ΣΑΤΙΑΖΙΤ ΡΑΪ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ 02

Απρ 19, 2014 Κινηματογράφος 0

SATYAJIT RAY

η προετοιμασία για τον κινηματογράφο

Η καλλιτεχνική προετοιμασία του Satyajit Ray μέχρι να φτάσει να κάνει τα πρώτα του κινηματογραφικά βήματα δεν κράτησε πολύ χρόνο. Φαίνεται ότι ενδόμυχα ήξερε τι θέλει να κάνει και ετοίμαζε το έδαφος για να μπορέσει να κάνει αυτό που ήθελε με τη μεγαλύτερη ποιότητα, μέχρι να φτάσει στην ταινία «Pather panchali» που θα είναι το θριαμβευτικό του ξεκίνημα. Με αυτή την ταινία θα ξεκινήσει το αφιέρωμα στο Ray από την Κινηματογραφική Λέσχη Solaris.

Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΣΑΝ ΣΧΕΔΙΑΣΤΗΣ

Τον Απρίλιο του 1943 ο Satyajit Ray συνεργάστηκε με μια βρετανική διαφημιστική εταιρεία, την D.J. Keymer, ως νεαρός συνεργάτης στον εικαστικό τομέα. Θα περάσει τα επόμενα 13 χρόνια εκεί, μέχρι να γίνει κινηματογραφιστής συνεχούς απασχόλησης, μετά την επιτυχία της «Pather panchali».

Ήταν γοητευμένος από την τυπογραφία, τόσο στην ινδική όσο και στην αγγλική γλώσσα, και παρήγαγε πολλά ιδιοφυή διαφημιστικά προϊόντα. Σχεδίαζε με δύο ψευδώνυμα «Ray Roman» και «Ray Bizarre». Θα κερδίσει ένα διεθνή διαγωνισμό το 1971. Εφηύρε πολλά ινδικά μοτίβα και καλλιγραφικά στοιχεία στη διαφήμιση. Αργότερα, η αγάπη του για την τυπογραφία και την εικονογραφία θα τον «αναγκάσει» να ασχοληθεί με αυτές και στις ταινίες του, στη διαφήμισή τους.

Ο αρχαιότερος συνάδελφός του στην εταιρεία D.J. Keymer, ο D. K. Gupta ξεκίνησε μια διαφημιστική εταιρεία, την «Signet Press» και ο Ray απασχολήθηκε εκεί με το σχεδιασμό. Το 1944 ο D. K. Gupta αποφάσισε να μεταφέρει το διήγημα του Bibhuti Bhushan Banerjee, «Pather panchali». Μέχρι τότε ο Ray δεν είχε διαβάσει πολλή λογοτεχνία της Μπενγκάλης. Ήταν επιλογή του να μην εξοικειωθεί με τον όγκο των γραπτών του Tagore. Του ζητήθηκε να σχεδιάσει τη μεταφορά του διηγήματος. Το ίδιο το βιβλίο συνεχώς εντυπωσίαζε. Ο D. K. Gupta, πρώην εκδότης ενός κινηματογραφικού περιοδικού στην Μπεγκάλη, είπε στο Ray ότι η μεταφορά του διηγήματος θα έκανε μια πολύ καλή ταινία. Η μακριά συνεργασία του με τον D. K. Gupta, στο σχεδιασμό εξωφύλλων και βιβλίων, έδωσε την ευκαιρία στο Satyajit Ray να διαβάσει μπενεγκαλέζικη λογοτεχνία. Κάποια από αυτά τα βιβλία θα τα μεταφέρει αργότερα στις ταινίες του.

Η ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Την επαύριον του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Καλκούτα βρέθηκε να είναι γεμάτη από Αμερικάνους στρατιώτες. Οι κινηματογράφοι πρόβαλαν τις τελευταίες παραγωγές του Χόλιγουντ. Αυτό ήταν για το Ray και τους φίλους του μια γιορτή με ταινίες. Το 1947, μαζί με κάποιους φίλους, όπως ο Bansi Chandra Gupta, ο Ray γίνεται συνιδρυτής της πρώτης κινηματογραφικής εταιρείας στην Καλκούτα. Το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» ήταν η πρώτη ταινία που έκαναν διανομή.

Σύντομα, ο Ray ξεκίνησε να γράφει και να δημοσιεύει άρθρα πάνω στον κινηματογράφο, σε εφημερίδες και περιοδικά, τόσο στα αγγλικά όσο και μπενγκαλέζικα. Μια συλλογή από αυτά τα άρθρα, γραμμένα από το 1948 μέχρι το 1971, εκδόθηκαν με τον τίτλο «Our films, their films». Εντωμεταξύ, ο Ray αναπτύσσει ένα άλλο ενδιαφέροντα τομέα, να γράφει σενάρια για την ευχαρίστησή του. Θα θέλει να πάρει μια ιστορία ή ένα διήγημα, με αυτό σα βάση θα μπορούσε να γίνει μια ταινία, για την οποία θα γράψει το σενάριο. Κατόπιν ήθελε να συγκρίνει τα σενάριά του με ολοκληρωμένες ταινίες. Μερικές φορές θα γράψει μια άλλη εκδοχή μιας ταινίας αφού την έχει δει.

Ο φίλος του Harisadhan Das Gupta κατάφερε να πάρει τα δικαιώματα από το «Ghare baire», του Tagore. Ο Ray έγραψε το σενάριο, ο Harisadhan Das Gupta το σκηνοθέτησε. Η ταινία δεν ολοκληρώθηκε γιατί ο Ray αρνήθηκε να κάνει αλλαγές στο σενάριο, όπως πρότεινε ένα γιατρός λοιμωδών νοσημάτων, ο οποίος ήταν φίλος του παραγωγού. Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, όταν ο Ray έκανε μια ταινία, πάνω στο ίδιο μυθιστόρημα, σκέφτηκε ότι ήταν καλό ότι η ταινία δεν έγινε. Βρήκε ότι αυτό το παλιό σενάριο ήταν «μια ερασιτεχνική προσπάθεια στην παράδοση του Χόλιγουντ».

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟ JEAN RENOIR

Ο Renoir πήγε στην Καλκούτα το 1949 για να βρει χώρους για το «The river». Ο Ray έφτασε στο ξενοδοχείο όπου έμενε ο Renoir και ζήτησε μια συνάντηση. Πολύ σύντομα ο Ray συνόδευε το Renoir στα ταξίδια του για να βρει χώρους, έξω από την Καλκούτα, τα σαββατοκύριακα. Βλέποντας τον ενθουσιασμό και τις γνώσεις του για τον κινηματογράφο, ο Renoir το ρώτησε αν σκεφτόταν να γίνει κινηματογραφιστής. Ο ίδιος ο Ray έμεινε έκπληκτος όταν απάντησε αυθόρμητα καταφατικά και έδωσε στο Renoir μια σύνοψη του «Pather panchali», το οποίο πριν λίγο καιρό είχε σχεδιάσει.

Ήδη είχε παντρευτεί την εξαδέλφη του Bijoya με μια απλή τελετή, με ηχογραφημένα τραγούδια της Βομβάης. Αργότερα έκανε μια τελετή σύμφωνα με την τυπολογία των Brahmo, στη Καλκούτα. Η Bijoya συμφωνούσε με τα γούστα του στον κινηματογράφο και τη μουσική. Ο Renoir επέστρεψε στην Καλκούτα αργότερα για να γυρίσει την ταινία. Δέσμευσε το φίλο του Ray, Bansi Chandra Gupta, ως καλλιτεχνικό διευθυντή, και το Harisadhan Das Gupta, ως βοηθό. Ο Subrata Mitra, ο οποίος αργότερα θα ήταν ο διευθυντής φωτογραφίας του Ray, έκανε τις φωτογραφίες πλατό. Ο Ray ήθελε πολύ να συμμετάσχει στην ομάδα, αλλά ήταν πλέον καλλιτεχνικός διευθυντής στη διαφημιστική εταιρεία D.J. Keymer και είχε σταλεί στο Λονδίνο για να δουλέψει ως στέλεχος σ’ένα πρακτορείο.

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ

Το 1950 ένα επιχειρηματικό ταξίδι στο Λονδίνο είναι το σημείο ανατροπής στην καριέρα του Ray. Αυτός και η γυναίκα του ταξίδεψαν στο Λονδίνο με καράβι, ένα ταξίδι που διήρκεσε 16 μέρες. Σε αυτό κράταγε σημειώσεις σε ένα σημειωματάριο που αφορούσαν στο πως θα σκηνοθετήσει το «Pather panchali». Ήθελε η ταινία να γυριστεί σε πραγματικούς χώρους. Η αντίδραση από τους φίλους του ήταν αρνητική. Το να σκηνοθετήσεις με άγνωστους ηθοποιούς ήταν εντελώς μια ανέφικτη ιδέα.

Σε αυτή την εξάμηνη παραμονή του στο Λονδίνο είδε την ταινία του Vittorio de Sica, «Κλέφτης ποδηλάτων». Αυτή η ταινία τον εντυπωσίασε βαθιά. Αργότερα, στην εισαγωγή του βιβλίου «Our films their films», έγραψε: «Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο Λονδίνο, το μάθημα από τον «Κλέφτη ποδηλάτων» και από το νεορεαλιστικό κινηματογράφο έμειναν μέσα μου». Η ταινία του επιβεβαίωσε την πεποίθησή του ότι ήταν δυνατόν να κάνεις ρεαλιστικό κινηματογράφο με σχεδόν εντελώς ερασιτέχνες ηθοποιούς και με γυρίσματα σε πραγματικούς χώρους, εκτός στούντιο. Είχε ολοκληρώσει την επεξεργασία του «Pather panchali» με την επιστροφή του στην Ινδία.

Εδώ η συνέχεια

Γιάννης Φραγκούλης