ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΚΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ

Απρ 10, 2014 Βιβλία 0

ΤΟ ΠΑΣΧΑ

ΚΑΙ ΟΙ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥ

Οι Αιγύπτιοι γιόρταζαν τον ερχομό της άνοιξης με το Πισάχ. Οι Εβραίοι πήραν αυτά τα στοιχεία και ακολούθησαν. Από τον 4^ο αιώνα μ.Χ. οι χριστιανοί γιορτάζουν την πρώτη Κυριακή μετά την εαρινή ισημερία.

Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ

Το Πάσχα, ως γιορτή, προϋπήρχε στην Αρχαία Αίγυπτο. Στη χώρα του Νείλου γιόρταζαν την άνοιξη το Πισάχ, δηλαδή τη διάβαση του Ήλιου από την εαρινή ισημερία. Από τους Αιγύπτιους πήραν εθιμικά στοιχεία οι Εβραίοι, μαζί με αυτά και το Πάσχα.

Μέχρι τον 4^ο αιώνα ο γιορτασμός συνέπιπτε χρονικά για Εβραίους και χριστιανούς. Μια αρχική διαφοροποίηση έγινε από τους Αποστόλους το 51 μ.Χ.. Ο απόλυτος διαχωρισμός επήλθε με την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας. Η Σύνοδος αποφάσισε να γιορτάζουν οι χριστιανοί, Ανατολής και Δύσης, μαζί την Κυριακή, μετά την εαρινή ισημερία, την 21^η Μαρτίου, και οπωσδήποτε μετά το Πάσχα των Εβραίων.

Μετά την αλλαγή του ημερολογίου από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄, τον Οκτώβριο του 1582, και τη θέσπιση του «Γρηγοριανού ημερολογίου», εκδηλώθηκε η ασυμφωνία όχι μόνο μεταξύ Εβραίων και χριστιανών, αλλά και μεταξύ των χριστιανικών Εκκλησιών, ρωμαιοκαθολικών, προτεστάντων και ορθόδοξων.

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ

Ο προσδιορισμός της Κυριακής του Πάσχα αποτέλεσε περίπλοκο πρόβλημα για τις χριστιανικές Εκκλησίες. Παρόλο που δε σχετίζεται με δογματικά ζητήματα, προκάλεσε σφοδρές έριδες.

Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325) όρισε ως μέρα του Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία της 21^ης Μαρτίου. Οι ημερομηνίες του ορθόδοξου Πάσχα ταλαντεύονται από τις 4 Απριλίου μέχρι τις 8 Μαΐου.

Επειδή για τον καθορισμό του ορθόδοξου Πάσχα η εαρινή ισημερία υπολογίζεται με βάση το ιουλιανό ημερολόγιο, οι παλαιοημερολογίτες και οι νεοημερολογίτες γιορτάζουν το Πάσχα την ίδια μέρα.

Αντίθετα, οι ρωμαιοκαθολικοί και οι προτεστάντες καθορίζουν την εαρινή ισημερία με βάση το γρηγοριανό ημερολόγιο και για αυτό γιορτάζουν συνήθως το Πάσχα μια εβδομάδα νωρίτερα από τους Ορθόδοξους.

Το Πάσχα συμβαίνει να γιορτάζεται ταυτόχρονα από τις δυτικές Εκκλησίες και την ορθόδοξη, όταν η πρώτη πανσέληνος, μετά την εαρινή ισημερία πέφτει μετά τις 28 Μαρτίου.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ

Κατά τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους, οι ιουδαΐζοντες χριστιανοί εστίαζαν την εορτή του Πάσχα στο γεγονός της σταύρωσης. Επέμεναν να το εορτάζουν τη 14^η του μήνα Νισάν, μαζί με τους Εβραίους. Αυτό συνέβαινε και με τους «τεσσαρεσκαιδεκατίκες», της Μικράς Ασίας.

Αντίθετα, οι χριστιανοί άλλης φυλετικής προέλευσης έριχναν το βάρος στην Ανάσταση του Χριστού. Συνέδεσαν τον εορτασμό του Πάσχα με την αναστάσιμη μέρα της εβδομάδας, την Κυριακή, η οποία ακολουθούσε τη 14^ητου μήνα Νισάν, με την έννοια ότι το χριστιανικό Πάσχα δεν ήταν δυνατόν να προηγείται ή και να συμπίπτει με το εβραϊκό Πάσχα.

Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος, λύνοντας το θέμα του εορτασμού του Πάσχα, ανέθεσε στον Πατριάρχη της Αλεξάνδρειας να φροντίσει τον καθορισμό της πανσελήνου του Πάσχα και κατ’επέκταση την ημερομηνία του Πάσχα για όλες τις χριστιανικές Εκκλησίες. Στην Αλεξάνδρεια, που άκμαζε η αστρονομία, χρησιμοποιούσαν, για τον προσδιορισμό των μελλοντικών πανσελήνων, τον κύκλο του Μέτωνα, που παρουσίαζε απόκλιση λίγων ημερών από την «πραγματικότητα».

Με βάση λοιπόν τον κύκλο της Σελήνης, που είχε επεξεργαστεί ο Αθηναίος Μέτων, σχηματίστηκε από τους Αλεξανδρινούς ο πίνακας τω πανσελήνων του Πάσχα, τους πασχάλιους πίνακες. Δηλαδή των μετά την 21^η Μαρτίου του ιουλιανού ημερολογίου πανσελήνων, που ακόμα και σήμερα χρησιμοποιούν οι ορθόδοξοι χριστιανοί, άλλοι αυτούσια, όπως οι Ρώσοι, και άλλοι διαφοροποιημένα, όπως οι Έλληνες.

Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το 1582 που η καθολική Εκκλησία καθιέρωσε το νέο, το γρηγοριανό, ημερολόγιο, για να διορθώσει τα συσσωρευμένα λάθη του παλαιού, του ιουλιανού, ημερολογίου, τότε υπήρχε 10 μέρες καθυστέρηση, δηλαδή η εαρινή ισημερία του 1582 αντί να γίνει στις 21 Μαρτίου έγινε την 1^ηΜαρτίου. Οι ορθόδοξοι δε δέχτηκαν τότε τη ρύθμιση.

Η Ελλαδική Εκκλησία υιοθέτησε το γρηγοριανό ημερολόγιο το 1924, ακολουθώντας την ελληνική πολιτεία που το είχε αποδεχτεί το 1923, αλλά χωρίς μετακίνηση του Πάσχα και των κινητών εορτών που εξακολουθούν να εξαρτώνται από το παλιό ημερολόγιο. Με αυτό τον τρόπο η εκκλησιαστική εξουσία ακολούθησε τη λαϊκή και τέθηκε, για την Ελλάδα, κατά ένα μεγάλο μέρος, ένα τέλος των θρησκευτικών ερίδων που είχαν τη ρίζα τους στους θρησκευτικούς αποκλεισμούς μεταξύ θρησκειών, αιρέσεων και Εκκλησιών.

Ο υπολογισμός της ημερομηνίας του Πάσχα είναι ένα σύνθετο μαθηματικό θέμα και απαιτεί ουσιαστικά τις τέσσερις πράξεις της αριθμητικής. Παλαιότερα την ημερομηνία του Πάσχα την υπολόγιζαν από ορισμένους πίνακες, τους περίφημους πασχάλιους πίνακες. Σήμερα την ημερομηνία του Πάσχα, ορθόδοξου και καθολικού, τη βρίσκουμε με μαθηματικούς τύπους.