21ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ-ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Μαρ 15, 2019 Κινηματογράφος 0

ΚΑΤΙ ΣΑΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ

του Γιάννη Φραγκούλη

Έχοντας δει τις περισσότερες από τις ταινίες του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μπορούμε να διατυπώσουμε τις πρώτες μας σκέψεις, σε αυτό το προλογικό σημείωμα, για να αναφερθούμε κατόπιν στις ταινίες, ελληνικές και αυτές από διαφορετικές χώρες, και να κάνουμε, τελικά, την κριτική αποτίμηση των ελληνικών ταινιών που είδαμε σε αυτό το Φεστιβάλ, στο οποίο οι ελληνικές και οι ξένες παραγωγές αναμετρώνται με ίσους όρους.

Βλέποντας τις ταινίες δημιουργείται στο θεατή, ο οποίος δε γνωρίζει πολλά από κινηματογράφο, η εντύπωση ότι το ντοκιμαντέρ για να γίνει δε χρειάζεται παρά μία κάμερα και ένας ή δύο άνθρωποι για να ολοκληρωθεί η παραγωγή. Για κάποιον που ξέρει κάποια ή περισσότερα σχετικά με τον κινηματογράφο είναι φανερό ότι αρκετοί από τους σκηνοθέτες που έχουν φέρει ταινίες σε αυτό το Φεστιβάλ δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το ντοκιμαντέρ από το ρεπορτάζ και από το μεγάλο ρεπορτάζ, διαχωρισμός που είναι πλέον ξεκάθαρος στο διεθνή χώρο.

Βλέποντας τις ελληνικές και τις ξένες ταινίες καταλαβαίνουμε ότι αυτός ο διαχωρισμός δεν υπάρχει στον ελληνικό χώρο. Αντίθετα, οι περισσότερες ξένες ταινίες έχουν, περισσότερο ή λιγότερο, κινηματογραφική αφήγηση και αισθητική. Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί αν είναι σωστό να παρουσιάζονται τόσες ελληνικές ταινίες όταν, οι περισσότερες από αυτές, δεν έχουν το ελάχιστο από τα χαρακτηριστικά αυτά που θα χαρακτήριζαν μία παραγωγή ως κινηματογραφική. Μήπως θα ήταν προτιμότερο να παρουσιάζονται λιγότερες ταινίες, αυτές που πλησιάζουν αυτό που θα λέγαμε κινηματογράφο; Μήπως έτσι θα μπορούσε να ανοίξει επιτέλους η συζήτηση για το αν το ντοκιμαντέρ είναι κινηματογράφος; Αν και αυτό το ερώτημα έχει απαντηθεί εδώ και αρκετά χρόνια, τουλάχιστον στο διεθνή χώρο. Τέλος, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για την κινηματογραφική παραγωγή στο ντοκιμαντέρ και να ανοίξουμε ένα δρόμο για να απαντηθούν κάποια θεμελιώδη ερωτήματα. Αν δεν το τολμήσει το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ποιος επιτέλους θα το κάνει;

Αυτά είναι τα πρώτα ερωτήματα που μας οδηγούν στο δρόμο που θα προσπαθήσουμε να βρούμε την ταυτότητα αυτού του Φεστιβάλ. Όσο οι ελληνικές παραγωγές που παρουσιάζονται μπερδεύουν το τηλεοπτικό με το κινηματογραφικό ύφος τόσο αυτό το Φεστιβάλ δε θα μπορεί να μας μιλήσει για το ελληνικό κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ, αλλά για παραγωγές που γίνονται στην Ελλάδα και θέλουμε να τις ονομάζουμε ντοκιμαντέρ, αλλά δεν είναι.

Πολύ εύκολα ο θεατής μπορεί να κρίνει αν ένα ντοκιμαντέρ από αυτά που παρουσιάζονται εδώ είναι κινηματογραφικό ή όχι, αν το συγκρίνει με ένα από τη διεθνή παραγωγή. Αρκούν, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα πρώτα λεπτά της παραγωγής για να κρίνουμε αν αυτό που θα δούμε είναι κινηματογράφος ή όχι. Αυτοί που επιλέγουν τις ταινίες που θα προβληθούν σε αυτό το Φεστιβάλ λογικά θα πρέπει να μπορούν να κάνουν αυτό το διαχωρισμό και να απορρίψουν. Τουλάχιστον αυτό ελπίζουμε. Προς το παρόν η ζυγαριά γέρνει προς τις ξένες παραγωγές και αυτό είναι άδικο. Η αδικία είναι στον εύκολο χαρακτηρισμό που λέει ότι είναι «ρίσκο να βλέπουμε ελληνικά ντοκιμαντέρ», «προτιμούμε τις ξένες ταινίες», όπως έχουμε ακούσει από πολλούς θεατές. Ο χαρακτηρισμός της «κακής ταινίας» για τα ελληνικά ντοκιμαντέρ αδικεί αυτές τις παραγωγές που είναι όντως κινηματογραφικές και χάνονται στη θάλασσα της μετριότητας.

Από τις ελληνικές ταινίες που είδαμε, ξεχωρίσαμε κάποιες καλές παραγωγές που θα μπορούσαν να σταθούν με αξιώσεις μπροστά στις καλές διεθνείς. Θα αναφερθούμε σε όλες τις παραγωγές, σε αυτές όμως που ξεχώρισαν θα κάνουμε ιδιαίτερη μνεία. Για να αποδείξουμε ότι αυτός ο αφορισμός, «ο ελληνικός κινηματογράφος δεν αξίζει» είναι εύκολος να ειπωθεί, πρόκειται όμως για μία κατάφορη αδικία και μία εύκολη απαξίωση που εμποδίζει τους θεατές να δουν και να ανακαλύψουν τα διαμαντάκια που υπάρχουν στις ελληνικές παραγωγές.

Με αυτές τις σκέψεις περιμένουμε αυτό το Φεστιβάλ να τολμήσει να κάνει αυτό το διαχωρισμό, όπως μπορεί να το κάνει, αφού τα κριτήρια επιλογής καθορίζονται από το ίδιο το Φεστιβάλ, θα μπορούσε να διαμορφώσει την πρότασή του για το ελληνικό ντοκιμαντέρ, να προτείνει ταινίες, να διαμορφώσει το κοινό που πλέον θα μπορεί να ξεχωρίσει το τηλεοπτικό από το κινηματογραφικό προϊόν. Εμείς, μέσα από τα κείμενά μας, θα διαμορφώσουμε την πρότασή μας και θα τολμήσουμε!

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

• Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης