22ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ-ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΕΡΑ

Μάι 22, 2020 Κινηματογράφος 0

ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΙΚΟΝΑ

γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Συνεχίζουμε να βλέπουμε ταινίες, ελληνικές παραγωγές ή συμπαραγωγές, που παρουσιάζονται στο τμήμα του Φεστιβάλ «Πλατφόρμα». Θα αναφερθούμε στις ταινίες «Ο Μότσαρτ στο βουνό των Κενταύρων», του Γιάννη Καραπιπερίδη, στην «Ιστορία του Γιάννη», της Βούλας Γερμανάκου Κοψίνη, στο «Μαντήλι», της Χρυστάλλας Αυγουστή, στο «Συλλέγοντας το χρόνο», του Χρήστου Σαγιά, και στο «Homo camcordus», του Γιάννη Ισιδώρου.

Η ταινία του Γιάννη Καραπιπερίδη, «Ο Μότσαρτ στο βουνό των Κενταύρων», 72΄, 2020, Ελλάδα, αναφέρεται στο Φεστιβάλ Πηλίου, μία φεστιβαλική διοργάνωση που γίνεται από λίγα άτομα που δραστηριοποιούνται στη Ζαγορά, με  καλεσμένους μουσικούς αναγνωρισμένους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ο σκηνοθέτης της ταινίας είχε συστηθεί στο ελληνικό κοινό με δύο ταινίες μικρού μήκους, «Το ποτάμι» (1995) και «Ο συγκάτοικος» (2003), μετά από κάποιες τηλεοπτικές δουλειές έκανε αυτή την ταινία, θυμίζοντάς μας τον παλιό εαυτό του. Ο φακός του μπαίνει μέσα στο θέμα, με αγαπησιάρικο τρόπο βλέπει τον ανθρώπινο παράγοντα, αφήνει να μιλήσουν οι συντελεστές της διοργάνωσης και οι καλεσμένοι, μας βάζει στο κλίμα αυτού του πολύ όμορφου Φεστιβάλ και αφήνει το θεατή να φτιάξει τη δική του άποψη. Η κάμερα δεν εννοεί, αλλά υπονοεί, όπως γίνεται στον κινηματογράφο. Δεν έχουμε να κάνουμε με τηλεόραση, αλλά με μία κινηματογραφική ματιά που αναδεικνύει κάτι που δεν έχει γίνει γνωστό, δίνοντάς του τόσο την  πρέπουσα σημασία όσο και την ευκαιρία να βρει μία θέση στο θυμικό του θεατή.

Σε ένα καθαρά πολιτικό θέμα αναφέρεται η ταινία «Η ιστορία του Γιάννη», 16΄, 2019, συμπαραγωγή Ελλάδας και Γερμανίας. Η Βούλα Γερμανάκου Κοψίνη μας παρουσιάζει την ιστορία του προπάππου της, πρόσφυγα από την Κριμαία, ο οποίος είχε έρθει στην Ελλάδα, στο Κερατσίνι, το 1919. Οι εικόνες ακολουθούν την ίδια ακριβώς αφηγηματική γραμμή της αφήγησης, δεν υπάρχει κάποια απόσταση μεταξύ τους που θα τροφοδοτούσε τη σκέψη του θεατή τόσο για το πολιτικό κλίμα εκείνης της εποχής όσο και για την προσωπική στάση αυτού του πρόσφυγα. Ο κινηματογράφος είναι απών και το οπτικοακουστικό έργο περιορίζεται στη συνοδεία του λόγου.

Η Χρυστάλλα Αυγουστή υπογράφει την κυπριακή παραγωγή, «Μαντήλι», 63΄, 2019. Έχουμε ξανά μία προσπάθεια προσέγγισης ελληνοκύπριων και τουρκοκύπριων, είναι η δεύτερη φορά που βλέπουμε αυτό την άποψη σε αυτό το Φεστιβάλ. Εδώ δύο γυναίκες πονεμένες από τη βία των γεγονότων του 1974 και του, μετέπειτα, διχασμού της Κύπρου, μία Ελληνίδα και μία Τουρκάλα πνίγουν το μίσος και προσεγγίζει η μία την άλλη, είναι και οι δύο Κύπριες, αγαπιούνται. Η σκηνοθετική προσέγγιση είναι πολύ όμορφη. Αναδεικνύει το συναίσθημα χωρίς να το εκβιάζει. Βάζει το θεατή μέσα στο πρόβλημα, δεν αποζητά εναγωνίως αλλά καταφέρνει την ταύτισή του με  τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν σε αυτή την ιστορία. Μένει η προσωπική θέση του καθένα, αυτή που θα δημιουργηθεί αφού η ταινία τελειώσει, στο μετακείμενο. Έχουμε λοιπόν να κάνουμε με ένα ικανοποιητικό κινηματογραφικό έργο που ακουμπά γερά σε μία βαθιά πολιτική ανάλυση αυτών των κοινωνικών-πολιτικών καταστάσεων.

Στην ταινία «Συλλέγοντας το χρόνο», 31΄, 2019, ελληνική παραγωγή, ο Χρήστος Σαγιάς αναφέρεται στο Δημήτρη Πιστιόλα, ένα μανιώδη συλλέκτη κινηματογραφικών μηχανών. Στην Αθήνα υπάρχει το μουσείο του, ένα πολύ καλά κρυμμένο μυστικό, ένα θαυμάσιο ίδρυμα που έχει γίνει μόνο με δικά του έξοδα, στεγάζεται σε δικό του χώρο και δεν χαίρει καμίας αναγνώρισης από το ελληνικό κράτος. Αν και ο Δημήτρης Πιστιόλας έχει γραφτεί στο βραβείο γκίνες, ως το πιο μικρό αλλά μεγάλο μουσείο κινηματογράφου στον κόσμο, αν και έχει γίνει θέμα περισσότερο σε διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης, ο πλούτος της τεράστιας συλλογής του δεν έχει αξιοποιηθεί από το ελληνικό κράτος, αφού θα ενδιέφερε μαθητές και σπουδαστές κινηματογραφικών σχολών, όπως και, φυσικά, πολλούς κινηματογραφόφιλους. Για το συλλέκτη μιλούν σημαντικά πρόσωπα του ελληνικού κινηματογράφου, όπως ο Νίκος Καβουκίδης, ο Παντελής Βούλγαρης και ο Περικλής Χούρσογλου. Η ταινία, βέβαια, δεν ξεφεύγει από την τηλεοπτική γραφή, σώζεται όμως από το πολύ ενδιαφέρον θέμα της και από την ευαισθησία του σκηνοθέτη να αφήσει το Δημήτρη Πιστιόλα να μιλήσει σε πρώτο ενικό πρόσωπο και να διεκδικήσει την ταύτιση με το θεατή.

Θα τελειώσουμε με την ταινία του Γιάννη Ισιδώρου, «Homo camcordus», 24΄, 2019, Ελλάδα. Έχουμε ένα  κινηματογραφικό δοκίμιο. Η εικόνα έρχεται σε αντίστιξη με το σχόλιο που έχει γράψει ο σκηνοθέτης, δίνοντας μια ευκαιρία στο θεατή να αναπτύξει την κριτική του σκέψη πάνω στο θέμα. Αναφέρεται στην καταγραφή. Η ανάλυσή του είναι βαθιά και φτάνει στον πυρήνα της οπτικής καταγραφής, όπως τη βλέπουμε στη φωτογραφία, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Ο τελικός αποδέκτης μιας οποιασδήποτε καταγραφής είναι ο άνθρωπος. Με τον τρόπο της καταγραφής και το σκοπό της ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά, θέτοντας τα ερωτήματα, γιατί, πως και για ποιο λόγο, όλα αυτά γίνονται. Με πειραματικό τρόπο αναπτύσσει το θέμα του, «αιχμαλωτίζει» τη ματιά του θεατή και το βάζει να προβληματιστεί. Τα νοήματα είναι μεστά, η ανάλυση βαθιά, αν κάποιος δεν είναι εξοικειωμένος με αυτά τα θέματα έχει ανάγκη να δει τουλάχιστον άλλη μία φορά την ταινία για να μελετήσει τον κινηματογραφικό της λόγο. Όπως και να είναι το θέμα, ο θεατής δεν μπορεί να χάσει την επαφή με την ταινία, άρα ο εσωτερικός ρυθμός της είναι γρήγορος, η ταινία αρθρώνει το λόγο της άψογα και αφήνει πολλά περιθώρια για συζητήσεις επί του θέματος.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΛΙΣΤΑ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ

• Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης