43ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ: ΕΚΤΗ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ

Σεπ 24, 2020 Κινηματογράφος 0

43^ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ

20-26 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2020

ΕΚΤΗ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ

γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Τελειώνουμε, με αυτή την ανάγνωση, με τις ελληνικές ταινίες που έχουν προβληθεί στο 43^ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας. Βρήκαμε και αυτή τη φορά διαμαντάκια και μπορούμε πλέον να πούμε σίγουρα ότι το επίπεδο των ελληνικών ταινιών ήταν και αυτή τη χρονιά αρκετά καλό. Φαίνεται ότι στην ταινία μεγάλου μήκους φτάνουμε σε επίπεδα που πλέον μπορούν να ανταγωνιστούν με τις ξένες ταινίες μικρού μήκους. Περισσότερα για την κριτική αποτίμηση θα αναφερθούμε στο κείμενό μας, στο τέλος του Φεστιβάλ.

«Το μάους στόρυ», 15΄, μυθοπλασία, Ελλάδα, έγχρωμη, του Μιλτιάδη Χρηστίδη, μία ιστορία για τη δυσκολία του ανθρώπου να ενταχθεί στην κοινωνία, αφηγείται αλληγορικά την ιστορία ενός ποντικού, με ανθρώπινα χαρακτηριστικά, που προσπαθεί να ζήσει στην κοινωνία των ανθρώπων, θέλοντας να κάνει διαφορετικά πράγματα, αλλά δεν τα καταφέρνει. Πέρα από αυτό η αφήγηση της ταινίας δεν πηγαίνει πιο πέρα, δεν μπορεί ή δε θέλει να μας μιλήσει για τις φοβίες του, για τα ψυχικά του θέματα, με τέτοιο τρόπο που θα μπορούσαμε να ταυτιστούμε και αυτή η αφήγησή του να γίνει και δική μας, να δούμε το τραύμα που ενδεχομένως έχουμε και να το θεραπεύσουμε, γιατί η Τέχνη έχει και αυτή τη λειτουργία. Στη σκηνοθεσία και στο σενάριο ο Μιλτιάδης Χρηστίδης, στη φωτογραφία η Χριστίνα Μουρμούρη, στο μοντάζ Γιάννης Χαλκιαδάκης, ερμηνεύουν οι Γιάννης Νικολαΐδης, Γιώργος Βαλαής, Μάκης Παπαδημητρίου, Δημήτρης Κατσιμίρης, Πάνος Κατσιμπέρης και Κωνσταντίνος Ξενάκης.

Η ταινία του Μάριου Ψαρά, «Η κλήση», 10΄, μυθοπλασία, Ελλάδα, έγχρωμη, μας βάζει μέσα στον κόσμο των τρανς. Αν το ερώτημα είναι: Πως νιώθουν οι άνθρωποι που έχουν αλλάξει, με τη θέλησή τους, φύλο, ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν σε σχέση με τα άλλα μέλη της κοινωνίας, τα οποία θέλουν να λέγονται «κανονικά»;, τότε αυτό απαντιέται με τον καλύτερο τρόπο. Η κάμερα είναι σταθερή, βλέπει αυτή τη γυναίκα να ετοιμάζεται να βγει. Δέχεται ένα τηλέφωνο από τον αδελφό της που της λέει ότι έχει πεθάνει η μητέρα της. Την καλεί στην κηδεία υπό έναν όρο: να ντυθεί κανονικά. Αυτή η λέξη «κανονικά» είναι που τη φέρνει μπροστά στο αδιέξοδό της. Βλέπει το υστερικό της και μπαίνει μέσα στο ψυχωτικό. Η κάμερα αρχίζει και πλησιάζει σιγά σιγά όσο η ψυχολογική ένταση δυναμώνει. Μέσα σε λίγα λεπτά ξετυλίγει το κουβάρι της ζωής της, βλέπει αυτά που την έχουν πληγώσει, αρνείται το «κανονικά», δέχεται ότι κανονικό είναι αυτό που είναι αυτή και τίποτε άλλο. Η κάμερα καταλήγει στη γυναίκα, σε εμβρυακή στάση, αφού έχει κλείσει το τηλέφωνο και έχει αρνηθεί να πάει στην κηδεία της μάνας της, να κλαίει, όχι μόνο για τη θανούσα μητέρα της, αλλά, πολύ περισσότερο, για το τραύμα της, την απαξίωση που δέχεται, ακόμα και από τους δικούς της, την μη ένταξη στην κοινωνία, για το ρατσισμό που βιώνει. Πολύ καλή η σκηνοθεσία, περίπλοκη μέσα στην απλότητά της, εξαιρετική η ερμηνεία με τα ξεσπάσματα όταν πρέπει, η κινησιολογία μετέφραζε το συναίσθημα, μία πολύ όμορφη ταινία για τον κόσμο των queer. Στη σκηνοθεσία και το σενάριο ο Μάριος Ψαράς, συνσεναριογράφος η Αυγή Λίλλη, στη φωτογραφία ο Stephan Metzner, στο μοντάζ ο Άντονι Πέτρου, ερμηνεύει ο Νεκτάριος Θεοδώρου.

Ο Θύμιος Μπατακάκης είναι καταξιωμένος διεθνώς διευθυντής φωτογραφίας. Έχει φέρει την πρώτη του ταινία ως σκηνοθέτης, τη «Βουτιά», 4΄, μυθοπλασία, Ελλάδα, έγχρωμη. Η φωτογραφία είναι πολύ καλή, αποδίδει το ονειρικό, όταν είναι ξεθωριασμένη, και τη συγκροτημένη σκέψη, όταν γίνεται πιο μεστή. Αυτό που θέλει να πει είναι η καταστροφή του περιβάλλοντος από τα σκουπίδια που, εδώ, τα βλέπουμε στη θάλασσα και στις ακτές. Μέχρι εκεί όμως. Δεν ανοίγει ένα παράθυρο για την προέκταση αυτής της αφήγησης. Μας γοητεύει με την νατουραλιστική φωτογράφιση και μας κρατά έτσι μέχρι το τέλος, αντί να μας ρίξει στο κενό της αμφισβήτησης όχι μόνο αυτού που βλέπουμε, αλλά των αντιλήψεων που οδηγούν στην καταστροφή, περνώντας από την άρνηση, του περιβάλλοντος. Στη σκηνοθεσία, στο σενάριο και στη φωτογραφία ο Θύμιος Μπατακάκης, στο μοντάζ ο Μάριος Κλεφτάκης, ερμηνεύουν οι Λέων Κρικρής και Γιάννης Λέμας.

«Όπως θα συνέβαιναν μέσα στο νερό», 18΄, μυθοπλασία, Ελλάδα, έγχρωμη, η ματιά από το νερό στον αέρα, από το μέσα στο έξω, από το εσώψυχο στον κόσμο, η ζωή μιας μοναχικής γυναίκας που ζει και δημιουργεί μέσα στο σπίτι της, είναι η ταινία της Ανθής Δαουτάκη. Μας δείχνει με εικαστικό τρόπο -αφού η σκηνοθέτης είναι κυρίως εικαστικός- το μοναχικό τρόπο ζωής αυτής της γυναίκας που δημιουργεί το δικό της κόσμο μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Ζει μέσα στη φαντασία της και η μόνη επικοινωνία της είναι το τηλέφωνο που με αγνώστους μιλά ή μονολογεί, αυτό δεν την ενδιαφέρει, αρκεί να αναφέρει αυτό που ζει μέσα σε ένα διάλογο μεταξύ του Εγώ της και του Άλλου. Αυτές οι κουβέντες την οδηγούν σε μία ψυχωτική κατάσταση, κάτι που δεν την ενοχλεί, δεν την τραυματίζει τόσο που να γίνει παραβατική στην κοινωνία. Η ζωή της είναι ένα παραμύθι και μέσα σε αυτό ζει και δε θέλει να βγει. Τα πλάνα, υποκειμενικά, μας δείχνουν όλα αυτά, έχοντας ένα πολύ καλό ρυθμό μέσα στο κάδρο. Το ενδιαφέρον του θεατή είναι πάντα ζωντανό, άρα η επικοινωνία τώρα είναι μεταξύ του θεατή και αυτής της γυναίκας ή, για να το πούμε καλύτερα, σε δεύτερη ανάγνωση, μεταξύ του θεατή και του εαυτού του. Εκεί μας βάζει η ταινία και μας αφήνει να προβληματιστούμε. Στη σκηνοθεσία και το σενάριο η Ανθή Δαουτάκη, στη φωτογραφία ο Στάθης Γαλαζούλας, στο μοντάζ η Νεφέλη Οικονόμου Πάντζου, ερμηνεύουν οι Στέλλα Βογιατζάκη και Πολύδωρος Βογιατζής.

Έρχεται ξανά η Ζακλίν Λέντζου στη Δράμα με την ταινία της «Το τέλος του πόνου (μία πρόταση)», 14΄, μυθοπλασία, Ελλάδα, έγχρωμη. Όπως και στις προηγούμενες ταινίες της η σκηνοθέτης παίζει με τη μορφή, βλέποντας τη μορφή σα μία ενιαία οντότητα, λόγου και εικόνας. Έτσι εδώ, μας βάζει σε ένα διάλογο μιας γυναίκας με τον πλανήτη της, από αυτόν που έχει έρθει στη γη, με τον Άρη. Ένα διάλογο με τον εαυτό της και με αυτά που ζει μέσα στο κοινωνικό δρώμενο, που είναι και δεν είναι δικά της. Ακούμε ένα θόρυβο που είναι οι ομιλίες από τον Άρη και τη φωνή της γυναίκας που τους απαντά σε μία ιδιότυπη τηλεφωνική κλήση. Στην ταινία αναλύονται πολύ περιληπτικά αλλά και πολύ ουσιαστικά όλα τα μεγάλα θέματα που απασχολούν τη φιλοσοφία και την ψυχολογία. Αυτά που έχουν να κάνουν με την οντολογία μας, με τα άγχη μας, τις νευρώσεις, τα τραύματα, τον πόνο. Ακολουθώντας την επικούρεια λογική σταματά τον πόνο με τη γνώση του τι είμαστε -ή περίπου-, με το αίσθημα της αγάπης, της απόλαυσης και με τη βεβαιότητα ότι μετά το θάνατο δεν θα υπάρχει κάτι, άρα ούτε και πόνος. Το μόνο που μένει είναι να ζούμε τη ζωή μας απολαμβάνοντας τις στιγμές χαράς, αντιλαμβάνοντας τη λύπη, ζώντας. Αυτή είναι η πρόταση. Η ταινία καταφέρνει να μην γίνεται βαρετή, να είναι πολύ ουσιαστική, συμπυκνωμένη στα νοήματα χωρίς να κουράζει, κάτι που, από μόνο του, είναι ένας άθλος. Η Σοφία Κόκκαλη εξαιρετική στην ερμηνεία του λόγου, αποδίδει το συναίσθημα το δικό της και του συνομιλητής της. Στη σκηνοθεσία και το σενάριο η Ζακλίν Λέντζου, στη φωτογραφία ο Κωνσταντίνος Κουκούλιος, στο μοντάζ η Σμαρώ Παπαευαγγέλου, ερμηνεύει η Σοφία Κόκκαλη.

«Route 3», 13΄, μυθοπλασία, Ελλάδα-Βοζνία Εζεργοβίνη, έγχρωμη, η ταινία  του Θανάση Νεοφώτιστου, προβλήθηκε εκτός συναγωνισμού στη Δράμα. Όμορφη ταινία που εστιάζει στην ερωτική έλξη. Το βλέμμα, το σώμα, οι κινήσεις δίνουν την κινούμενη εικόνα του έρωτα. Ο νεαρός που βλέπει την όμορφη γυναίκα και την έχει ερωτευτεί, δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο από το να την αισθανθεί. Η σωματικότητα της ερωτικής επιθυμίας συμβολίζεται με το πορτοκάλι. Έτσι όπως τεμαχίζεται το φρούτο, το πιάνει, τρέχει το ζουμί και το βάζει στο στόμα της, αυτό είναι μία ερωτική πράξη στο πεδίο του φαντασιακού. Ο λόγος ενοχλεί και είναι προσβλητικός στον ιερό κόσμο του έρωτα. Το τραμ, όπου συμβαίνουν όλα, είναι ένας μικρόκοσμος, μία μικρή αναπαράσταση της κοινωνίας. Όλα τα αφηγηματικά στοιχεία είναι το ένα δίπλα στο άλλο με τέτοιο τρόπο που τίποτε δεν περισσεύει, τίποτε δεν μπορεί να αποκοπεί χωρίς να χαλάσει το σύνολο. Πολύ καλή η σκηνοθεσία, όπου η κάμερα κινείται έτσι ώστε να μεταφράζει οπτικά την ερωτική διάθεση, πότε με τα φλου, πότε με κοντινά πλάνα, πότε με γενικά πλάνα που περιγράφουν τον πυρήνα του θέματος και το περιβάλλον του, αντίστοιχα. Το σενάριο απόλυτα ακριβές, η φωτογραφία είναι στο μεταίχμιο του πραγματικού και του φαντασιακού/ονειρικού. Το μοντάζ δένει έτσι τις σκηνές και φτιάχνει ένα συμπαγές και αδιαίρετο κόσμο. Στη σκηνοθεσία ο Θανάσης Νεοφώτιστος, στο σενάριο η Marina Symeou, στη φωτογραφία η Carmen Tofeni, στο μοντάζ ο Πάνος Αγγελόπουλος και η Sasa Pasevski, ερμηνεύουν οι Enes Kozlicic, Lazar Dragojevic, Simonida Mandic.

«Βιολέττα», 15΄, μυθοπλασία, Ελλάδα, έγχρωμη, του Φοίβου Ήμελλου, είναι η ταινία που μας μιλά για τα προβλήματα συμπεριφορών μεταξύ ενός πατέρα και της κόρης του. Η μητέρα έχει πεθάνει. Η κουβέντα πατέρα και κόρης κρύβει την ένταση από την αρχή και αυτή πολύ γρήγορα φανερώνεται και γίνεται έκρηξη. Στο τέλος τα βρίσκουν, αλλά με τον αφηγηματικό χρόνο, έτσι όπως μπερδεύεται, γίνεται αντιληπτή η σύγχυση και η ένταση στην οικογένεια, στο παρελθόν. Καλή σκηνοθεσία, αποδίδει τις συμπεριφορές σωστά, το σενάριο πολύ καλά δομημένο μας δίνει την εικόνα μιας οικογένειας που, πλέον, είναι η  τυπική της δυτικής κοινωνίας. Στη σκηνοθεσία και στο σενάριο ο Φοίβος Ήμελλος, στη φωτογραφία ο Μιχάλης Καλιδώνης, στο μοντάζ ο Παναγιώτης Πελέκης, ερμηνεύουν οι Αργύρης Ξάφης και Έλσα Λεκάκου.

Η ταινία του Jacques Simha, «Ρόζα Κάιρο», 14΄, μυθοπλασία, Ελλάδα, περιγράφει τη ζωή σε ένα σύγχρονο κοινόβιο. Το σενάριο και η σκηνοθεσία είναι τόσο αποσπασματικά που δε μας δίνει παρά μία φευγαλέα εικόνα της ζωής εκεί, κυρίως δε δίνει ούτε να καταλάβουμε ούτε να αισθανθούμε το γιατί έγινε αυτό το κοινόβιο, ποιες είναι οι απόψεις που το δημιούργησαν. Στη σκηνοθεσία και στο σενάριο ο Jacques Simha, στη φωτογραφία ο Παύλος Μαυρικίδης, στο μοντάζ η Μελίσα Παπαδοπούλου, ερμηνεύουν οι Βίκυ Μαϊντάνγλου, Αντώνης Μαρίνος και Αναστάσης Μελέτης.

«Το βάζο», 10΄, μυθοπλασία, σπουδαστική, Ελλάδα, έγχρωμη, είναι η πτυχιακή ταινία του Κυριάκου Ρόντση. Μία αλληγορία του περιορισμού της ελευθερίας ενός εφήβου από τον πατέρα του με τη φυλάκιση μιας πεταλούδας που αυτός ο έφηβος έχει κάνει. Η φωτογράφηση είναι καλή, η σκηνοθεσία περιγράφει και δομεί τους χαρακτήρες, το σενάριο καλά δομημένο μιλά για αυτή τη σχέση. Η ταινία περιορίζεται στην περιγραφή αυτής της σχέσης, αφήνοντας ένα μικρό παράθυρο για τον ίδιο περιορισμό της ελευθερίας στην κοινωνία, όπως αχνοφαίνεται από τη σχέση πατέρα και μητέρας. Στη σκηνοθεσία, στο σενάριο και στο μοντάζ ο Κυριάκος Ρόντσης, στη φωτογραφία ο Owain Emyr Morgan, ερμηνεύουν οι Απόστολος Μαντιός, Μιχάλης Οικονόμου και Ελένη Θυμιοπούλου.

Η Βαρβάρα Δούκα φέρνει την ταινία της «Χαμάμ», 20΄, μυθοπλασία, Ελλάδα, έγχρωμη, εκτός συναγωνισμού. Η νεότερη ιστορία της Ελλάδας, ίντριγκες, έρωτες, ταραχές, πόλεμοι, αποτυπώνονται, κατά κάποιο τρόπο, σε έναν πίνακα που τελικά δε θα επανέλθει στην οικογένεια από την οποία έφυγε. Η αλληγορική αφήγηση κρύβει τη βία που έχει ζήσει αυτός ο τόπος, συμβολοποιεί αυτές τις σχέσεις και αφήνει το θεατή να συμπληρώσει τα κενά. Προσεγμένη σκηνοθεσία, πολύ σφιχτό μοντάζ, καταφέρνει να αφηγηθεί το χρονικό διάστημα από το 1843 μέχρι το 1973, σχεδόν 110 χρόνια σε 20΄, μία ταινία μικρού μήκους, δείχνοντάς μας τι σημαίνει οικονομία αφηγηματικού χρόνου και ολοκλήρωση της αφήγησης. Στη σκηνοθεσία και το σενάριο η Βαρβάρα Δούκα, στη φωτογραφία η Ολυμπία Μυτιληναίου, στο μοντάζ ο Δημήτρης Νάκος, ερμηνεύουν οι Ζαχαρίας Ρόχας, Νίκος Αρβανίτης, Φαίη Ξυλά, Κωνσταντίνος Μπιμπής, Δημήτρης Πετρόπουλος, Νάνσυ Μπούκλη, Ντίνα Αβαγιανού, Ρομάνα Λόμπατζ, Αγγελική Μιχαλοπούλου, Βαγγέλης Παπαδάκης, Κωνσταντίνος Μάρκελλος, Κωνσταντίνος Γκιουρνάς, Νίκος Αβραμάκης, Κώστας Αθανασίου, Λένα Αργύρη και Αντώνης Λαδάς.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΚΑΙ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ

• Φεστιβάλ Δράμας