58ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ-ΤΡΙΤΗ ΜΑΤΙΑ

Νοέ 12, 2017 Κινηματογράφος 0

συνεχίζουμε με το διαγωνιστικό τμήμα

του Γιάννη Φραγκούλη

Κατά γενική ομολογία το επίπεδο του διαγωνιστικού τμήματος ήταν ανεβασμένο αυτή τη φορά. Οι ταινίες που προβλήθηκαν σε αυτό είχαν να κάνουν με το ρίζωμα, τις ρίζες του ανθρώπου, προβληματική που βασίστηκε στο βιβλίο της Σιμόν Βέιλ (1909-1943), «Το ρίζωμα», μιας από τις πιο ανήσυχες φωνές της διανόηση του 19^ου αιώνα. Αυτή η λογική επιλογής μπορεί να περιορίζει αλλά δίνει μία ταυτότητα στο Φεστιβάλ, αφού ο χαρακτήρας του προσδιορίζεται κυρίως από το διαγωνιστικό του τμήμα, θα αναφερθούμε σε όσες ταινίες δε γράψαμε, αυτού του τμήματος, εκτός των ελληνικών που θα τις εξετάσουμε στην αναφορά μας στις ελληνικές ταινίες.

Θα συνεχίσουμε την περιπλάνησή μας στο κινηματογραφικό τοπίο του Φεστιβάλ ακολουθώντας το John Carroll Lynch, στο σκηνοθετικό ντεμπούτο του, με την ταινία «Lucky» (88΄), 2017, παραγωγή των ΗΠΑ. Παρακολουθούμε το Harry Dean, στον τελευταίο μεγάλο ρόλο του, πριν να πεθάνει, να ενσαρκώνει έναν άθρησκο, ο οποίος επιχειρεί ένα ταξίδι αυτογνωσίας, εξερεύνησης της επικοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους και αποδοχής της θνησιμότητας. Μέσα από αυτή την «περιπλάνηση» θα δούμε μία άλλη Αμερική, αυτή που κρύβεται πίσω από τις βιτρίνες, όπου ο άνθρωπος δεν είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος, αλλά είναι μία μονάδα, μία ψηφίδα σε ένα παζλ. Η αποξένωση και η αλλοτρίωση φαίνεται μέσα από την παράθεση των ιδεοληψιών και, κυρίως, από την έλλειψη επικοινωνίας. Αυτά τα στοιχεία «κολλάνε» στον πρωταγωνιστή και, με τη σειρά τους, παρασύρουν τα άλλα ανθρώπινα όντα, με αυτό τον τρόπο χτίζεται η εικόνα της αποδόμησης στην σύγχρονή μας Αμερική. Με αυτή την έννοια, το μετακείμενο αυτής της ταινίας έχει πολιτικές προεκτάσεις, μπορεί να μας βοηθήσει στην κριτική αποτίμηση της πολιτικής κατάστασης των ΗΠΑ.

Από τις ΗΠΑ θα πάμε στο Ιράν, η ταινία «Χωρίς όνομα, χωρίς υπογραφή» («No date, no signature»), 104΄, 2017, του Vahid Jalilvand, μας θύμισε τις ιρανικές ταινίες που είχαμε πρωτοδεί, σε αυτό το Φεστιβάλ. Με μία μικρή διαφορά όμως: ο σκηνοθέτης ακολουθεί την αφήγηση του νεορεαλισμού, παρακολουθεί τον ιατροδικαστή στο προσωπικό του δράμα, στο αναπάντητο ερώτημα, μέχρι το τέλος, αν το ατύχημα με το αυτοκίνητο ήταν η αιτία να πεθάνει το μικρό αγόρι. Εδώ ηθογραφεί έντονα. Δείχνει τις αντιθέσεις, τις διαφορετικές συμπεριφορές, μπαίνουμε μαζί του στο αδιέξοδο, στη σύγκριση του πατέρα, ο οποίος έχει φτάσει στο φόνο, αυτού που θεωρεί ότι ήταν υπεύθυνος για το θάνατο του παιδιού του, με τον ίδιο, ο οποίος για μία στιγμή ενήργησε με απερισκεψία. Και αφήνει το τέλος ανοικτό. Για να μπορέσουμε να έχουμε την ελάχιστη ταύτιση.

Το δράμα και το αδιέξοδο του σουηδού αγρότη θα μας δείξει η ταινία «Κοράκια» («Ravens»), 107΄, 2017, του Jens Assur. Ο πατέρας προσπαθεί να σώσει το πατρικό του αγρόκτημα. Από τη μία ο μεγαλύτερος γιος του δεν πολυενδιαφέρεται για την αγροτική ζωή, από την άλλη οι σύμβουλοι μιας μεγάλης εταιρείας επενδύσεων τον πιέζουν να αναπτυχθεί. Φτάνει στο όριό του: αποφασίζει, σε μία στιγμή απελπισίας, να κόψει τον αντίχειρά του. Ζει στον κόσμο των βασάνων και των προσωπικών αδιεξόδων του, παραμελεί τη γυναίκα του που, για μία στιγμή, κάνει έρωτα με έναν άλλο άντρα. Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος ηθογραφεί με πολλή προσοχή, δείχνει τις αντιθέσεις, πόλης-επαρχίας, νέου-παλιού, ανάπτυξης-συντήρησης, και περιγράφει έναν πόλεμο που δεν έχει καν κηρυχτεί. Πολύ καλές ερμηνείες, το μοντάζ είναι αργό εκεί που πρέπει να ηθογραφήσει, αλλού είναι πιο γρήγορο, για να δίνει ρυθμό, πολύ καλή φωτογραφία, αποδίδει αυτό το γκρι του χειμώνα.

Σε ένα παρακμιακό τοπίο, στις Φιλιππίνες, στη γειτονιά Μπούργκος, στην πρωτεύουσα, ο Gerardo Calagui θα φέρει την ταινία «Εκείνες οι μακρυμαλλούσες νύχτες» («Those long haired nights»), 72΄, 2017. Εδώ οι διεμφυλικές γυναίκες πρωταγωνιστούν. Τις εκπροσωπούν μία που πουλά ναρκωτικά που τις πλασάρει ένας κορεάτης, μία που θα επισκεφτεί τον τόπο της για μία γιορτή, και αυτή που κάνει και ερωτικό μασάζ. Όλες είναι πόρνες και ρισκάρουν το κεφάλι τους κάθε νύχτα για να κερδίσουν κάποια λεφτά. Περιγράφει τη ζωή τους με τρόπο ρεαλιστικό. Οι μικρές λεπτομέρειες, έτσι όπως έχουν μονταριστεί δείχνουν το συναίσθημα που δεν εκφράζεται, αλλά και τα αδιέξοδα στη ζωή τους, τα οποία φαίνονται. Το σενάριο είναι πολύ απλό, μέσα όμως από την απλότητα περνά τις περίπλοκες σχέσεις σε αυτό τον ιδιαίτερο κόσμο που έχουμε μάθει να σνομπάρουμε.

Θα κλείσουμε το διαγωνιστικό τμήμα με μία ταινία που αναφέρεται σε ένα μικρό χωριό στη Δανία. Η «Winter brothers» (94΄), 2017, του Hlynur Palmason, συμπαραγωγή Δανίας και Ισλανδίας, αναφέρεται σε δύο αδέλφια που ζουν σε ένα μικρό χωριό της Δανίας και δουλεύουν σε ένα εργοστάσιο ασβεστόλιθων, κοντά στο χωριό τους. Ο ένας είναι άσχημος και ο άλλος όμορφος. Ο πρώτος περνά απαρατήρητος και αυτό του δημιουργεί προβλήματα στη συμπεριφορά του, υστερίες, παραβατικές συμπεριφορές, καυγάδες. Χάνει τη δουλειά του όταν πουλά παράνομο ποτό. Η ταινία παρακολουθεί αυτό τον άνθρωπο, πάνω του όμως προβάλλεται η συμπεριφορά των υπολοίπων ανθρώπων, βλέπουμε, με άλλα λόγια, και τη ζωή των άλλων, τους αποκλεισμούς, τα δικά τους ψυχολογικά προβλήματα, αυτά που δημιουργούν στο συνάνθρωπό τους με τη δική τους παραβατική συμπεροφορά.

Επιστροφή στην εισαγωγή-κατάλογο άρθρων

• Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης