ΣΜΥΡΝΗ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ

Δεκ 23, 2021 Κινηματογράφος 0

ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Σμύρνη μου αγαπημένη: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Η τελευταία ταινία του Γρηγόρη Καραντινάκη, «Σμύρνη μου αγαπημένη», είναι μία αναπαράσταση της ιστορίας. Της καταστροφής της Σμύρνης. Της σφαγής του ελληνικού πληθυσμού. Όμως η ταινία μας συνδέει με το παρόν, με τους πολιτικούς πρόσφυγες. Ακόμη περισσότερο με το μέλλον της Ελλάδας. Με το άγνωστο μέλλον του ανθρώπου. Αυτό που, σε λεπτομέρειες, δεν το γνωρίζει.

ΣΜΥΡΝΗ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ: ΣΥΝΟΨΗ

H Filio Williams είναι μία ηλικιωμένη Ελληνοαμερικανίδα. Σπεύδει στη Μυτιλήνη με την εγγονή της Helen. Θέλει να συμπαρασταθεί στους Σύριους πρόσφυγες. Κανείς δεν ξέρει την καταγωγή της. Κανείς δεν ξέρει ότι η Σμυρνιά γιαγιά της Φιλιώ Μπαλτατζή βρέθηκε κάποτε στο ίδιο νησί. Κατατρεγμένη και προσφυγοπούλα.

Το τεφτεράκι με τις συνταγές της συνονόματης γιαγιάς ξετυλίγει την πολυτάραχη ιστορία. Αυτή της κοσμοπολίτικης οικογένειας Μπαλτατζή. Η αφήγησή της διαμορφώνεται από τις τραγικές διεθνείς εξελίξεις. Όσες καθόρισαν τη μοίρα ολόκληρων λαών. Διαφορετικές γενιές γυναικών της ίδιας οικογένειας ενώνονται στο χώρο και το χρόνο. Μέσα από τα νήματα της ιστορίας. Παρόν και παρελθόν γίνονται ένα.

ΣΜΥΡΝΗ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ: Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ

Η ταινία  «Σμύρνη μου αγαπημένη» βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον ελληνοτουρκικό πόλεμο. Τελικά, στη σφαγή του ελληνικού πληθυσμού και στην καταστροφή της Σμύρνης. Το σενάριό της είναι διαμορφωμένο από το θεατρικό έργο. Αυτό που έπαιξε και πρωταγωνίστησε η Μιμή Ντενίση. Πρωταγωνιστεί στην ταινία και ενσαρκώνει το χαρακτήρα με αρκετή πιστότητα.

Ας μιλήσουμε πρώτα για την αφήγηση. Η ιστορική αλήθεια δεν παραποιείται. Ακολουθεί τις μαρτυρίες και τις μελέτες των ιστορικών. Η αφήγηση ξεκινά από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκεί θα βρούμε την πολιτική του Βενιζέλου. Τη νίκη του μετά τον εθνικό διχασμό. Ο βασιλιάς είναι εξόριστος. Ο Βενιζέλος βάζει την Ελλάδα στον πόλεμο. Συνέχεια της νίκης των συμμάχων και της Ελλάδας είναι η επίθεση στην Τουρκία. Ήταν σύμμαχος των Γερμανών. Η αντικατάσταση του Βενιζέλου από τους φιλοβασιλικούς έφερε τη στρατιωτική ασυναρτησία. Το μέτωπο έσπασε. Ο ελληνικός στρατός αποδεκατίστηκε. Η Σμύρνη, τελικά, καταστράφηκε και ο ελληνικός πληθυσμός σφάχτηκε.

ΣΜΥΡΝΗ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ: ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ

Μέσα σε αυτή την αφήγηση υπάρχει η ελληνική διχόνοια. Όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο. Αναφέρονται οι βιαιοπραγίες των Ελλήνων στον τούρκικο πληθυσμό κατά την επίθεσή του προς την Άγκυρα. Ακόμη μιλά για τους Τσέτες και τους διαχωρίζει από τον καθαρά τούρκικο πληθυσμό. Όπως ήταν στην πραγματικότητα. Για να γίνει αυτή η αναπαράσταση θα έπρεπε να στηθεί μία μεγάλη παραγωγή. Και έγινε. Μιλάμε για μία ελληνική υπερπαραγωγή. Δε φτάνει στο επίπεδο του Χόλιγουντ. Όμως για την Ελλάδα είναι κάτι το πρωτόγνωρο.

Είναι φυσικό να ξέρουμε τι θα γίνει. Η ταινία δεν έχει κάποιες σεναριακές ανατροπές. Ακολουθεί μία γραμμική αφήγηση. Έτσι ο ρυθμός δεν αναπτύσσεται. Υπήρχε η δυνατότητα να τοποθετηθούν κάποιες σεναριακές ανατροπές. Χωρίς να παραποιηθεί η ιστορική αλήθεια. Όμως ο σκηνοθέτης κρατά ένα έντονο εσωτερικό ρυθμό, μέσα στο πλάνο. Το ενδιαφέρον του θεατή δεν εκπνέει. Περιμένουμε την επόμενη αφήγηση με αγωνία. Αυξάνεται όσο πλησιάζει προς το τέλος της ιστορίας. Την καταστροφή της Σμύρνης. Το τέλος της ταινίας δεν ταυτίζεται με το τέλος της ιστορικής αφήγησης.

Μεταφερόμαστε στη Μυτιλήνη. Εκεί βλέπουμε τους Έλληνες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία σε σκηνές. Όπως ακριβώς οι πολιτικοί ή οικονομικοί πρόσφυγες σήμερα. Κάνουν το ίδιο ταξίδι με τον ίδιο τρόπο. Με τις ίδιες απώλειες. Αυτό είναι η σύνδεση με το παρόν. Βάζει πλέον το ερώτημα: Θα υπάρξει μία ανάλογη κατάσταση στο μέλλον; Αυτό τίθεται στον κάθε θεατή με ασυνείδητο τρόπο. Η απάντηση θα δοθεί από τον ίδιο. Αφού η ταινία τελειώσει.

ΣΜΥΡΝΗ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ: ΡΥΘΜΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΠΛΑΝΟ

Οι ηθοποιοί παίζουν πολλές φορές θεατρικά. Λείπουν τα κινηματογραφικά αφηγήματα της εικόνας. Ο Καραντινάκης τα ξέρει, όπως τα έχουμε δει σε παλιότερες ταινίες του. Εδώ ίσως φοβήθηκε την παραποίηση της Ιστορίας. Ξέρει όμως να δημιουργεί ρυθμό μέσα στο πλάνο και τη σεκάνς για να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή. Η δουλειά που έγινε από την ομάδα των μακενιστών είναι εξαιρετική. Η αναπαράσταση της Σμύρνης, οι λεπτομέρειες είναι απόλυτα αληθοφανείς. Το κοστούμια παραπέμπουν σε αυτή την εποχή. Η μουσική δεν καλύπτει τον αφηγηματικό ρυθμό, συμπληρώνει.

Οι ηθοποιοί παίζουν αρκετά καλά. Η Μιμή Ντενίση έχει γίνει Σμυρνιά. Δίνεται έμφαση στη γυναίκα της Σμύρνης. Στην απόλυτη κυριαρχία της στην τοπική κοινωνία. Όπως ήταν στην πραγματικότητα. Ακόμα και οι δεύτεροι ή τρίτοι ρόλοι παίζουν αρκετά καλά. Αυτό σημαίνει ότι έχει γίνει πολύ καλή δουλειά από το σκηνοθέτη στη διδασκαλία των ηθοποιών. Ο Γιάννης Βογιατζής είναι εξαιρετικός στο ρόλο του. Δείχνει το πολύ μεγάλο υποκριτικό μεγαλείο του.

Η ταινία δεν είναι μόνο μία υπερπαραγωγή. Είναι και μία όμορφη αναπαράσταση της πραγματικότητας. Στο τέλος γίνεται μία παράσταση, με την έννοια ότι πλάθει μία άλλη αφήγηση, πέραν της ιστορικής. Νομίζω ότι αυτή η ταινία θα μείνει ως ιστορική αναπαράσταση εκείνης της εποχής. Μπορεί να πλησιάσει το «1922», του Νίκου Κούνδουρου.

ΣΜΥΡΝΗ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ

Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Καραντινάκης

Σενάριο: Μιμή Ντενίση, Martin Sherman, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο και θεατρικό έργο της Μιμής Ντενίση.

Φωτογραφία: Σίμος Σαρκετζής

Μοντάζ: Λάμπης Χαραλαμπίδης

Μουσική: Ανδρέας Κατσιγιάννης

Ήχος: Νίκος Μπουγιούκος

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Ηλίας Λεδάκης, Ιωάννης Παπαδόπουλος, Μιχάλης Σαμιώτης

Κοστούμια: Φωτεινή Δήμου

Παραγωγός: Φένια Κοσοβίτσα, Διονύσης Σαμιώτης

Παίζουν: Μιμή Ντενίση (Φιλιώ Μπαλτατζή), Λεωνίδας Κακούρης (Σπύρος Μπαλτατζής), Burak Hakki (Χαλίλ), Κρατερός Κατσούλης (Σπύρος Μπαλτατζής), Ταμίλα Κουλίεβα (Τακουί), Κατερίνα Γερονικολού (Ζαχαρούλα), Ντίνα Μιχαηλίδου (Ευθαλία), Αναστασία Παντούση (Λευκοθέα Μπαλτατζή), Özdemir Çiftçioglu (Οσμάν),  Νέδη Αντωνιάδη (Αγγελική Μπαλτατζή), Γιάννης Εγγλέζος (Βασίλης Μπαλτατζής), Έφη Γούση (Ισμήνη), Nathan Thomas (Έντι Γουίταλ), Γιάννης Βογιατζής (Πολύκαρπος).

Χρώμα:. Έγχρωμη

Γλώσσα: ελληνικά, αγγλικά, τουρκικά

Χώρα παραγωγής: Ελλάδα

Έτος παραγωγής: 2021

Είδος: ιστορική, τραγωδία

Διάρκεια: 141΄

Εταιρεία διανομής: Tanweer

Έξοδος στις αίθουσες: 23/12/2021.

Περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά

Διαβάστε τις κριτικές ταινιών

Διαβάστε τη συνεντεύξη με το Γιάννη Βογιατζή

Διαβάστε το ρεπορτάζ για την ταινία

Δείτε τα βίντεο που έχουμε ετοιμάσει

• Κριτικές ταινιών