ΟΥΔΕΝ ΝΕΩΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

Ιαν 13, 2023 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

ALL QUIET ON THE WESTERN FRONT

Ουδέν νεώτερο από το δυτικό μέτωπο: γράφει ο Γιάννης Τσιτσίμης

Είναι η τρίτη μεταφορά του αριστουργηματικού αυτοβιογραφικού βιβλίου του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ. Αντιναζιστική αφήγηση Γερμανού συγγραφέα. Έβαλε με τα βιβλία του, μαζί με άλλους σπουδαίους Γερμανούς συγγραφείς της μεσοπολεμικής περιόδου, τις βάσεις για αυτό που σήμερα ονομάζεται σύγχρονη αντιπολεμική λογοτεχνία. Κατ’ επέκταση κινηματογράφος. Οι άλλοι συγγραφείς στους οποίους γίνεται αναφορά είναι ο Hans Fallada, ο Heinrich Boll και ο Joseph Roth. Ίσως θα έπρεπε να προσθέσουμε και τον Klaus Man με το μοναδικό του έργο, «Mefisto». Αναφερόμαστε στην ταινία «Ουδέν νεώτερο από το δυτικό μέτωπο».

ΟΥΔΕΝ ΝΕΩΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ: Η ΝΕΑ ΔΙΑΣΚΕΥΗ

Ήταν η πρώτη απόπειρα του 1930 από τις ΗΠΑ με τον σκηνοθέτη Lewis Milestone, βραβείο Όσκαρ 1930. Η δεύτερη πάλι από τις ΗΠΑ το 1979. Η μεταφορά του έργου από τον Delbert Mann σε τηλεοπτική διασκευή.

Έχουμε φέτος σε παραγωγή μάλιστα του Netflix, την καινούργια διασκευή. Αυτή αντιθέτως με τις περισσότερες παραγωγές αυτού του συνδρομητικού γίγαντα, δε μασάει τα λόγια της. Δεν κρύβει τις σκέψεις της. Περισσότερο απ’ όλα, δεν φοβάται να δείξει τoν πόλεμο όπως πραγματικά είναι: Αδυσώπητος και τρομακτικός για τον λαό που προσφέρεται από τους «μεγάλους» με αδιαφορία ως τροφή για τα κανόνια. Κρέας γδαρμένο στα τσιγκέλια.

Την ίδια στιγμή ο πόλεμος είναι ασφαλής και θεωρητικός για την άρχουσα τάξη που τον ελέγχει με ανεξέλεγκτους στρατηγούς (…). Τον καθοδηγεί κρυμμένη καλά στα στρατηγεία και τα γραφεία διοίκησης. Την ώρα που ανοίγουν σαμπάνιες, ετοιμάζονται πλουσιoπάροχα δείπνα δίπλα στο αναμμένο τζάκι. Καπνίζονται πούρα πολυτελείας.

Ανώνυμοι κι άπειροι νεαροί μόλις 16, 17 ετών ξεχύνονται στα επίπεδα ακάλυπτης γης, στα χαρακώματα και στους βάλτους της Φλάνδρας και της Γαλλίας. Θα πέσουν αμέσως νεκροί από τα πολυβόλα, τα φλογοβόλα και τις βόμβες αερίου: Σε μια άψογη κινηματογράφηση όπου η εικόνα συντρίβει κάθε σκέψη και ταράζει το νου βαθιά μέσα στα εσώψυχά του.

ΟΥΔΕΝ ΝΕΩΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Στην υπόθεση της ταινίας, «Ουδέν νεώτερο από το δυτικό μέτωπο», παρακολουθούμε την πορεία του νεαρού στρατιώτη Πάουλ Μπόυμερ. Μαζί με μια παρέα συμμαθητών του βρέθηκε από τα θρανία στα χαρακώματα, στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου θα ζήσουν τη φρίκη του θανάτου. Τη σκληρή πραγματικότητα της μάχης. Τη διάψευση των προσδοκιών τους και την προδοσία. Ωστόσο οι νεαροί στρατιώτες θα παραμείνουν μέχρι το τέλος στις θέσεις τους, έτοιμοι να θυσιάσουν τη ζωή τους σε έναν πόλεμο που δεν καταλαβαίνουν.

Ο σκηνοθέτης Edward Berger τον οποίο το κανάλι εμπιστεύτηκε, φέρνει σε πέρας ένα πολύ δύσκολο έργο. Μάλιστα τη στιγμή που προέρχεται από τον χώρο της τηλεοπτικής παραγωγής. Στην ουσία αυτή η ταινία είναι η πρώτη του.

Σαφώς και υπάρχουν μερικά σημεία στα οποία η δράση παγιώνεται, αργεί στην εξέλιξη. Οι χαρακτήρες δεν αναπτύσσονται πλέον. Μην ξεχνάμε όμως ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με τον αμερικάνικο κινηματογράφο της γρήγορης εξέλιξης της δομής. Της θυσίας του σεναρίου, πολλές φορές για την ανάπτυξη της δράσης και τον περιορισμό των 90΄ (συνήθως). Επιτέλους έχουμε μια ευρωπαϊκή και μάλιστα γερμανική ματιά πάνω σε ένα μεγαλειώδες λογοτεχνικό έργο, επίσης γερμανικό.

ΟΥΔΕΝ ΝΕΩΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ: ΤΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ

Η κινηματογράφηση της φρίκης του πολέμου δεν ήταν ποτέ εύκολο πράγμα. Ειδικά όταν θέλεις να παρουσιάσεις τη δημιουργία, ως εξόχως αντιπολεμική. Γι’ αυτό και οι αποτυχίες παραγωγών είναι δεκάδες. Λίγοι είναι αυτοί που τα κατάφεραν: Σαμ Πέκινπα, Τζον Φορντ, Τζον Στάρτζες, Ακίρα Κουροσάβα, Στήβεν Σπίλμπεργκ, Τέρνενς Μάλικ (στο «The thin red line»), Κρίστοφερ Νόλαν.

Στη συγκεκριμένη ταινία τα στάνταρ δεν πάνε τόσο ψηλά. Δεν παύει όμως στιγμή να κρατάει μεστό το ενδιαφέρον του θεατή. Καθώς ο χρόνος περνά αυτός αρχίζει να νιώθει έντονα την απόγνωση και την απελπισία των νέων ανθρώπων. Στριμωγμένοι μέσα στο λασπερό, βρώμικο χαράκωμα ή αμπρί, δεν έχουν να κάνουν τίποτε άλλο από το να πεινάνε, να ψάχνουν τις ψείρες τους.

Όταν διατάσσονται με στυλ απειλής αν δεν το κάνουν, να επιτίθενται μάταια και δίχως νόημα σε μια έφοδο θανάτου. Στο ανεξάντλητο κρεοπωλείο που οι ιστορικοί με περισσή σπουδή ονόμασαν 1^ος παγκόσμιος πόλεμος. Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας σημειώνει: «…θα βαδίσουμε με τους νεκρούς συντρόφους στο πλευρό μας, θα βαδίσουμε, μα ενάντια σε ποιον;» («Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο», σελ. 115, εκδόσεις Μίνωας, 1963).

ΟΥΔΕΝ ΝΕΩΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ: ΔΥΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Και δύο τελευταία σημεία αναφοράς:

Πρόκειται για ακόμη μία ταινία που διαπραγματεύεται τον θάνατο στα χαρακώματα. Σε αυτή απουσιάζει παντελώς ο γυναικείος χαρακτήρας. Εμφανίζονται μόνο αμυδρά στο βάθος κάποιου χωραφιού τρεις Γαλλίδες κάπου στη μέση της ταινίας.

Σαφώς αυτό το στοιχείο δεν αποτρέπει αυτομάτως την παρακολούθηση από το γυναικείο κοινό. Κάτι που στις αμερικάνικες παραγωγές συμβαίνει αναπάντεχα τινάζοντας κάποτε και το σενάριο στον αέρα: Με την προσθήκη χαρακτήρων που δεν προϋπήρχαν στο βιβλίο για εμπορικούς, ας πούμε, λόγους…

Αξίζει να σημειώσουμε πως ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ μπορεί να διέφυγε στο εξωτερικό. Για να μην τον συλλάβουν οι Ναζί. Έπιασαν όμως την αδερφή του που είχε παραμείνει στη Γερμανία. Την καταδίκασαν ως ηττοπαθή το 1943 και την αποκεφάλισαν…

ΟΥΔΕΝ ΝΕΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

(ALL QUIET ON THE WESTERN FRONT)

Σκηνοθεσία: Edward Berger

Σενάριο: Edward Berger, Lesley Paterson, Ian Stokell, Erich Maria Remarque (μυθστόρημα)

Φωτογραφία: James Friend

Μοντάζ: Sven Budelmann

Μουσική: Volker Bertelmann

Ήχος: Frank Kruse, Ondrej Vondráce, Lukas Kuchar, Markus Stemler

Σκηνικά: Ernestine Hipper

Κοστούμια: Lisy Christl

Παραγωγή: Edward Berger, Daniel Marc Dreifuss, Malte Grunert,

Παίζουν: Felix Kammerer (Πόλ Μπάουμερ), Albrecht Schuch (Στανισλάους Κατσίνσκι), Aaron Hilmer (Άλμπερτ Κροπ), Moritz Klaus (Φραντς Μιούλερ), Adrian Grünewald (Λούντβιγκ Μπεμ), Edin Hasanovic (Τιαντέν Στάκφιτ), Daniel Brühl (Ματίας Έζρμπεργκερ)

Χώρα παραγωγής: Γερμανία, ΗΠΑ, Αγγλία

Έτος παραγωγής: 2022

Γλώσσα: γερμανικά, γαλλικά

Χρώμα: έγχρωμη

Είδος: δράση, τραγωδία, πολεμική

Διάρκεια: 148’

Διανομή: Netflix.

Για περισσότερες πληροφορίες στο κάστινγκ και τα τεχνικά θέματα δείτε εδώ

Διαβάστε τις κριτικές κινηματογράφου

Διαβάστε το site της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου

Δείτε τα βίντεο που έχουμε δημιουργήσει

Διαβάστε για τον Έριχ Μαρία Ρεμάρκ