ΣΚΟΤΣΕΖΙΚΟ ΝΤΟΥΣ

Σεπ 01, 2024 Θέατρο 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ

Σκοτσέζικο ντους: γράφει ο Νίκος Θωμόπουλος

Η αείμνηστη Χρύσα Σπηλιώτη (1956-2018) υπήρξε επιτυχημένη θεατρική συγγραφέας, ηθοποιός, σεναριογράφος και λογοτέχνης, δείγμα γραφής της είναι το «Σκοτσέζικο ντους». Ξεχώρισε ως φωτεινή προσωπικότητα γεμάτη γνήσια ανθρωπιά, ανοιχτό μυαλό και θετική ενέργεια, όπως την έζησα στη πολύτιμη γνωριμία μαζί της. Άξια δασκάλα μου και αγαπημένη φίλη στη πορεία των θεατρικών σπουδών και των συγγραφικών εμπειριών μου στο θέατρο.

Σκοτσέζικο ντους: Το έργο της

Άφησε ένα πολύπλευρο έργο-τομή θα έλεγα στο νεοελληνικό θέατρο. Αυτό χαρακτηρίζεται από στερεή δομή, ευφυείς ανατροπές, πνευματώδεις διαλόγους και αβίαστο έξυπνο χιούμορ. Πάντα σε αρμονική εναλλαγή με το δραματικό στοιχείο βγαλμένο συχνά από την διαχρονική αναζήτηση της ανάγκης φυγής από καταπιεστικές προκαταλήψεις και ψυχοφθόρες συγκρούσεις παράλογων συμπεριφορών, κυρίως του γυναικείου φύλου χωρίς εύκολες συνταγές ενός happy end.

Η θεατρική γραφή της Σπηλιώτη, όπως και στο «Σκοτσέζικο ντους», πρωτοπορεί δημιουργικά απεικονίζοντας σε βάθος την ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων στα έργα της με κοινό άξονα την επιθυμία τους τη ματαιόδοξη λύτρωσή τους από τα δεινά της κοινωνικής παθογένειας πέφτοντας συχνά στη δίνη της παγίδας μιας ψυχαναγκαστικής ζωής με μια ψευδαίσθηση ασφάλειας.

Σκοτσέζικο ντους: Η σάτιρα

Η σάτιρα των ηθών, η μητριαρχία και η πατριαρχία ως πηγή υστερίας και νευρώσεων εντάσσονται υπαινικτικά στο έργο της Χρύσας Σπηλιώτη με σαρκαστικό ύφος τραγικής ειρωνείας. Η προβολή του κάθε μικρόκοσμου κερδίζει τον θεατή με συνεχείς ανατροπές και δόσεις σάτιρας, με φαρσικά στοιχεία, δημιουργώντας έτσι το κωμικοτραγικό στοιχείο που βιώνεται στη καθημερινότητα του σύγχρονου κόσμου.

Έτσι το κοινό ταυτίζεται εύκολα με τα πάθη και τις ρεαλιστικές παρορμήσεις των χαρακτήρων. Η Σπηλιώτη καταφέρνει επίσης εύστοχα να κρατά μια ισορροπία στη δραματουργία της αφού κανένας δε χάνει ούτε και κερδίζει στο παιχνίδι της ζωής, αποφεύγοντας κάθε είδους διδακτισμό. Οι ήρωές της βρίσκονται σε μια γόνιμη, εύθραυστη αντιπαράθεση με το παραδοσιακό και το σύγχρονο ρόλο τους. Θύτες και θύματα, συγχρόνως, των συμπεριφορών που επιβάλλονται από φυλετικά πρότυπα κι ανάλογες κοινωνικές διακρίσεις.

Σκοτσέζικο ντους: Το έργο

Ένας ατάλαντος σκηνοθέτης, που το παίζει αυστηρός κρύβοντας υποκριτικά τις αδυναμίες του, οραματίζεται να ανεβάσει μια σύγχρονη εκδοχή της «Λυσιστράτης», του Αριστοφάνη. Στις παρανοϊκές πρόβες, στο «Σκωτσέζικο ντους», όλα γίνονται λάθος με ανατρεπτικές, κωμικοτραγικές συγκρούσεις και κατινίστικους ανταγωνισμούς, κυρίως μεταξύ των τριών γυναικών. Αντιμετωπίζει τους ηθοποιούς του με παράλογες νευρωτικές συμπεριφορές, παρακινώντας τους να παίζουν με πάθος και συναίσθημα.

Παντρεμένος με τη πρωταγωνίστρια Λυσιστράτη έχει ερωτική σχέση παράλληλα με μια νέα βοηθό και ηθοποιό με έντονο σεξ-απήλ που ελκύεται από το δήθεν κύρος του και την επιθυμία να πουλήσει το κορμί της για τη καριέρα της. Τα ρεαλιστικά απωθημένα όλων εκφράζονται σαν ένα «σκοτσέζικο ντους» με νερά που πέφτουν από λάθος σύνθημα. Βρέχουν ηθοποιούς, αποκαλύπτουν σαρκαστικά την τρέλα του θεάτρου, με μικροατυχήματα, ανάμικτα με ερωτικές πράξεις στο μισοσκόταδο της σκηνής.

Σκοτσέζικο ντους: Το διφορούμενο

Ο σκηνοθέτης δεν έχει χρήματα να πληρώσει τους ηθοποιούς του, αφού τα έχασε στο τζόγο. Ύπουλα εκμεταλλεύεται τις προλήψεις ενός ηθοποιού του για να μη γίνει η παράσταση. Οι γυναίκες συμμαχούν με δυναμικά μέτρα εναντία στις συντηρητικές, ερωτικές συμπεριφορές των αντρών, φέρνοντας ευρηματικά στην καθημερινότητά τους σημαντικές σκηνές της «Λυσιστράτης», του Αριστοφάνη. Τα χρήματα βρίσκονται τελικά απρόοπτα για να γίνει η παράσταση. Ο θίασος, ως χορός αρχαίας τραγωδίας, δικάζει τον σκηνοθέτη που αναγκάζεται να συμμορφωθεί, κόβοντας τις αδικίες και προσβολές.

Η κάθαρση έρχεται με μια σκηνή χαρούμενης γιορτής από την Λυσιστράτη και τον επεισοδιακό θίασο απαλλαγμένο από ψυχικά τραύματα που φέρνει την ειρήνη. Στο «Σκοτσέζικο ντους» όσες λένε όχι εννοούνε ναι, βρίσκοντας μια πολυπόθητη ερωτική αγκαλιά ασφαλείας ενάντια στην αρρωστημένη ανασφάλεια της ματαιοδοξίας που, εν πολλοίς, κυριαρχεί στον χώρο του θεάματος με ανάλογο ψυχικό κόστος. Το έργο, λοιπόν, δεύτερο στην εργογραφία της συγγραφέως, μεταφέρει έντεχνα το θέατρο μέσα στο θέατρο, με ρεαλιστικές αλληλεπιδράσεις αποκωδικοποιώντας στη στερεά δομή του κάθε παραλογισμού, ψυχαναλύοντας, με καταιγιστικό ρυθμό, τους ήρωές της, θύματα μιας κοινωνικοπολιτικής κατάστασης και νοοτροπίας παντελώς απάνθρωπης.

Σκοτσέζικο ντους: Κρυμμένα νοήματα

Ο σκηνοθέτης, κατά τη γνώμη μου, ανέδειξε τα κρυμμένα νοήματα και την όλη ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που υπάρχει στο έργο, «Σκοτσέζικο ντους», ενορχηστρώνοντας μια παράσταση με γνήσιο εσωτερικό ρυθμό, αναγκαίο στο θέατρο για την αβίαστη πρόσληψη του κωμικού, κυρίως, στοιχείου από το θεατή. Η ανάδειξη των επαναστατικών πρακτικών χειραφέτησης των γυναικών, που καθορίζει την πρωτοπόρο καινοτομία της Σπηλιώτη στη συγγραφή του έργου, αποδίδεται χωρίς υπερβολές θεατρινισμών από τους άξιους ηθοποιούς.

Η κινησιολογία εναρμονίζεται με την αφήγηση του λόγου με ευελιξία. Ακόμα και το γκροτέσκο παίξιμο, όπου χρειάστηκε, ενίσχυσε δημιουργικά τη ψυχοσύνθεση των έξι χαρακτήρων. Το σκηνικό και τα κοστούμια ταίριαξαν επιτυχημένα στην όλη αισθητική ατμόσφαιρα του θεάτρου και στις σκηνές της «Λυσιστράτης», σε συνδυασμό με την μουσική, που υπέβαλε συμβολικά, έναν άγριο ερωτισμό και παρανοϊκή αίσθηση σασπένς. Πράγματι απόλαυσα μια καλοστημένη παράσταση με όλη εκείνη την σπάνια ευφορία που μεταδίδει στο κοινό το καλό θέατρο.

ΣΚΟΤΣΕΖΙΚΟ ΝΤΟΥΣ

Συγγραφέας: Χρύσα Σπηλιώτη

Σκηνοθεσία: Λευτέρης Πλασκοβίτης

Σκηνικά: Αντώνης Χαλκιάς

Βοηθός σκηνοθέτης: Κωνσταντίνα Λάλλου

Κοστούμια: Αντώνης Χαλκιάς

Χορογράφος: Κωνσταντίνα Λάλλου

Ηθοποιοί: Χρήστος Ευθυμίου, Νίκη Παλληκαράκη, Μιχάλης Μαρκάτης, Πηνελόπη Σεργουνιώτη, Κωνσταντίνος Μουταφτσής, Δανάη Σταματοπούλου, Παναγιώτης Δαβιδόπουλος

Παραγωγή: ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης

Θέατρο: Ανοιχτό θέατρο Μάνος Κατράκης, Συκιές, Θεσσαλονίκη

Ημερομηνία παράστασης: 26/8/2024.

Επιστροφή στην εισαγωγή-ευρετήριο άρθρων

Διαβάστε για τα Μερκούρεια

Δείτε τα βίντεο που έχουμε δημιουργήσει