Η ΝΥΧΤΑ

Δεκ 16, 2024 Κινηματογράφος 0

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ SOLARIS

ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ SOLARIS

Η νύχτα: γράφει ο Γιάννης Ιωαννίδης

Η Κινηματογραφική Λέσχη Solaris προβάλλει την ταινία του Μικελάντζελο Αντονιόνι «Η νύχτα» (1961), 122΄. Είναι το δεύτερο κινηματογραφικό έργο της τριλογίας που απαρτίζεται από τις ταινίες «Η περιπέτεια» (1960) και « Η έκλειψη» (1962). Η προβολή θα γίνει στο κινηματοθέατρο Αθήναιον, την Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2024, στις 9.30 μμ. Θα παρουσιάσει την ταινία και θα συντονίσει την συζήτηση με το κοινό ο κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Φραγκούλης.

Η νύχτα: Η ταινία

H δεύτερη εργασία της τριλογίας της αλλοτρίωσης του Αντονιόνι, «Η νύχτα», θα μπορούσε να εκληφθεί σαν ένα ψυχρό, σκληρό, αλλά και μοναχικό ρεπορτάζ ενός μοντέρνου κόσμου. Εδώ οι παλιοί πολιτισμικοί και ηθικοί κώδικες δεν έχουν πια καμιά θέση. Οι ήρωες μας κινούνται με φόντο την σύγχρονη εκβιομηχανισμένη, πλούσια πόλη του Μιλάνου. Πρωταγωνιστεί η ανώτερη αστική τάξη που εξέθρεψε η οικονομική της έκρηξη. Από τη μια μεριά οι άνθρωποι και από την άλλη η πόλη. Μια πόλη στην οποία ο ζωογόνος δεσμός πόλης και πολίτη έχει διαρραγεί αφήνοντας τη θέση του κάτι αλλότριο το οποίο αντί να επιβεβαιώνει τον πολίτη σαν άνθρωπο τον υποτάσσει. Αυτή είναι η πρώτη νύξη της αλλοτρίωσης.

Στους κεντρικούς ήρωες, τον Τζιοβάνι και τη Λυδία, που παντρεύτηκαν από σφοδρό έρωτα, η αλλοτρίωση ήρθε σιγά σιγά. Εκείνη εγκατέλειψε τα δικά της όνειρα για να αφοσιωθεί στην πραγματοποίηση των στόχων και των ονείρων του άντρα της που τώρα είναι ένας επιτυχημένος συγγραφέας με προσβάσεις στα σαλόνια της μεγαλοαστικής πλούσιας ελίτ. Η ερωτευμένη γυναίκα είναι υποβιβασμένη σε απλό παρακολούθημα ενός άντρα που δεν είναι πια το ίδιο πρόσωπο που αγάπησε. Αποτέλεσμα, ο γάμος σε κρίση: αποξένωση, έλλειψη επικοινωνίας και επαφής, διάλυση. Η νύχτα από έξω περνάει μέσα.

Η νύχτα: Ψευδή συνείδηση

Η αλλοτρίωση, όπως λένε οι κλασικοί του μαρξισμού, δημιουργεί ψευδή συνείδηση. Σε αυτόν τον αλλοτριωμένο ψεύτικο κόσμο περιπλανιέται το ζευγάρι σε δύο επάλληλες κοινωνικές συναναστροφές που παίρνει μέρος προσπαθώντας να πονέσει όσο μπορεί πιο πολύ, ο ένας τον άλλον. Το ιδιοφυές εύρημα του Αντονιόνι εδώ είναι ότι αυτός το διαλυμένος γάμος δεν βιώνεται με μελοδραματικούς τόνους όπως θα συνέβαινε σε μια παρόμοια ταινία του Χόλιγουντ.

Υπάρχει όμως στην ταινία ένας ελάσσων ήρωας, ο βαριά άρρωστος Τομάζο που παίξει καταλυτικό ρόλο στο να συνειδητοποιήσουν ο Τζιοβάνι και η Λυδία πόσο άδειες και χωρίς νόημα είναι οι ζωές τους. Κατά έναν περίεργο τρόπο ο θάνατός του αποβαίνει για αυτούς μια πραγματική αχτίδα ζωής. Μπορεί ο Τζιοβάνι να μη θυμάται το φλογερό, ερωτικό γράμμα που είχε γράψει κάποτε στη Λυδία αλλά, μέσα στο πρωινό μούχρωμα, που διαδέχεται το ξαφνικό βραδινό μπουρίνι, επάνω στη βρεγμένη χλόη του κήπου, ίσως κάτι να αρχίζει ή μήπως να τελειώνει.

Η νύχτα: Η κινηματογραφική φόρμα

Για μια ακόμη φορά ο Αντονιόνι αποδεικνύεται μέγας μαέστρος της γυναικείας ψυχολογίας. Αριστοτέχνης στη χρήση του περιβάλλοντος το οποίο διαχειρίζεται τόσο δραματικά όσο και εικαστικά. Παρατηρήστε πώς κινηματογραφεί τα κτήρια και τα δέντρα και πόσο τονίζει την απόσταση που τα χωρίζει κάτι που παραπέμπει άμεσα στην απόσταση που χωρίζει τους δύο ήρωες. Λειτουργεί όπως και στην ταινία «Η περιπέτεια», όπου η ερημιά και η σκληρότητα του ηφαιστειογενούς τοπίου είναι η μετωνυμία της ψυχικής ερημιάς των ανθρώπων. Οι εικόνες του Αντονιόνι, για άλλη μια φορά, μεταφέρουν απείρως πιο πολυεπίπεδες σημάνσεις από αυτές που μεταφέρει ο λόγος. Από την άλλη, απογυμνώνοντας το παίξιμο των ηθοποιών του από κάθε ίχνος συγκίνησης, μας κάνει να νιώθουμε ότι, κάποιες φορές, η παγερότητα της ταινίας παίρνει τη μορφή μιας απειλής που κρέμεται επάνω από τα κεφάλια μας.