ΔΙΚΟΣ ΤΗΣ

Φεβ 01, 2014 Κινηματογράφος 0

ΚΑΘΑΡΗ ΣΚΕΨΗ ΧΩΡΙΣ ΣΩΜΑ

Αν δεχτούμε ότι ο Ιούλιος Βερν «προφήτεψε» μερικά από τα επιτεύγματα της εποχής της βιομηχανικής ανάπτυξης -και του κλασικού καπιταλισμού-, τότε ο Λάβκραφτ ήταν ο συγγραφέας-προφήτης της ψηφιακής εποχής, των αόρατων αυτόβουλων όντων που υπάρχουν μέσα στον κόσμο μας σε κρυφές διαστάσεις.

Στο διήγημα «Ψίθυροι στο σκοτάδι» περιέγραψε την πρώτη συσκευή που αποσπά την ανθρώπινη σκέψη από το ανθρώπινο σώμα. Με τον ανθρώπινο εγκέφαλο να εξακολουθεί να λειτουργεί καλωδιωμένος και να σχηματίζει διάφανες μορφές με ακτίνες διείδε την τεχνητή νοημοσύνη.

Είναι στο ίδιο διήγημα που έκανε τη ριζοσπαστική παρομοίωση των «αρχαίων τεράτων» της μυθολογίας του, όχι με τα ζώα, ζωόμορφα και γενεαλογικά, αλλά με τα φυτά. Ως οργανισμούς που επαναλαμβάνονται -δεν αναπαράγονται- σε μια επίπεδη διάσταση.

Η ύπαρξη και η αυθυπαρξία των μορφών ασώματης σκέψης απασχολούν τους στοχαστές της «κυβερνοκουλτούρας». Η θεωρία της κυβερνοκουλτούρας εξερευνά τους τρόπους της ζωής στον κυβερνοχώρο ή τους τρόπους που η ζωή διαμορφώνεται από τον κυβερνοχώρο. Ένα κρίσιμο ερώτημα που τους απασχολεί είναι το αν τα όντα που συναντούμε στον ψηφιακό κόσμο υπάρχουν πραγματικά.

Η Sherry Turkle, στο βιβλίο «Life on a screen», ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τον τρόπο που προσλαμβάνουν τις μορφές του κυβερνοχώρου τα παιδιά και τις αντιλήψεις τους για τη «ζωντάνια» των αντικειμένων της Τεχνητής Ζωής (A-Life).

Τα παρακάτω είναι αποφάνσεις των παιδιών από τη συλλογή της Turkle:

«Τα ρομπότ ελέγχονται άρα δεν είναι ζωντανά, θα ήταν ζωντανά εάν είχαν σώμα, είναι ζωντανά επειδή έχουν σώμα, θα ήταν ζωντανά εάν είχαν αισθήματα, είναι ζωντανά με τον τρόπο που τα έντομα είναι ζωντανά αλλά όχι με τον τρόπο που οι άνθρωποι είναι ζωντανοί.

Η Tierra (εικονική μηχανή) δεν είναι ζωντανή επειδή είναι μόνο στο κομπιουτερ, θα ήταν ζωντανή αν έβγαινε από το κομπιούτερ, είναι ζωντανή όσο έχεις ανοιχτό τον υπολογιστή και μόλις τον κλείσεις πεθαίνει, δεν είναι ζωντανή επειδή τίποτα μέσα στον υπολογιστή δεν είναι αληθινό.

Τα Sims (φιγούρες video game) δεν είναι ζωντανά αλλά σχεδόν-ζωντανά, θα ήταν ζωντανά αν μιλούσαν, θα ήταν ζωντανά αν ταξίδευαν, είναι ζωντανά αλλά όχι αληθινά, δεν είναι ζωντανά επειδή δεν κάνουν μωρά, δεν είναι ζωντανά επειδή τα μωρά στο παιχνίδι δεν έχουν γονείς…».

Αυτό δε σημαίνει ότι τα παιδιά είναι μπερδεμένα ή θαμπωμένα από αυτά τα μηχανήματα, νομίζοντας ότι είναι ζωντανά, αλλά ότι οι ιδέες για τη ζωή, τη νόηση, τους άνθρωποι και τις μηχανές, αλλάζουν γρήγορα και προς διάφορες κατευθύνσεις. Η άποψη της Turkle είναι ότι επειδή οι νεότερες γενιές μεγαλώνουν σε ένα ψηφιακό περιβάλλον, αυτό συνιστά την κανονικότητα στην οποία εμείς οι «μεγάλοι» καλούμαστε να εγκλιματιστούμε.

Στην ταινία «Her», ο πρωταγωνιστής ερωτεύεται και συνάπτει σχέση με μια τελειοποιημένη μορφή λειτουργικού συστήματος (operating system), μια προσομοίωση της ανθρώπινης σκέψης. Το ερώτημα της δυνατότητας μιας καθαρής νόησης χωρίς σώμα επανέρχεται συνεχώς στην ταινία. Ο πραγματικός χώρος της ταινίας είναι μια ομοιογενής κι αδιάφορη κοινωνία στο κοντινό(;) μέλλον, φαινομενικά αταξική, όπου η ατομικότητα αμύνεται απέναντι σε έναν αδηφάγο κυβερνοχώρο. Το περιβάλλον απεικονίζεται με τα λιγότερα κλισέ του είδους της επιστημονικής φαντασίας.

Ο ρυθμός θυμίζει το «Χαμένοι στη μετάφραση» της Σοφίας Κόπολα, με την οποία ο σκηνοθέτης της ταινίας ήταν παντρεμένος. Ο Spike Jonze γύρισε στο παρελθόν τις ταινίες «Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς» και «Adaptation». Αυτή είναι η καινούργια του ταινία.

HER

ΔΙΚΟΣ ΤΗΣ

Σενάριο: Spike Jonze

Σκηνοθεσία: Spike Jonze

Φωτογραφία: Hoyte Van Hoytema

Μοντάζ: Jeff Buchanan, Eric Zumbrunnen

Ήχος: Brian Robinson, Tom Caton, Lawrence Zipf

Μοντάζ ήχου: Thom Brennan, Steve Slanec, Wendolyn Yates

Σχεδιασμός ήχου: Ren Klyce

Μουσική: Owen Pallet

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Austin Gorg

Κοστούμια: Casey Storm

Σκηνικά: Gene Serdena

Οπτικά εφέ: Janelle Croshaw, Joel Behrens, Sophia Coronado, Frederik Nord, Randy Sharp

Παραγωγή: Megan Ellison, Spike Jonze, Vincent Landay

Εταιρείες παραγωγής: Annapurna Pictures

Παίζουν: Joaquin Phoenix (Τεοντόρ Τόμπλι), Lynn Adrianna (συγγραφέας πρώτου γράμματος), Lisa Renee Pitts (συγγραφέας δεύτερου γράμματος), Gabe Gomez (συγγραφέας τρίτου γράμματος), Chris Pratt (Πολ), Artt Butler (φωνή του γράμματος), May Lindstrom (σέξι έγκυος σταρ της τηλεόρασης), Rooney Mara (Κατρίν), Bill Hader (φίλος στο τσατ), Kristen Wiig (φωνή της Σέξι Κίτεν), Brian Johnson (επικεφαλής εμπορικού τομέα), Scarlett Johansson (φωνή της Σαμάνθα), Amy Adams (Άμι)

Χώρα παραγωγής: ΗΠΑ

Έτος παραγωγής: 2013

Είδος: δράμα, επιστημονική φαντασία, ρομαντική

Διάρκεια: 126΄

Χρώμα: έγχρωμη

Ήχος: Dolby Digital

Aspect ratio: 1.85:1

Ημερομηνία εξόδου: 6/2/2014.

Μιχάλης Αγραφιώτης

(μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών)