ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ; ΑΑ13 Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Οκτ 28, 2015 Κινηματογράφος 0

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ;                                                         ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ

Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Όλα ξεκινούν, όπως έχουμε πει, από ένα γραπτό κείμενο: το σενάριο. Για να κάνουμε ένα σενάριο θα πρέπει να ξεκινήσουμε είτε από μία ιδέα είτε από ένα λογοτεχνικό κείμενο, μυθιστόρημα ή διήγημα, σπανίως ένα ποίημα, στη συνέχεια θα κάνουμε μία έρευνα η οποία θα απαντά σε κάποια ερωτήματα που έχουν να κάνουν με τους χαρακτήρες της αφήγησής μας.

Αυτά τα ερωτήματα μπορεί να είναι: Γιατί συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο ο πρωταγωνιστής; Ποιες θα είναι οι αντιδράσεις των κύριων και δευτερευόντων χαρακτήρων; Ποια θα πρέπει να είναι, σε γενικές γραμμές, η συμπεριφορά των χαρακτήρων, πρωταγωνιστή και άλλων, σύμφωνα με την κοινωνική τους τάξη και την εποχή τους; Πως θα είναι ο κοινωνικός τους περίγυρος, σύμφωνα με τον προσδιορισμό των χαρακτήρων, γεωγραφικό, ταξικό, κοινωνικό και πολιτιστικό; Ποιες θα είναι οι συνήθειές τους; Ποια τα ρούχα τους και ο προσωπικός τους διάκοσμος, κατοικία, διακόσμηση, οικιακός και προσωπικός εξοπλισμός, αυτοκίνητο ή άλλα οχήματα;

Γενικά προσπαθούμε να πλάσουμε το χαρακτήρα μας με τη μεγαλύτερη δυνατή αληθοφάνεια. Στις ταινίες που ασχολούνται περισσότερο με την πραγματικότητα, στις ταινίες τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ), κάνουμε μεγαλύτερη και λεπτομερέστερη έρευνα για να δούμε το πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα, ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές τους, ποιο είναι το κοινωνικό και πολιτικό προσκήνιο.

Αφού έχει τελειώσει αυτή η έρευνα, θα είμαστε ικανοί να φτιάξουμε απλούς, καθημερινούς χαρακτήρες οι οποίοι θα μιλούν όπως μιλούν όλοι οι άνθρωποι, απλά και καθημερινά. Θα αποφεύγουμε τις υπερβολές και τα δάνεια από ξένες κοινωνίες σε σχέση με αυτή των πρωταγωνιστών μας. Άρα οι διάλογοί μας θα είναι απλοί για να είναι οικείοι στους θεατές. Μέσα εκεί μπορούμε να βάλουμε τα δικά μας λόγια φτιάχνοντας το δικό μας μύθο, με αφορμή ένα γεγονός ή μία ιδέα που όμως θα πρέπει να είναι πλήρως ενταγμένοι σε αυτά τα κοινωνικά δεδομένα, όπως τα περιγράψαμε πιο πάνω.

Αφού φτιάξουμε και διορθώσουμε το σενάριο, καταφεύγοντας πιθανόν στη βοήθεια ειδικών, φιλολόγων, ιστορικών, φυσικών, χημικών κ.λπ. για να υπάρχει η σωστή δόση αληθείας, τότε θα έχουμε ένα κείμενο βάσει του οποίου μπορεί να ξεκινήσει να φτιάχνει τις εικόνες ο σκηνοθέτης, ο οποίος μπορεί να είναι και ο σεναριογράφος. Ο σκηνοθέτης θα κάνει ένα είδος μετάφρασης: ο γραπτός-προφορικός λόγος θα μεταφραστεί σε αυτόν της εικόνας. Θα αφήσουμε την εικόνα να μιλά περισσότερο από τους ίδιους τους χαρακτήρες, άρα θα περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τους διαλόγους, χωρίς να φτάνουμε στο άλλο άκρο, να μην έχουμε καθόλου διαλόγους.

Θα πάρουμε μία προς μία τις εννοιολογικές ενότητες του σεναρίου και θα υπολογίσουμε τις εικόνες που θα έχουμε λαμβάνοντας υπόψη μας τους ηθοποιούς, τα σκηνικά, τις κινήσεις των ηθοποιών και της κάμερας, την επιλογή του αστικού ή του φυσικού τοπίου. Μέχρι τώρα όμως δεν έχουμε παρά τις μεγάλες εννοιολογικές ενότητες, μεταφρασμένες σε λόγο της εικόνας. Για να δημιουργήσουμε ένα ρυθμό, ο οποίος είναι απαραίτητος για να υπάρχει ένα είδος συντακτικού στο λόγο της εικόνας, θα πρέπει να κόψουμε αυτές τις ενότητες σε μικρότερα μέρη, να βρούμε το κατάλληλο σημείο σε αυτές όπου θα κολλήσουμε τα κομμάτια που επιλέξαμε μεταξύ τους, έτσι ώστε να μη δημιουργούνται χάσματα και ασάφειες, εκτός και αν αυτό προβλέπεται από το σενάριο ή είναι καλλιτεχνική πρόταση του σκηνοθέτη. Αυτή η δουλειά θα γίνει στο μοντάζ, σε συνεργασία με το μοντέρ και το μουσικό, αφού συγχρόνως θα βάλουμε και το μουσικό κομμάτι που ταιριάζει για το κάθε μέρος της ταινίας.

Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να αφηγηθούμε μία ιστορία όσο πιο στρωτά γίνεται βάζοντας μέσα το δικό μας στιλ. Επίσης να κρατάμε αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή, εδώ ρόλο θα παίξει ο ρυθμός, κατά τη διάρκεια όλης της ταινίας.

Στη συνέχεια θα ψάξουμε να βρούμε τους ηθοποιούς που είναι κατάλληλοι για να ερμηνεύσουν τον κάθε ρόλο. Θα τους δοκιμάσουμε και θα τους διδάξουμε πως θα παίξουν, πως θα μιλήσουν και πως θα κινούνται. Τέλος, θα βρούμε τους κατάλληλους συνεργάτες, σκηνογράφο, ενδυματολόγο, βοηθό σκηνοθέτη, μοντέρ, ηχολήπτη, ηλεκτρολόγο κ.ά., που θα είναι η ομάδα με την οποία θα δουλέψουμε για να ολοκληρώσουμε την ταινία μας.

Στην ταινία που αναφερόμαστε λίγο-πολύ τα πράγματα έχουν συμβεί έτσι. Μπορούμε να δούμε το αποτέλεσμα μίας πολύ καλής συνεργασίας του σκηνοθέτη-σεναριογράφου με την υπόλοιπη ομάδα. Αυτό σημαίνει ότι ο σκηνοθέτης θα πρέπει να ξέρει λίγο-πολύ τη δουλειά όλων, το πώς, δηλαδή, η ιδέα του μπορεί να υλοποιηθεί. Ο ίδιος μπορεί να επεμβαίνει ακόμη και στις ενδυματολογικές προτιμήσεις προκειμένου να φτιάξει το δικό του μύθο, έτσι ακριβώς όπως θέλει. Μπορείτε να δείτε κάποια στερεότυπα, για παράδειγμα το καπέλο, την κλασική ενδυμασία του Σαρλό, που επαναλαμβάνονται. Προσέξτε γιατί γίνονται αυτές οι επαναλήψεις και που αποσκοπούν.

Ποιο μήνυμα θέλει να περάσει ο Τσάρλι Τσάπλιν μέσα από αυτή την ταινία, αυτό είναι το πρώτο ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να απαντήσουμε. Το δεύτερο είναι πως περνάει αυτό το μήνυμα. Στα επόμενα κεφάλαια θα προσπαθήσουμε να διαφωτίσουμε κάποιες πτυχές αυτών των δύο ερωτημάτων.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

• Θεωρία κινηματογράφου