LES INNOCENTES

Μάι 11, 2017 Κινηματογράφος 0

Στην Πολωνία του 1945 η Ματίλντ, μια Γαλλίδα γιατρός του Ερυθρού Σταυρού, ανακαλύπτει πως πολλές μοναχές ενός μοναστηριού, βιασμένες από Σοβιετικούς στρατιώτες, είναι έγκυοι. Προσπαθεί να τις βοηθήσει, αλλά εκείνες θέλουν να κρατήσουν πάση θυσία την ιστορία κρυφή. Έτσι επισκέπτεται μυστικά το μοναστήρι, φροντίζει και ξεγεννά τις καλόγριες χωρίς να μπορεί να αποκαλύψει σε κανέναν άλλον την αλήθεια. Αυτή είναι η αληθινή ιστορία. Η ταινία πάει όμως παραπέρα. Δεν είναι μία καταγγελία, αλλά δημιουργεί, με την αφήγηση, όλα αυτά τα στοιχεία που θα μας βοηθήσουν να βάλουμε αυτή την ιστορία στο θυμικό μας και, με τον τρόπο μας, να καταδικάσουμε τη βία.

Πολωνία, χειμώνας του 1945. Η Ματίλντ Μπολιέ, νεαρή γιατρός, βρίσκεται σε ένα προσωρινό ιατρικό κέντρο του Ερυθρού Σταυρού. Βλέπει να τρέχει ασθμαίνουσα μία μοναχή φανερά αναστατωμένη. Έτρεξε πολλά χιλιόμετρα με τα πόδια στο χιόνι για να φτάσει στο μικρό νοσοκομείο και να μιλήσει στο ιατρικό προσωπικό, στο οποίο ανήκει και η Ματίλντ, το οποίο τη διώχνει αφού δεν έχει καταλάβει ούτε λέξη από όσα θέλει να πει. Λίγα λεπτά αργότερα, η νεαρή εθελόντρια γιατρός βλέπει από το παράθυρο την ίδια μοναχή στα γόνατα, προσευχόμενη στο κρύο.

Ακόμα και αν δεν είναι η σκηνή με την οποία αρχίζει η αφήγηση της ταινίας της Anne Fontaine, μπορούμε να δούμε όλη τη δύναμή της, τους προβληματισμούς που φτάνουν πολύ βαθιά και, μερικές  φορές, ενοχλούν. Ένα στιλ που έχει η σκηνοθέτης και δεν το προδίδει ποτέ.

Αφού δεχτεί να ακολουθήσει την αδελφή Μαρία, η Ματίλντ ανακαλύπτει προοδευτικά τον τρόμο μιας κατάστασης που η ηγουμένη του μοναστηριού θέλει να κρατήσει μυστική: σχεδόν όλες οι αδελφές είχαν βιαστεί από τους Ρώσους στρατιώτες, οι οποίοι κυνηγούσαν τους ναζί, επτά από αυτές ήταν έγκυες. Παιδιά θα έρθουν σε αυτή την κοινότητα των Βενεδικτίνων, όπου κανένας δεν ξέρει πώς να τα υποδεχτεί, όπου η ντροπή και η ενοχή στιγματίζουν τα θύματα της σιωπής.

Η ταινία βασίζεται από ένα γεγονός πολύ λίγο γνωστό στην πολωνική ιστορία, είκοσι πέντε μοναχές βιάστηκαν από τους Ρώσους στρατιώτες και οι περισσότερες εκτελέστηκαν. Στην καταπληκτική αφήγηση της ταινίας ερευνάται η άβυσσος, χωρίς να απαιτείται να ξεπλυθεί αυτή από το φως της αλήθειας, το οποίο τρεμοπαίζει σε αυτά τα μέρη όπου η βία, εκείνη την εποχή, αλλά και μετά, ήταν στην πρώτη γραμμή. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: Μπορούμε να ξεπεράσουμε τη βία, της οποίας θύματα ήταν αυτές οι γυναίκες; Η πίστη τους θα μπορούσε να τις βοηθήσει; Πως θα μπορούσαν να συνεχίσουν την αποστολή τους όταν οι κανόνες που την κανονίζουν έχουν σπάσει;

Ανακαλύπτοντας τον πνευματικό δρόμο της νεαρής γιατρού, άθρησκης, βρισκόμενη στην καρδιά αυτής της τραυματισμένης κοινότητας, η ταινία αναρωτιέται ως προς το μυστήριο της πίστης. Η σκηνοθέτης πηγαίνει πιο μακριά: πως αυτές οι μοναχές που δεν είχαν την άδεια να τις ακουμπήσει κάποιος, δέχτηκαν -ή όχι;- τη μητρότητα; Με αυτή την έννοια η ταινία ενοχλεί το θρησκευτικό σώμα, βάζει όμως ένα οντολογικό πρόβλημα.

Ποια είναι η ψυχολογική κατάσταση αυτών των μοναχών, όταν κάποιες έχουν βιαστεί και κυοφορούν ενώ οι άλλες έχουν βιαστεί αλλά δεν κυοφορούν; Ακόμα, όταν η ηγουμένη τους δεν προσπαθεί να καταλάβει την ψυχολογική τους κατάσταση, δε δέχεται το γεγονός και τις βιάζει ακόμη μία φορά, απαγορεύοντας να βγει αυτή η ιστορία πιο έξω και μη δίνοντας την κάθαρση; Η καταγγελία, λοιπόν, όσο αυτή υπάρχει, απευθύνεται και στις δύο μεριές. Αφήνει την πληγή ανοιχτή για να αφορμίσει και να απαιτήσει να γιατρευτεί αυτό το ψυχολογικό-κοινωνικό τραύμα, το οποίο δεν είναι μόνο τοπικό -δεν αφορά μόνο την Πολωνία-, αλλά επεκτείνεται στο παγκόσμιο.

Για να ολοκληρωθεί αυτή η ταινία  θα έπρεπε να ενωθούν πολλά ταλέντα, για να μπορέσουν να χειραγωγήσουν ένα τόσο συγκινητικό φορτίο και να μην παρασυρθούν από το πάθος της αποκάλυψης. Από τη συγγραφή του σεναρίου, στις εικόνες που αυτολογοκρίνονται για να μην είναι πολύ τραγικές, βρισκόμενες σε μία αντίθεση των μαύρων ίσκιων και των λευκών σκηνών. Τα πιο γλυκιά χρώματα κυριαρχούν στο γαλλικό νοσοκομείο, όπου η διαμάχη μεταξύ της Ματίλντ και ενός συναδέλφου της έχει τελειώσει, μία ακόμη αντίθεση χρώματος που φέρνει στη διαφορά της ψυχολογικής απόδοσης των δύο καταστάσεων, μοναστήρι-νοσοκομείο. Οι ερμηνείες αποδίδουν με πολύ ακρίβεια τους χαρακτήρες, χωρίς να υπερβάλουν. Μία ταινία που σε αφήνει να σκεφτείς, δε σε τραβά από το μανίκι.

ΑΛΛΕΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Κριτική Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Lifo)

Ταυτίζοντας έμμεσα την ευρύτερη έννοια της απελευθέρωσης με την πεποίθηση πως τα τραύματα είναι ποικίλα, βαθιά και σε πολλές περιπτώσεις αξεπέραστα, η Φοντέν πετυχαίνει να στήσει εικαστικά ένα σύννεφο μελαγχολίας και ζόφου, αλλά, σε μια κόντρα προφανή και προβλέψιμη, αδυνατεί να ξεπεράσει μια επαναλαμβανόμενη αίσθηση τιμωρίας και λύτρωσης, τοποθετώντας στο επίκεντρο την ηθική μονομαχία μιας πανέμορφης «αγίας»… Περισσότερα

Κριτική Χρήστος Μήτσης (Αθηνόραμα)

Η περιγραφή της όλης κατάστασης, η οποία θα μπορούσε εύκολα να ξεφύγει στο κωμικοτραγικό, είναι πειστική, με τη σέξι Λου ντε Λαάζ («Η Μεγάλη Αναμονή» ) να εντυπωσιάζει με τη μεστή, ερμηνευτικά μετρημένη παρουσία της. Η απουσία πίστης που χαρακτηρίζει την ηρωίδα γίνεται αφορμή για μια σειρά ανάλογων συζητήσεων με τις μοναχές, αλλά ευτυχώς το σενάριο εκβιάζει ελάχιστες εύκολες λύσεις κι εστιάζει στα διλήμματα των χαρακτήρων… Περισσότερα

Κριτική Φοίβος Κρομμύδας (cinefreaks.gr)

Απότομα από την ευχάριστη Victoria η διάθεση βάρυνε με την Ενοχή των Αθώων, καθώς το θέμα και ο τρόπος που το πραγματεύεται κάθε άλλο παρά ανάλαφρος μπορεί να χαρακτηριστεί. Στη μεταπολεμική Πολωνία, η παλέττα της Anne Fontaine ζωγραφίζει θαμπές εικόνες θλιμμένων ανθρώπων, μοιάζοντας να διαλέγεται με το έργο του Shusaku Endo στη Σιωπή όταν μιλά περί των θεμάτων της πίστης. Γυρισμένη σε (σχεδόν) φυσικό φωτισμό με έντονες αντιθέσεις, αναρωτιέται για την ιστορία της Πολωνίας και το θέμα της πίστης μέσα από πλάνα στα οποία κυριαρχεί το λευκό της αγνότητας και το μαύρο της θλίψης… Περισσότερα

Κριτική Αχιλλέας Βασιλείου (cinepivates.gr)

Με μία εκπληκτική φωτογραφία και το χιονισμένο απόκοσμο τοπίο, η ταινία αν και με αργό ρυθμό στην αρχή της, καταφέρνει να κερδίσει τις εντυπώσεις με την στιβαρή σκηνοθεσία της, αλλά το σενάριο αδυνατεί να επικεντρωθεί στην κυρίως ιστορία. Από την μία ο σκοπός της Γαλλίδας ιατρού και από την άλλη το δράμα του μοναστηριού και των μοναχών… Περισσότερα

Κριτική Στράτος Κερσανίδης (left.gr)

Είναι μια αληθινή ιστορία η οποία βασίζεται σε σημειώσεις της Ματίλντ Πολιάκ που πήρε η Αν Φοντέν και μετέφερε στο σινεμά. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι πως η γαλλίδα σκηνοθέτιδα δημιούργησε από αυτές μια ταινία που δεν είναι δυνατόν να μην αρπάξει το θεατή από το μανίκι και να τον κρατήσει στη θέση του, προσηλωμένο στην οθόνη. Αντιπαραθέσεις, συγκρούσεις εξωτερικές και εσωτερικές, η δύναμη της πίστης που καμιά φορά αγγίζει τα όρια του παράλογου… Περισσότερα

Κριτική Τάσος Χατζηευφραιμίδης (flix.gr)

Από το πρώτο πλάνο, στο οποίο μια απεγνωσμένη γυναικεία κραυγή διακόπτει τις ψαλμωδίες μέσα σ’ αυτό το σκοτεινό και σχεδόν γοτθικό περιβάλλον, η ταινία δίνει τον τόνο για την ασφυκτική ατμόσφαιρα μέσα στην οποία θα κινηθεί. Σ’ έναν χώρο γεμάτο ένοχες σιωπές και μυστικά, το ελάχιστο, χειμωνιάτικο φως δίνει όψεις φλαμανδικού πίνακα στα πρόσωπα των μοναχών που δίνουν την αίσθηση ότι κουβαλούν όλο το βάρος της θηριωδίας ενός πολέμου που γι’ αυτές ουδέποτε σταμάτησε, αντιθέτως κουβαλούν τις τραγικές επιπτώσεις του μέσα στο ίδιο τους το σώμα… Περισσότερα

Κριτική Κατερίνα Ανδρεάκου (freecinema.gr)

H σκηνοθεσία της ταινίας έχει γίνει με ευαισθησία από την Αν Φοντέν, από τις σπάνιες κινηματογραφικές «εξαγωγές» του Λουξεμβούργου, η οποία έχει ώς τώρα μια συμπαθή αν και χλιαρή διεθνή παρουσία, σκηνοθετώντας αρκετά διαφορετικά μεταξύ τους φιλμ ανά την Ευρώπη, από το «Coco Before Chanel» στο «Η Άλλη Μποβαρί» και τώρα στην Πολωνία γι’ αυτό το ιστορικό δράμα. Ο ελληνικός τίτλος της ταινίας μπορεί να φαντάζει μελοδραματικός, ωστόσο συλλαμβάνει επιτυχημένα τον ψυχολογικό πυρήνα της: η πίστη που δοκιμάζεται, το συναίσθημα ενοχής του θύματος, ο κίνδυνος απώλειας της ψυχικής / πνευματικής αγνότητας μετά από ένα σωματικό τραύμa… Περισσότερα

Κριτική Νίνος Φένεκ Μικελίδης (enetpress.gr)

Η Φοντέν ακολουθεί ένα βασικά ακαδημαϊκό στιλ για να αφηγηθεί το δράμα των μοναχών, εκμεταλλευόμενη εικαστικά την ομορφιά του παγωμένου τοπίου, αν και σεναριακά, η ταινία της έχει αρκετές αδυναμίες, με αφέλειες και μια προσπάθεια αγιοποίησης κάποιων χαρακτήρων. Στα συν της ταινίας η πολύ καλή ερμηνεία της Λου ντε Λάαζ στο ρόλο της γιατρού… Περισσότερα

LES INNOCENTES

(Η ΕΝΟΧΗ ΤΩΝ ΑΘΩΩΝ)

Σκηνοθεσία: Anne Fontaine

Σενάριο: Anne Fontaine, Sabrina Karine, Alice Vial, Pascal Bonitzer, Philippe Maynial (ιδέα)

Φωτογραφία: Caroline Champetier

Μοντάζ: Annette Duterte

Μουσική: Grégoire Hetzel

Παραγωγοί: Eric Altmayer, Nicolas Altmayer, Genevieve Lemal, Eliza Oczkowska, Klaudia Smieja

Παίζουν: Lou de Laâge (Ματίλντ), Agata Buzek (Μαρία), Agata Kulesza (αδελφή Αμπες), Vincent Macaigne (Σαμουέλ), Joanna Kulig (Ιρένα), Eliza Rycembel (Τερέσα), Katarzyna Dabrowska ( Άννα), Anna Próchniak (Ζοφία)

Χώρα παραγωγής: Γαλλία, Πολωνία

Έτος παραγωγής: 2016

Γλώσσα: γαλλικά, πολωνικά, ρώσικα

Διάρκεια: 115΄

Είδος: δράμα

Ημερομηνία εξόδου: 11/5/2017

Εταιρεία διανομής: Feelgood.

Περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά: διαβάστε εδώ.

Γιάννης Φραγκούλης

• Κριτικές ταινιών