ΜΙΜΗΣ Ο ΣΙΔΕΡΑΣ

Αυγ 10, 2017 Κινηματογράφος 0

MIMI METALLURGICO FERITO NELL’ONORE

του Γιάννη Φραγκούλη

Στις 10/8/2017 στις κινηματογραφικές αίθουσες σε ψηφιακή επανέκδοση. Μετά την ανάγνωση αυτής της κριτικής μπορείτε να διαβάσετε τις κριτικές των άλλων κριτικών κινηματογράφου. 

Η ταινία «Μίμης ο σιδεράς» (1972), αν και έχουν περάσει 45 χρόνια από την παραγωγή της, φαίνεται ότι δεν έχει γεράσει καθόλου. Εδώ έχουμε ένα σιδηρουργό από τη Σικελία που, αφού εναντιώνεται στη τοπική μαφία, απολύεται και αποφασίζει να πάει στο Τορίνο να δουλέψει. Εκεί συγκρούεται ακόμη μία φορά με τη μαφία, κοντεύει να χάσει τη δουλειά του, με ένα ψέμα που λέει πετυχαίνει μία καλύτερη αντιμετώπιση, ερωτεύεται μία γυναίκα και κάνει ένα παιδί με αυτήν. Τον στέλνουν ξανά στη Σικελία, στην πόλη του, όπου τα πράγματα περιπλέκονται: βρίσκεται ανάμεσα στη νόμιμη γυναίκα του και την ερωμένη του, ώσπου ήρθε ο καιρός να πάρει εκδίκηση. Τότε όλα θα αλλάξουν και στο τέλος θα φανεί ο πραγματικός εαυτός του.

Η Lina Wertmüller γεννήθηκε στις 14 Αυγούστου 1928, στο Λάζιο, στη Ρώμη. Κατά κάποιο τρόπο η επανέκδοση της ταινίας της έχει επετειακό χαρακτήρα. Έκανε συνολικά 32 ταινίες ως σκηνοθέτης και έχει γράψει 36 σενάρια για δικές της ή ταινίες άλλων σκηνοθετών. Αυτή η ταινία είναι η έβδομή της, μετά από πέντε ταινίες μεγάλου μήκους και ένα τηλεοπτικό σήριαλ που παρενέβη ανάμεσα στην πρώτη και δεύτερη ταινία της μεγάλου μήκους. Φαίνεται, σε αυτή την ταινία η πολύ μεγάλη ωριμότητά της, τόσο στα πλάνα όσο και στη σύνδεσή τους, στο μοντάζ.

Παρακολουθούμε το Μιμί, κατά κόσμο Καρμέλο Μαρντοκέο, οι φίλοι του όμως τον ονομάζουν Μιμί, μπορεί το «όνομα να ακούγεται γυναικείο», όπως παρατηρεί η ερωμένη του, αλλά αυτό είναι το υποκοριστικό του. Στις τοπικές εκλογές αποφασίζει να μην ψηφίσει τον υποψήφιο της μαφίας, αλλά αυτόν του κομμουνιστικού κόμματος. Το αποτέλεσμα είναι να απολυθεί από τη δουλειά του και να αναγκαστεί να μεταναστεύσει στο Τορίνο. Σε αυτή τη διαδρομή θα δούμε τον πραγματικό χαρακτήρα του Μιμί. Ενάντια στην εξουσία, προσπαθεί να πολιτικοποιηθεί, θέλει, με αυτό τον τρόπο, να ξεφύγει από την εξουσία του πατέρα του, είναι γυναικάς, κολλάει σε μία γυναίκα η οποία τον απορρίπτει, εκεί λειτουργεί το πείσμα του. Στη βάση όμως είναι απολίτικος, αν και είναι μέλος του Κ.Κ.Ι. και λειτουργεί, σε κάποιο βαθμό ως καθοδηγητής.

Αυτό που του αλλάζει όλη την ψυχολογία του είναι η έλευση του παιδιού του. Ο γιος του είναι ουσιαστικά η συνέχεια της δικής του ύπαρξης. Γυρίζει πίσω, στις παραδοσιακές αξίες, ουσιαστικά πίσω στον πατέρα, γίνεται συντηρητικός και αρνιέται, προοδευτικά, τις ιδεολογικές του θέσεις για την αλλαγή του κοινωνικού τοπίου, μέσα από την αριστερά. Παράλληλα, η ερωμένη του, η Φιορέλα, ένα όνομα που μας φέρνει στο «λουλούδι», μία πολύ όμορφη γυναίκα, του αφήνει όλες τις ελευθερίες εκτός από το να ακουμπήσει μία άλλη οποιαδήποτε γυναίκα, συμπεριλαμβανομένης και της νόμιμης γυναίκας του. Αυτή είναι αριστερή, ανήκει στην άκρα αριστερά, χωρίς όμως να είναι συνειδητοποιημένη για το τι πιστεύει. Χάνει μέρος των ιδανικών της, στην προσπάθειά της να ακολουθήσει τον αγαπημένο της που, αυτή θεωρεί ότι είναι ουσιαστικά ζευγάρι, όπως και ο ίδιος ο Μιμί.

Κάποια στιγμή, μετά από μία δυσαρέσκεια, θα αναγκαστεί ο Μιμί να γυρίσει πίσω στη Σικελία. Εκεί θα είναι ανάμεσα στις δύο γυναίκες. Θα προφασισθεί αδυναμία και δε θα ακουμπήσει τη γυναίκα του. Αυτή όμως θα μείνει έγκυος με τον αξιωματικό της χωροφυλακής. Ο Μιμί θα εκνευρισθεί πολύ, δεν μπορεί να εξασκήσει τη βία που θα αναμενόταν. Αντίθετα το κάνει η γυναίκα του όταν της αποκαλύπτει ότι έχει ερωτευτεί μία άλλη γυναίκα, με την οποία έχει ένα παιδί. Θα πάρει εκδίκηση αφού η γυναίκα του χωροφύλακα θα μείνει έγκυος από αυτόν. Στη λογομαχία μεταξύ τους ένας πληρωμένος δολοφόνος θα σκοτώσει το χωροφύλακα, αλλά ο φόνος θα φορτωθεί στο Μιμί.

Όταν βγει από τη φυλακή θα είναι υποχρεωμένος στη τοπική μαφία. Θα χάσει όλες τις ιδεολογικές του αξίες, θα την υπηρετήσει χωρίς κανένα δισταγμό. Εκεί η Φιορέλα θα τον αρνηθεί και θα φύγει. Όλη αυτή την ιδεολογική αποσάρθρωση θα τη δείξει η σκηνοθέτης με την επίφαση του έρωτα. Το κόρτε και η ερωτική πράξη είναι φαινομενικά ένα διαφορετικό και πιο αποϊδεολογικοποιημένο κείμενο. Βλέπουμε όμως ότι οι συμπεριφορές των προσώπων, άρα και οι ερωτικές τους πράξεις έχουν να κάνουν τόσο με την ιδεολογική τους θέση όσο και με τις κοινωνικές τους καταβολές, αυτά που έχουν ζήσει και αυτά που κουβαλούν ως βιώματα και, με το χρόνω, γίνονται νευρώσεις. Η Wertmüller βάζει πολύ σωστά την ιδεολογία στο σωστό χώρο, μέσα στο αξιακό σύστημα του ανθρώπου.

Οι ιδεολογικές θέσεις σε έναν άνθρωπο δεν είναι κάτι που έχουν επιβληθεί από ένα εποικοδόμημα, αλά Αλτουσέρ, αλλά κάτι που έχει διαμορφωθεί μέσα από τα βιώματα του ανθρώπου, τα αρχέτυπά του, το περιεχόμενο του ασυνείδητου και του συνειδητού του, αλλά και από τις ψυχικές διαδικασίες που γίνονται. Αυτό είναι πολύ δύσκολο να το καταλάβει ο κόσμος και για αυτό το λόγο ο Μιμί είναι πάντα στο περιθώριο της κοινωνίας, εκεί όπου τον έσπρωξαν οι κοινωνικές και οι ψυχικές του δυνάμεις. Δεν είναι αυτός που επιλέγει αλλά οι άλλοι και ο Άλλος εαυτός του. Αυτές οι επιλογές του δεν είναι παρά μία νευρωσική διαδικασία και ως τέτοια θα πρέπει να γίνει αντιληπτή, ειδικά από τη γυναίκα που τον αγαπά.

Αυτό δε συμβαίνει. Ο άνθρωπος, είτε στη συντηρητική πτέρυγα της κοινωνίας είτε στην προοδευτική, δεν είναι παρά ένα πιόνι, ένα καθήκον, ένα ακόμα «πρέπει», ένα από αυτά που σχηματίζουν το παζλ του κοινωνικού πεδίου. Αυτή η απάνθρωπη λογική υπάρχει, όπως φαίνεται στην ταινία, τόσο στην αριστερά όσο και στη δεξιά. Έχει γίνει κοινός τόπος στο κοινωνικό πεδίο και συντελεί στην καταπίεση του ανθρώπου από το σύστημα αξιών που εξουσιάζει το κοινωνικό πεδίο στο οποίο αναφερόμαστε. Η Wertmüller δημιουργεί ένα ριζοσπαστικό φιλμικό κείμενο που, ακόμη και σήμερα, αμφισβητείται, με την έννοια ότι καταλύει όλες τις ψευδαισθήσεις της ανθρώπινης διακυβέρνησης της κοινωνίας. Το μοντάζ δημιουργεί έναν απίθανο ρυθμό, κόβει εκεί που πρέπει, πηγαίνει από τη μία σεκάνς στην άλλη με τη βοήθεια κάποιων χρονικά σύντομων στατικών πλάνων, φαινομενικά ασύνδετων με τα προηγούμενα και τα επόμενα, υπηρετούν όμως την αφήγηση ως συνδετικές δομές.

ΑΛΛΕΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Κριτική Γιάννης Καντέας-Παπαδόπουλος (Αθηνόραμα)

Ξεχνά εύκολα την ιδεολογία του όταν βρεθεί μόνος με μια γυναίκα, είτε σύζυγο είτε ερωμένη, εκδηλώνοντας ένα μάτσο επαρχιωτισμό που βάζει την –αντρική– τιμή υπεράνω όλων. Η Βερτμίλερ απεικονίζει υποδειγματικά τις αγκυλώσεις της ιταλικής κοινωνίας, αλλά και ένα σύστημα που γνωρίζει πώς να αφομοιώνει όλες τις πάστες ανθρώπων… Περισσότερα

Κριτική Τάσος Ντερτιλής (cinepivates.gr)

Αν και η πλοκή, μέσα στον οπερατικό οίστρο της ταινίας, εξελίσσεται στη διαπασών, τα σεναριακά προβλήματα είναι εμφανή και χαλάνε το ρυθμό θολώνοντας κάπως την συνολική εικόνα. Εξ άλλου η κατάρα του παλιού Ιταλικού σινεμά, η μη σύγχρονη ηχοληψία, είναι και εδώ παρούσα έστω και λιγότερο εμφανής, ένας τεχνικός αναχρονισμός που μπορεί να ξενίσει το σύγχρονο θεατή. Είναι γεγονός όμως ότι η Βερτμίλερ επιδείκνυε πάντα πολλή σοφία και πρωτοτυπία (μαζί με τρέλα και κορδέλα) στις αλλόκοτες ιστορίες της έτσι ώστε σήμερα οι ξεπερασμένοι αισθητικοί της νεωτερισμοί να πέφτουν στα μαλακά. Εξάλλου με ένα τέτοιο πρωταγωνιστικό ζευγάρι όπως ο Τζιανίνι και η Μελάτο όλα συγχωρούνται! Ας αφεθούμε λοιπόν στο θρύλο που δημιούργησε η ταινία στην πρώτη της προβολή… Περισσότερα

Κριτική iefimerida.gr

Εδώ η  σημαντική  δημιουργός καταφέρνει να διατηρήσει την ισορροπία ανάμεσα στο τραγικό και το κωμικό, καταγράφοντας τις αντιφάσεις της ιταλικής κοινωνίας. Mε αυτοσαρκαστική διάθεση και ανατρεπτική πρόθεση, ποτισμένη συχνά με πικρόχολο χιούμορ, διακωμωδεί ήθη, νοοτροπίες και συμπεριφορές, βάζοντας μπροστά στο πρόσωπο της ιταλικής κοινωνίας έναν πολύ «σκληρό» καθρέφτη… Περισσότερα

ΜΙΜΗΣ Ο ΣΙΔΕΡΑΣ

(MIMI METALLURGICO FERITO NELL’ONORE)

Σκηνοθεσία: Lina Wertmüller

Σενάριο: Lina Wertmüller

Φωτογραφία: Dario Di Palma

Μοντάζ: Franco Fraticelli

Μουσική: Piero Piccioni

Παραγωγοί: Romano Cardarelli, Daniele Senatore

Παίζουν: Giancarlo Giannini (Καρμέλο Μαρντοκέο/Μιμί), Mariangela Melato (Φιορέλα), Turi Ferro (Ντον Καλογέρο), Agostina Belli (Ροζαλία), Luigi Diberti (Πιπίνο), Elena Fiore (Αμαλία), Gianfranco Barra (Αμιλκάρε), Livia Giampalmo (Βιολέτα)

Χώρα παραγωγής: Ιταλία

Έτος παραγωγής: 1972

Γλώσσα: αγγλικά, ιταλικά

Διάρκεια: 121΄

Είδος: κομεντί

Ημερομηνία εξόδου: 10/8/2017

Εταιρεία διανομής: New Star (μόνο στον κινηματογράφο Ζέφυρο, στην Αθήνα).

Περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά: διαβάστε εδώ.

• Κριτικές ταινιών