ΛΑΜΨΗ

Αυγ 21, 2017 Κινηματογράφος 0

THE SHINING

του Γιάννη Φραγκούλη

Στις 17/8/2017 στις κινηματογραφικές αίθουσες. Μετά την ανάγνωση αυτής της κριτικής μπορείτε να διαβάσετε τις κριτικές άλλων κριτικών κινηματογράφου.

Η «Λάμψη», του Stanley Kubrick, είναι ποτισμένη τόσο με το χρώμα των ταινιών τρόμου όσο και με τις λαϊκές αφηγήσεις του Stephen King, είναι ένα απόσταγμα από αυτές τις αφηγήσεις που είναι γεμάτες με φαντάσματα και φαντασία όσο και από τις καθημερινές και αληθινές ιστορίες τρόμου που είναι οικείες σε πολλούς από εμάς.

Το αποτέλεσμα είναι μία ταινία που αγνοεί κάποια μεγάλα κεφάλαια του μυθιστορήματος, κάτι που μπορεί να απογοητεύσει τους φανατικούς αναγνώστες του συγγραφέα, αλλά ο Kubrick δομεί μία άλλη αφήγηση και το κάνει καλά. Το πικρό χαμόγελο ενός απελπισμένου μεσήλικα, ο οποίος βλέπει τη συντριπτική επαγγελματική του αποτυχία, την οικογενειακή αδυναμία να συγχωρέσει αληθινά την τυχαία βία εξασκούμενη στους άλλους ανθρώπους και τον απόκοσμο αποκλεισμό σε μία τεράστια αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος αγορά, λόγω του χιονιού, σε ένα μέρος που μπορείς να κρυφτείς αλλά δεν μπορείς να ξεφύγεις.

Η ταινία αναφέρεται στον πρώην αλκοολικό Τζακ Τόρανς, που τον ενσαρκώνει ο Jack Nicholson, την αποτυχία του ως αρχηγός της οικογένειας, που θα φέρει μία στιγμή θυμού, αργότερα, στην ταινία, τον παρουσιάζει ως μεγάλο συγγραφέα, ο οποίος δεν έχει δημοσιεύσει τίποτε με το όνομά του, ενώ έχει σταματήσει τις επαγγελματικές του δραστηριότητες, σιωπηλά κατηγορεί την επιθυμητή -και για αυτόν- σταδιοδρομία της γυναίκας του, Γουέντι, και τον νεαρό, αλλά ψυχωτικό, γιο του, Ντάνι. Στο βιβλίο χάνει τη δουλειά του ως δάσκαλος όταν χτυπά ένα μαθητή. Όταν πετυχαίνει μία προσωρινή εργασία, σε ένα ξενοδοχείο ορεινό, λόγω του χιονιού, αποκλείεται εκεί για μισό χρόνο, και, με τη βοήθεια της γυναίκας του, αφοσιώνεται στη συγγραφική του εργασία. Το θέμα είναι ότι είναι εντελώς ξεκάθαρο ότι η διαδικασία στο ξενοδοχείο είναι εκτός ελέγχου, τα γρανάζια της δημιουργίας του Τζακ λειτουργούσαν χωρίς να φτάνουν σε κάποιο όριο, ο άνθρωπος οδηγήθηκε μοιραία στην υστερία.

Όμως το θέμα και η αφήγηση, όπως σε πολλές ταινίες του Kubrick, υπηρετούν τη φιλμική μορφή και το αντίστροφο. Με άλλα λόγια, στη «Λάμψη» αυτό γίνεται πιο εμφανές διότι ο σκηνοθέτης επιμένει σχολαστικά στη μορφή. Δίνει μεγάλη έμφαση στον περιβάλλοντα χώρο, ακινητοποιεί την κάμερα, οι τρεις χαρακτήρες του βρίσκονται σε χαλαρή κίνηση, βγαίνει το αίσθημα της δυσαρέσκειας. Βλέπουμε και τα τρία μέλη της οικογένειας στο ίδιο πλάνο, ενώ, εννοιολογικά, δε βρίσκονται στον ίδιο χώρο, ο Τζακ γράφει και παίζει με μία μπάλα του τένις, όταν συνειδητοποιεί ότι η μπάλα πηγαίνει κατά πάνω τους, αυτό μας δείχνει ότι, όσο και να προσπαθεί δεν μπορεί να ξεφύγει από τη γυναίκα και το γιο του, τους βλέπει στην ονείρωσή του, αυτό θα γίνεται όσο αυτοί βρίσκονται μέσα στο λαβύρινθο που αυτός έχει φτιάξει, αυτό είναι ένα από τα πλάνα με κρυμμένο νόημα που συνδέει όμως τα πρόσωπα και τους χώρους, άρα και τα ψυχολογικά πεδία.

Τα προσεχτικά οργανωμένα πλάνα, έτσι όπως έχουν μονταριστεί, και η περίπλοκη μουσική δομή, δε μας αφήνουν χώρο για να πάρουμε μία ανάσα. Ο αποπροσανατολισμός, που στιγμιαία δημιουργείται, μας δημιουργεί την ανάγκη να δώσουμε βαρύτητα στην πλοκή. Σε κάποιες αναλύσεις αναφέρεται ότι όλη η ταινία είναι μία μεταφορά στη συστηματική σφαγή των ιθαγενών της Αμερικής. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το ακριβές νόημα των μεταφορών όπως υπάρχουν στην ταινία, όπως και για τα σύμβολα που ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί, αλλά είναι προφανές ότι θέλει να  μας μιλήσει για τη βία σε συλλογικό επίπεδο και όχι εστιασμένη σε ένα μόνο άτομο.

Έχουμε να κάνουμε περισσότερο με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, έτσι το περιεχόμενο φαίνεται αποστασιοποιημένο, βλέπει ψυχρά τον απάνθρωπο και αδιάφορο τρόμο. Ο King δίνει μία μορφή κάθαρσης στο τέλος, ο Kubrick χτίζει ασάφειες και εγκλωβίζει το υποκείμενό του σε αυτές, άρα μέσα στον ψυχισμό του. Το άτομο βρίσκεται εναντίον της οικογένειάς του, ένας κώδικας που μας φέρνει στην ταινία του «2001, οδύσσεια του διαστήματος», όπου, εδώ, ο άνθρωπος αντιμετωπίζει, αδιέξοδα, έναν κατασκευασμένο κόσμο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο εφιάλτης του Kubrick πλησιάζει αυτόν του Resnais, διαρρηγνύει τα όρια του είδους -θρίλερ ή ταινία τρόμου-, μας βάζει μέσα στην ψυχή του ανθρώπου για να δούμε πως ατή δοκιμάζεται με έναν απελπισμένο τρόπο.

ΑΛΛΕΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Κριτική Γιάννης Καντέας-Παπαδόπουλος (Αθηνόραμα)

Ως προς το τεχνικό μέρος, τώρα, ο Κιούμπρικ χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τη βελτιωμένη βερσιόν μιας steadicam που χειρίστηκε ο δημιουργός της Γκάρετ Μπράουν. Στη σκηνή όπου ο μικρός Ντάνι Λόιντ περιπλανιέται με το καρτ η κάμερα βρίσκεται ελάχιστα πάνω από το έδαφος και δημιουργεί έτσι μιαν απόκοσμη αίσθηση μέσα στο απέραντο ξενοδοχείο. Η ταινία καλωσορίστηκε με ανάμεικτες κριτικές, ενώ είναι γνωστό τοις πάσι το μίσος του Στίβεν Κιγνκ για αυτήν. Το κοινό, ωστόσο, έσπευσε στους κινηματογράφους και σήμερα η «Λάμψη» έχει αποκτήσει διαστάσεις μύθου, με τους οπαδούς της να έχουν κάνει δεκάδες ερμηνείες για την υπόθεση και τη σημασία της… Περισσότερα

Κριτική Lifo

Γιατί η «Λάμψη» είναι κυρίως αυτό: μια ταινία τρόμου, που όσο περνάει ο καιρός καταλαβαίνεις την αξία της επειδή περιέχει με αριστοτεχνικό τρόπο όλες τις μορφές τρόμου, από τον ψυχολογικό (η σχέση του Τζακ με τα μέλη της οικογένειάς του) και τον υπόκωφα ανατριχιαστικό στις σκηνές με τα φαντάσματα, μέχρι τη σπλατεριά στο ψυχωτικό επεισόδιο του Τζακ που κυνηγάει τη γυναίκα και τον μικρό του γιο για να τους τεμαχίσει με τσεκούρι… Περισσότερα

Κριτική Αχιλλέας Βασιλείου (cinepivates.gr)

Εναέριες λήψεις, φωτογραφία με έντονα χρώματα, συγκεκριμένες γωνίες λήψεων, καθρέφτες, διάδρομοι και λαβύρινθοι. Όλα τα απαραίτητα συστατικά για να χτιστεί μια εφιαλτική ατμόσφαιρα και να δημιουργηθεί στον θεατή το αίσθημα της κλειστοφοβίας. Το πρωταγωνιστικό δίδυμο Nicholson-Duvall, ήταν το καλύτερο cast που θα μπορούσε ποτέ να πετύχει ο σκηνοθέτης για την ταινία. Απαίτηση αμφότεροι και οι δύο του σκηνοθέτη (το studio ήθελε την Jessica Lange) o Kubrick όμως ήθελε την Duvall για τον ρόλο της αδύναμης, σχεδόν ασθενικής συζύγου. Και πόσο δίκιο είχε τελικά, εφόσον η Duvall έδωσε την ερμηνεία της ζωής της (Kubrick και Nicholson παραδέχτηκαν πως ο πιο απαιτητικός ρόλος της ταινίας ήταν αυτός της συζύγου, και πως θαύμασαν την προσπάθεια της ηθοποιού). Ο περφεξιονισμός του Kubrick την ανάγκασε να γυρίσει 32 φορές την σκηνή με το μαχαίρι στις σκάλες, ενώ στην περίπτωση του Jack Nicholson τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά. Ο ηθοποιός έχοντας carta blanca από τον σκηνοθέτη, αφέθηκε και στον αυτοσχεδιασμό. Και το αποτέλεσμα έμεινε στην Ιστορία του Σινεμά… Περισσότερα

Κριτική Δημήτρης Δημητρακόπουλος (flix.gr)

Και αυτό γιατί η «Λάμψη» είναι μια ταινία που όταν κάποιος την βλέπει, την αισθάνεται, ένα φιλμ που τρομάζει αλλά προκαλεί και τον θαυμασμό, μια δημιουργία που προβάλλεται στη μεγάλη οθόνη αλλά ξεπερνά το μέσο της για να αναδειχθεί ως ένα αναντίρρητο αριστούργημα της Τέχνης. Ακόμα και σχεδόν σαράντα χρόνια μετά την πρώτη της προβολή, ακόμη μια απόδειξη της διαχρονικής της δύναμης… Περισσότερα

Κριτική Ηλίας Φραγκούλης (freecinema.gr)

Ένα τελευταίο πράγμα που αξίζει της προσοχής (όλων μας), είναι η σύνδεση του δωματίου 237 με εκείνο του φινάλε από το «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» (1968). Αν και εδώ δεν μιλάμε για την κατακλείδα της ταινίας, αυτό το «no man’s land» της μνήμης και του θνητού βίου εμπεριέχει (καλά κλειδωμένο μέσα του) το μυστικό της ανθρώπινης ύπαρξης και (ενδεχομένως) της μεταθανάτιας ζωής. Είναι ίσως το μοναδικό πράγμα στο φιλμ που προδίδει μια κάποια φοβία του ίδιου του Κιούμπρικ. Ένα δωμάτιο στο οποίο ο σκηνοθέτης χρειάστηκε να ανατρέξει, δώδεκα χρόνια αργότερα. Ένα δωμάτιο φυγής; Ή την επόμενη «κατοικία» του;.. Περισσότερα

ΛΑΜΨΗ

(THE SHINING)

Σκηνοθεσία: Stanley Kubrick

Σενάριο: Stanley Kubrick, Diane Johnson, Stephen King (μυθιστόρημα)

Φωτογραφία: John Alcott

Μοντάζ: Ray Lovejoy

Μουσική: Wendy Carlos, Rachel Elkind

Παραγωγοί: Stanley Kubrick

Παίζουν: Jack Nicholson (Τζακ Τόρανς), Shelley Duvall (Γουέντι Τόρανς), Danny Lloyd (Ντάνι), Scatman Crothers (Άλοραν), Barry Nelson (Ούλμαν), Philip Stone (Γκράντι), Joe Turkel (Λόιντ), Anne Jackson (γιατρός), Tony Burton (Ντάρκιν), Barry Dennen (Γουάτσον)

Χώρα παραγωγής: ΗΠΑ, Αγγλία

Έτος παραγωγής: 1980

Γλώσσα: αγγλικά

Διάρκεια: 146΄

Είδος: δράμα, τρόμος

Ημερομηνία εξόδου: 17/8/2017

Εταιρεία διανομής: Seven Films.

Περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά: διαβάστε εδώ.

Για να βρείτε που παίζεται η ταινία πηγαίνετε εδώ.

• Κριτικές ταινιών