USSAK

Δεκ 01, 2017 Κινηματογράφος 0

του Γιάννη Φραγκούλη

Στις 30/11/2017 στις κινηματογραφικές αίθουσες. Μετά την ανάγνωση αυτής της κριτικής μπορείτε να διαβάσετε τις κριτικές των άλλων κριτικών κινηματογράφου που παρατίθενται μετά από αυτό το κείμενο.

ΣΥΝΟΨΗ

Εξαθλιωμένοι άνθρωποι ζουν σε μία χώρα που καταρρέει. Άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο, εκπρόσωποι της εξουσίας, απογοητευμένοι από τη ζωή, ζουν απαθείς και είτε περιμένουν ένα ξεροκόμματο για να ζήσουν είτε αποφασίζουν να μεταναστεύσουν για να βρουν καλύτερες συνθήκες ζωής. «Ο ουτοπιστής, φίλε, είναι ο απόλυτος υλιστής», είναι η φράση-καταλύτης αυτής της ταινίας.

Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ

Οι γυναίκες που έρχονταν από την Ανατολή στη Δύση, για να καταλήξουν πόρνες, ζούσαν μέσα στο βούρκο, στο περιθώριο της ελληνικής κοινωνίας. «Ο δρόμος προς τη Δύση», του Κυριάκου Κατζουράκη, με εικαστικό τρόπο μετέφραζε τα πολιτικά κείμενα που μίλαγαν για τη μετανάστευση από την πρώην Ανατολική Ευρώπη και την εκμετάλλευση των γυναικών. Η Ελλάδα ήταν ένα προορισμός που θα οδηγούσε στη Δύση. Στην επόμενη ταινία του, το «Ussak», πάει ένα βήμα πιο πέρα. Η Ελλάδα πλέον είναι μία χώρα σε μαρασμό, όπου οι ιδέες έχουν πουληθεί και ο αυταρχισμός κυριεύει το λόγο της ανθρώπινης αφήγησης.

Με όμορφο εικαστικό τρόπο, όπως και στην προηγούμενη ταινία του, ο εικαστικός Κυριάκος Κατζουράκης, δείχνει στους σκηνοθέτες τον τρόπο που μπορούν να μεταφράσουν αυτό που θα ονομάζαμε «πραγματικότητα» σε ένα ουτοπικό πεδίο ιδεών, το οποίο μιλά με τον πιο ρεαλιστικό τρόπο για αυτό που λέμε ότι είναι το «πραγματικό». Παίρνει σα δεδομένο ότι το πραγματικό έχει διαφορετικές αξίες σε κάθε άτομο, είναι μία υποκειμενική αντίληψη και μεταβάλλει το κοινωνικό τοπίο έτσι ώστε η ουτοπία και η επιθυμία να μιλούν για αυτό που θα γίνει και, μέσω αυτού, για αυτό που ήδη έχει παραχθεί, φωτίζοντας τις πλευρές του που είναι σκοτεινές, λόγω της αδυναμίας αντίληψης της πραγματικότητας ως είναι. Η απαίτηση να γνωρίζουμε ακριβώς ποια είναι η πραγματικότητα είναι μία νευρωσική διαδικασία του νου που δημιουργεί άλλα προβλήματα, παρά λύνει.

Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι το περιθώριο της κοινωνίας. Μελετώντας αυτό που ονομάζουμε «περιθώριο», τους «περιθωριακούς» ανθρώπους, καταφέρνουμε να ορίσουμε τον κοινωνικό χώρο της κοινωνίας, έτσι όπως θέλει αυτή να δείξει την εικόνα της, σα μία βιτρίνα. Ο Κατζουράκης εξετάζει αυτό το περιθώριο σαν παραβατικές συμπεριφορές, οι οποίες μπορούν να μιλήσουν για της μη παραβατικές, για την «καθώς πρέπει» κοινωνία, μελετώντας τους κανόνες συμπεριφοράς μέσα σε αυτό το χώρο, όχι όμως σαν κάτι εξωτικό, αλλά σαν ένα κοινωνικό σύνολο που υπάρχει και διεκδικεί το χώρο του στην κοινωνία μας.

Κάνοντας αυτή τη μελέτη μπορούμε να δούμε τους χαρακτήρες που είναι «καθώς πρέπει» μέλη της κοινωνίας μας. Είναι πλέον πολύ εύκολο να ανακαλύψουμε ότι αυτοί που θα τους λέγαμε ακόλουθους μιας καλής συμπεριφοράς, είναι αυτοί που ακολουθούν πιο σκληρές πρακτικές, φτάνουν στον ολοκληρωτισμό, στη βία, στην παράλογη καταπίεση όπου ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένας κοινωνικός αριθμός, μία ακόμη περίπτωση σε ένα σύνολο χαρακτήρων, κάτι το απρόσωπο. Οι άνθρωποι στην ταινία του Κατζουράκη δεν έχουν κάτι το ιδιαίτερο, εκτός από αυτούς που αντιστέκονται και αναγκαστικά ζουν σε μικρές κοινωνίες περιθωρίου, στις οποίες εγγράφονται συμπεριφορές αλληλεγγύης και ανθρωπιάς.

Με πολύ όμορφο τρόπο δείχνει την καταπίεση, την υποταγή, αλλά και την άρνηση της εξουσίας και την καταστολή. Μας μιλά ακόμα για αυτό τον απέλπιδο αγώνα για μία καλύτερη κοινωνία, για ένα μέλλον που το σχεδιάζουμε εμείς και δε μας το επιβάλλει κανείς, όπως έχει σχεδιαστεί η τροφή, οι πρώτες ύλες για αυτή. Ο μετανάστης είναι πλέον ένας που δεν μπορεί πλέον να αντισταθεί, έχει ηττηθεί και ψάχνει να βρει ένα μέρος, απλά για να επιβιώσει. Στο μεγαλύτερο μέρος της, η ταινία είναι σκοτεινή. Οι σκέψεις των ανθρώπων έχουν το ίδιο χρώμα. Η έντονη αντίθεση μέρας και νύχτας, φωτός και σκοταδιού, άσπρου και μαύρου μας δείχνει πιο έντονα την απελπισία και την ολοκληρωτική νίκη του σκοταδιού, όπως την ξέρουμε από τις βορειοευρωπαϊκές και σκανδιναβικές μυθολογίες, όπου η καταστροφή είναι ένα μοιραίο γεγονός.

Το εικαστικό αποτέλεσμα είναι άψογο. Οι υποκριτικές είναι πολύ καλά υπολογισμένες για να αποδώσουν αυτά τα συναισθήματα. Η σκηνοθεσία είναι μία γραμμή που παρασέρνει αυτά τα στοιχεία-χαρακτήρες για να δομήσει ένα τεράστιο παζλ που είναι η εικόνα της σύγχρονής μας κοινωνίας. Σε αυτό το σημείο ο θεατής καλείται να κοιτάξει γύρω του. Να ανακαλύψει αν το κοινωνικό τοπίο, στο οποίο ζει, είναι ίδιο ή τείνει να μοιάσει με αυτό. Να ταυτιστεί με αυτά τα πρόσωπα και να αποφασίσει αν, τελικά, θα αντισταθεί ή θα παρατήσει τον αγώνα, αν θα βρει κοινωνικούς συμμάχους ή θα συνεχίσει να ζει μόνος του, εύκολο θύμα, πλέον, σε μία καλά οργανωμένη κοινωνία καταστολής.

Το «Ussak» είναι μία από τις δύο ελληνικές ταινίες που ξεχωρίσαμε από το τελευταίο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Δυστυχώς δεν πήρε κάποιο βραβείο, ίσως θεωρήθηκε ότι δεν ήταν ένα κινηματογραφικό έργο. Ο κινηματογράφος όμως είναι αυτό ακριβώς το πράγμα: οπτική και γραπτή γραφή, ενταγμένες σε ένα ενιαίο οργανικό σύνολο, μία εικαστική και λογοτεχνική, συγχρόνως, ερμηνεία της πραγματικότητας, με τρόπο υποκειμενικό, άρα πιο προσωπικό και πιο αληθινό απ’ότι τα άλλα έργα που δήθεν μιλούν για αυτό που συμβαίνει γύρω μας. Με αυτό τον τρόπο, και αυτή η ταινία, «αναγκάζει» το θεατή να εμπλακεί σε αυτή την πλοκή και να την κάνει δική του για να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, να ακολουθήσει το δικό του τρόπο ζωής.

ΑΛΛΕΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Κριτική Χήστος Μήτσης (Αθηνόραμα)

Ένα σύστημα καθοδηγούμενο από μια ξενόφερτη εξουσία­ (υπόδειγμα παιδικής αφέλειας­ η συνεδρίαση της «τρόικας»), σε μια υπερβολικά διδακτική και απλοϊκότατη στις ιδέες της καταγγε­λία που προσπαθεί με τον πιο γκροτέσκο τρόπο να υπερασπιστεί τη «νέα ουτοπία»… Περισσότερα

Κριτική Μανώλης Κρανάκης (flix.gr)

Αφήνοντας έξω την απλοϊκή συλλογιστική περί των όσων αλλοτριώνουν (!) το ελληνικό σπόρο, ενδιάμεσα σε διακηρύξεις που θυμίζουν διδακτικό σινεμά που νόμιζες πως δεν υπάρχει πια, αλλά και το γεγονός πως στο σύμπαν αυτής της ταινίας όλα είναι βαριά (από το περπάτημα μέχρι τις ανάσες), επώδυνα (το σεξ δεν είναι ποτέ χαρά) και χωρίς καμία λογική συνέχεια (είναι αδύνατον να παρακολουθήσεις κάποιον ειρμό), ο Κατζουράκης προδίδεται κυρίως από την ίδια την υπερ-προσπάθειά του να είναι αυτή η ταινία μια τελεσίδικη κραυγή αγωνίας… Περισσότερα

Κριτική Θόδωρος Γιαχουστίδης (moviesltd.gr)

Η αλήθεια είναι πως οι ταινίες του είναι χαρακτηριστικές και μοιάζουν η μία με την άλλη, κάνοντας το έργο του αναγνωρίσιμο. Μόνο που αυτού του είδους το αναγνωρίσιμο δεν είναι το ζητούμενο. Ελπίζουμε στην επόμενη ταινία του τα πράγματα να πάνε καλύτερα. Πάντως, να… αναγνωρίσουμε το πάθος τόσο του δημιουργού όσο και της πρωταγωνίστριας να γυριστεί η ταινία, με κάθε κόστος. Επί τέσσερα χρόνια γραφόταν το σενάριο ενώ χρήματα μαζεύτηκαν μέσω indiegogo! Το τελικό αποτέλεσμα, όμως, δεν τους δικαιώνει… Θέλει κότσια η αλληγορία, θέλει θυσίες, θέλει γνώση. Δεν αρκεί μόνον η καλή θέληση… Και υπάρχει και μια ακόμα παράμετρος: αυτή είναι μια ταινία που θα μπορούσε να είναι καλή, αλλά δεν πρόκειται να τη δει το μεγάλο κοινό… Περισσότερα

Κριτική Άγγελος Πολύδωρος (aggelospolidoros.blogspot.gr)

Οι χαρακτήρες της ταινίας του, μια περιπλανώμενη περφόρμερ, ένα μυστηριώδες νεαρό κορίτσι, ένας drag showman, ένας συνειδητά περιθωριακός τύπος και ομάδες ανθρώπων της υπαίθρου κινούνται ως ήρωες ενός δυσάρεστου, απαισιόδοξου κόμικ, που όμως ετοιμάζονται να κάνουν την επανάστασή τους εναντίον των ανθρώπων της ακαθόριστης εξουσίας που προανέφερα…  Περισσότερα

Κριτική Στράτος Κερσανίδης (kersanidis.wordpress.com)

Υψηλής αισθητικής είναι και το εικαστικό αποτέλεσμα της ταινίας κάτι στο οποίο δίνει μεγάλη σημασία ο Κυριάκος Κατζουράκης καθώς ‘παρεμβαίνει’ ο εικαστικός του εαυτός. Η δράση έχει ροή και ουσία, η κάμερα κυκλοφορεί ανάμεσα στους ηθοποιούς, δε μένει στατική. Πολύ καλή δουλειά έχει γίνει στα σκηνικά και τα κοστούμια αλλά και στο ρεπεράζ αφού βρέθηκαν οι ιδανικοί χώροι για τις ανάγκες της ταινίας. Άλλωστε, όπως λέει ο Κυριάκος Κατζουράκης «βρήκα τις τοποθεσίες σε παλιές γειτονιές στο κέντρο της Αθήνας. Πάντοτε πίστευα πως στο μέλλον οι πόλεις μας θα θυμίζουν περισσότερο τις πόλεις όπως ήταν τη δεκαετία του 1950»… Περισσότερα

Κριτική Δημοσθένης Χριστόπουλος (cinefreaks.gr)

Οι όροι με τους οποίους ο Κατζουράκης επιχειρεί να κάνει πολιτικό, στρατευμένο σινεμά μέσα από το «Ussak» πάσχουν από το σύνδρομο Παντελή Βούλγαρη: άμα είναι να γράφεις σενάριο λες και γράφεις προκύρηξη τότε γράψε καλύτερα προκύρηξη κατευθείαν και άσε το σενάριο για κάποιον που το έχει. Το ελληνικό σινεμά την εποχή της κρίσης έχει να λέει πως «γέννησε» κάποιες πολύ εμπνευσμένες δημιουργίες και έχει να… κλαίει για ορισμένες εντελώς αντι-κινηματογραφικές προσεγγίσεις. Είναι ξεκάθαρο: το «Ussak» ανήκει στη δεύτερη κατηγορία… Περισσότερα

Κριτική Γιάννης Ζουμπουλάκης (Το Βήμα)

Πόρνες, κλοσάρ, ναρκομανείς, κακοποιοί, ρουφιάνοι, νταβατζήδες, μια θλίψη από την κορυφή ως τα νύχια, από την οποία απουσιάζει παντελώς η ελπίδα. Το σινεμά του Κατζουράκη σε καταθλίβει αλλά ποτέ δεν σε αφήνει αδιάφορο (παίζουν: Κάτια Γέρου, Γιάννης Τσορτέκης, Θεοδώρα Τζήμου, Νίκος Νίκας, Δημήτρης Πουλικάκος κ.ά.)… Περισσότερα

Κριτική iefimerida.gr

Ενδιαφέρον πάντως έχει η χρήση του χώρου που προσδίδει μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα σε αυτό το σκοτεινό μεταμέλλον του Κατζουράκη. Σημαντικό μέρος των γυρισμάτων πραγματοποιήθηκε στο εργοστάσιο των Λιπασμάτων της Δραπετσώνας. Η επιλογή αυτή, όπως λέει ο ίδιος ο σκηνοθέτης είναι μια μικρή συμβολή στον αγώνα των κατοίκων της περιοχής για να διασωθεί ο χώρος από τους ιδιώτες, με τον ίδιο τρόπο που οι ουτοπιστές χαρακτήρες του « Ussak» προσπαθούν να διαφυλάξουν την ελευθερία τους… Περισσότερα

USSAK

Σκηνοθεσία: Κυριάκος Κατζουράκης

Σενάριο: Κυριάκος Κατζουράκης

Φωτογραφία: Γιάννης Φώτου

Μοντάζ: Κυριάκος Κατζουράκης

Μουσική: Μπάμπης Παπαδόπουλος

Παραγωγοί: Γιάννης Σωτηρόπουλος

Παίζουν: Κάτια Γέρου (Ιωάννα), Γιάννης Τσορτέκης (Ζάφος), Θεοδώρα Τζήμου (Μάρθα), Νίκος Νίκας (Φρέντι), Adrian Frieling (Αντριάν), Δημήτρης Πουλικάκος (Σωκράτης), Παύλος Ιορδανόπουλος (Βας), Αντώνης Τσιοτσιόπουλος (Τζίμης)

Χώρα παραγωγής: Ελλάδα

Έτος παραγωγής: 2017

Γλώσσα: ελληνικά

Διάρκεια: 118΄

Είδος: δράμα

Ημερομηνία εξόδου: 30/11/2017

Εταιρεία διανομής: New Star (αποκλειστικά στον κινηματογράφο Αλκυονίς New Star Cinema).

Περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά: διαβάστε εδώ.

• Κριτικές ταινιών