filmandtheater DEDE - filmandtheater

DEDE

Δεκ 15, 2017 Κινηματογράφος 0

του Γιάννη Φραγκούλη

Στις 21/12/2017 στις κινηματογραφικές αίθουσες.

ΣΥΝΟΨΗ

Στη Γεωργία, μετά τις πολεμικές συρράξεις, σε ένα χωριό φτάνει μία ομάδα στρατιωτών. Ένας από αυτούς πρόκειται να παντρευτεί μία κοπέλα, η οποία τελικά δεν το θέλει. Ο γάμος χαλάει, αυτός αυτοκτονεί, αυτή παντρεύεται έναν άλλο, κάνει την οικογένειά της σε ένα διπλανό χωριό. Εκεί έχουμε τη σύγκρουση του νέου με το παλιό και τελικά την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας, σε πιο στέρεες βάσεις, έτσι ώστε να έρθει η ειρήνη και η ομόνοια. Μία πολύ όμορφη παραβολή για τις εμφύλιες συρράξεις σε αυτές τις χώρες.

Μετά την ανάγνωση αυτής της κριτικής μπορείτε να διαβάσετε τις κριτικές των άλλων κριτικών κινηματογράφου που παρατίθενται μετά από αυτό το κείμενο. Μπορείτε να διαβάσετε τη συνέντευξη που έχουμε πάρει από τη σκηνοθέτη εδώ

Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ

Είναι η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους της Mariam Khatchvani, μετά τη μικρού μήκους «Dinola» (2013). Το 2008 πήρε το πτυχίο της από το Σοτά Ρουσταβέλι, Πανεπιστήμιο θεάτρου και κινηματογράφου, στην Τυφλίδα, έχει σκηνοθετήσει αρκετά ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, όπως το «Verdzoba» (2006), «Beyond the window» (2007), «Lichanishi and Kvirikoba» (2009), για να σκηνοθετήσει την πρώτη της ταινία μεγάλου μήκους, μυθοπλασίας, το «Dede» (2017), η οποία ήδη έχει πάρει αρκετά βραβεία, στο Asia Pacific Film Awards, στο Batumi International ArtHouse Film Festival, στο Fort Lauderde International Film Festival, στις ΗΠΑ, και στο διεθνές Φεστιβάλ Kalovy Vary. Ξεκίνησε εντυπωσιακά την καριέρα της στην παγκόσμια κινηματογραφία.

Η αφήγησή της αναφέρεται σε έναν εμφύλιο πόλεμο στη Γεωργία. Πολύ πιθανόν η αναφορά της, χωρίς να προσδιορίζεται, είναι στον πόλεμο στην Αμπχαζία. Αυτό όμως δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι αυτές οι πολεμικές συρράξεις που βλέπουμε, στην αρχή της ταινίας, είναι το αναφερόμενο στους πολέμους που δοκιμάζουν τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης από τότε που αυτονομήθηκαν σε διάφορα κράτη οι πρώην επαρχίες της. Ο εθνικισμός και οι εμμονές στις φυλετικές διαφορές έχουν δημιουργήσει ένα χάος στην κοινωνία, ουσιαστικά έχουν αποδομήσει το κοινωνικό σύνολο, αφού η παράδοση είναι ο νόμος και όχι η βάση για να δομηθεί μία πιο ανθρώπινη κοινωνία. Η ταινία αυτό θέλει να μας πει.

Αυτές οι συρράξεις είναι το σημαίνον, διότι δεν προσδιορίζονται, ενώ το σημαινόμενό τους, αυτό που παράγει νόημα, είναι η βεντέτα ανάμεσα στις δύο οικογένειες, από διαφορετικά χωριά. Στη μέση βρίσκεται μία γυναίκα, η Ντίνα. Για όλα φταίει μία γυναίκα, λένε οι άντρες του χωριού, η απάντηση όμως έρχεται από μία άλλη γυναίκα που αναφέρει ότι είναι εύκολο να ρίχνουμε το φταίξιμο στις γυναίκες. Αυτή είναι μία έμμεση αναφορά στο πατριαρχικό δίκαιο που κανονίζει τους νόμους στην κοινωνία που ζούμε -σε παγκόσμιο επίπεδο-, που παράγει και αναπαράγει τη βία, που δεν αφήνει χώρο στο γυναικείο λόγο να εκφρασθεί για να προτείνει αυτός μία πιο δημιουργική και ειρηνική διακυβέρνηση της κοινωνίας.

Η Ντίνα, η γυναίκα που είναι ανάμεσα στις δύο οικογένειες, θα μπορούσε να ήταν η Ελένη, η αφορμή για τον τρωικό πόλεμο, όπου οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές είναι η οικογένεια του άντρα που αυτή παντρεύεται και αυτή του άντρα που τελικά την παίρνει με το ζόρι, όταν ο πρώτος σκοτώνεται. Είναι πολύ σημαντικό να δούμε ότι ο νόμος της διακυβέρνησης της κοινωνίας βασίζεται στη θρησκεία του χριστιανισμού, ουσιαστικά στη ιδεολογική βάση της δόμησης της πατριαρχίας και του καπιταλισμού. Η γυναίκα, για να βρει τρόπο να εκφρασθεί, θα πρέπει να κάνει τη ρήξη της και να σπάσει τα στεγανά του πατριαρχικού νόμου, πρέπει να θυσιάσει κάτι, αυτό που, σε αυτή την ταινία, είναι το παιδί της, το οποίο τελικά θα σωθεί.

Ο τελευταίος άντρας της, όπως ο Μενέλαος, έρχεται να την πάρει, για να αποκαταστήσει το οικογενειακό δίκαιο στην τοπική του κοινωνία, αλλά δεν διεκδικεί με τη βία να ενταχθεί στην οικογένειά του, προσπαθεί να την πείσει να ζήσει μαζί του. Μετά τη βίαιη αρπαγή της θα δεχτεί τον ήπιο τρόπο της συμβίωσης, έχει ήδη αρχίσει να σπάει ο σκληρός και επιβλητικός νόμος της πατριαρχίας μέσα του, να αυτονομείται και από την ίδια την οικογένειά του, τελικά αυτός θα σώσει το παιδί της και αυτή η πράξη του θα είναι η αποφασιστική κίνηση για να δομηθεί μία άλλη κοινωνία που θα βασίζεται στις αξίες του ανθρώπου.

Βαθιά ουμανιστική, αυτή η ταινία αποκτά παγκόσμιο λόγο, μιλά για όλη την ανθρώπινη κοινωνία, θέτει το θέμα του ορθολογισμού του πατριαρχικού νόμου και της αλλαγής της διακυβέρνησης της κοινωνίας, με βάση τον ειρηνικό και γόνιμο τρόπο της γυναίκας, όπως τον παρατηρούμε σε κάποιες αριστερές ιδεολογικές βάσεις, όταν λαμβάνεται υπόψη ο μαρξισμός σαν εργαλείο ανάλυσης του κοινωνικού περιεχομένου και όχι σαν ένα θέσφατο. Οι επιρροές της σκηνοθέτιδας θα πρέπει να είναι ο κινηματογράφος του Otar Iosseliani και του Sergei Parajanov, ο βιωματικός τρόπος κινηματογράφησης, όπως είχε αναπτυχθεί στη Σοβιετική Ένωση από το Vertov και μετά.

ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Κριτκή Χρήστος Μήτσης (Αθηνόραμα)

Στην πρώτη της ταινία η Κατσβάνι τον κινηματογραφεί με δυναμικό ντοκιμαντερίστικο στιλ, αφηγούμενη παράλληλα ένα γεννημένο από τις αντιφάσεις του ρομαντικό μελόδραμα, που τον «εξηγεί» ίσως λίγο απλοϊκά, αλλά με καθαρή ματιά και ζεστό συναίσθημα… όλη η κριτική εδώ

Κριτική Τάσος Χατζηευφραιμίδης (flix.gr)

Γοητευτικό, όπως οτιδήποτε αυθεντικό, το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Μαριάμ Κατσβάνι παραμένει δέσμιο των ατελειών ενός πρωτόλειου, επιτυγχάνει όμως στο τέλος το σκοπό του και μας θυμίζει μέσα στην απλότητά του ότι υπάρχουν ακόμα μέρη του πλανήτη κινηματογραφικά ανεξερεύνητα, μια σε κάθε περίπτωση ιδιαίτερη εμπειρία, η οποία αξίζει την (επί)σκεψη του θεατή… όλη η κριτική εδώ

Κριτική Ιωάννα Παπαγεωργίου (freecinema.gr)

Το αποτέλεσμα είναι η (κινηματογραφοφιλική) μετάληψη τόσο ενός ατόφιου κομματιού ζωής από μια δύσβατη, αλλότρια μεριά του πλανήτη, όσο και μιας αναπάντεχα επίκαιρης παραβολής για τη μετα-Γουάινστιν (!) εποχή που ζούμε. Η βιαστική προσέγγιση του έρωτα της Ντίνα και του Γκέγκι, όμως, καθώς και τα μικρά ή μεγάλα άλματα στον χρόνο, κατακερματίζουν την αφήγησή της και κρατούν τα ανθρώπινα λάθη και πάθη μέσα σε αυτή σε απόσταση ασφαλείας από το συναίσθημα του θεατή… όλη η κριτική εδώ

Κριτική Νίνος Φένεκ Μικελίδης (enetpress.gr)

Η Κατσβάνι χρησιμοποιεί τους εξωτερικούς χώρους, τα πανέμορφα, άγρια τοπία, τη λαϊκή μουσική, για να δημιουργήσει την αντίστιξη (η φύση αμέτοχη στα δρώμενα) με το δράμα της βασανισμένης μάνας (Dede στην τοπική γλώσσα των Σβανέτι) να αγωνίζεται να κρατήσει το παιδί της ενάντια στις απαράδεκτες, βάρβαρες παραδόσεις που απαγορεύουν στη γυναίκα το δικαίωμα να κρατάει τα παιδιά της!.. όλη η κριτική εδώ

Κριτική Τάσος Ντερτιλής (grandmagazine.gr)

Η Μάριαμ Χατσβάνι, σκηνοθέτης της πολυβραβευμένης μικρού μήκους ταινίας Dinola επεκτείνει τη θεματολογία εκείνης της τιμημένης από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία ταινίας, κάνοντας ένα πολύ εντυπωσιακό ντεμπούτο στη μυθοπλασία μεγάλου μήκους με το Dede. Dede σημαίνει μητέρα, ένα πρόσωπο ιερό και πολύτιμο στα άγρια βουνά του Σβανέτι που οι λιγοστοί τους κάτοικοι τηρούν ακόμη αρχαίες πατριαρχικές παραδόσεις που έχουν διαμορφωθεί μέσα στους αιώνες από την τραχύτητα του βίου τους και την πολύμηνη απομόνωση από τον έξω κόσμο όταν πέφτει ο βαρύς χειμώνας του Καυκάσου… όλη η κριτική εδώ

Κριτική Άγγελος Πολύδωρος (myfilm.gr)

Οι ερμηνείες, αν λάβουμε υπόψη ότι έχουμε να κάνουμε με ερασιτέχνες και κατοίκους ενός ορεινού χωριού της περιοχής Svaneti, είναι πολύ καλές. Πρέπει δε να ομολογήσω ότι μου τράβηξε το ενδιαφέρον το όνομα του μοναδικού ηθοποιού George Babluani (το 2005 πρωταγωνιστούσε στην εξίσου ενδιαφέρουσα Γεωργιανή ταινία «13 ΤΖΑΜΕΤΙ» του αδελφού του Gela Babluani) ο οποίος εδώ υποδύεται τον Gegi, που είναι αμοιβαία ερωτευμένος με τη Dina… όλη η κριτική εδώ

Κριτική Γιώργος Noir Παπαϊωσήφ (athensweekly.gr)

Η απολαυστική κινηματογράφηση των περιοχών εκπληκτικής ομορφιάς γεμάτες σιωπές και ηρεμία, τόπος που τον κυκλώνουν τα τραχιά βουνά εναρμονίζεται εξαιρετικά με τις λιγόλογες, λακωνικές απαντήσεις των ανθρώπων της φύσης και την νοοτροπία τους, όσο αφορά το μοιραίο της ζωής, της χαράς και του θανάτου πάντα πλαισιωμένα στον άγραφο παραδοσιακό νόμο. Η θέση της γυναίκας σε αυτές τις κοινωνίες, ως γνωστόν, είναι αυτή που είναι σε αντίστοιχες ανδροκρατούμενες περιοχές του ιδίου κλίματος και του ιδίου ύψους… Στην άκρη, αλλά και στο κέντρο, ανάλογα με την περίσταση. Κάπως σαν την δική μας ορεινή Μάνη, όχι την πεδινή, την οποία όσοι από εσάς έχουν επισκεφθεί και την έχουν ζήσει από κοντά η «Dede» θα σας την θυμίσει τα μάλα. Το καστ της ταινίας εκτός ενός ηθοποιού απαρτίζεται από ερασιτέχνες έως καθόλου ηθοποιούς, οι οποίοι τα καταφέρνουν περίφημα… όλη η κριτιική εδώ

Κριτική Γιάννης Αποστολίδης (filmboy.gr)

Με λιτή κινηματογράφιση μέσα στην άγρια ομορφιά του Καυκάσου και μία αφηγηματική πορεία κινούμενη πάντα σε μελοδραματικούς τόνους, η Γεωργιανή δημιουργός καταθέτει ένα φιλμ ύμνο στην διεκδίκηση της ελευθερίας και παράλληλα μία φεμινιστική καταγγελία για τις γυναίκες που στερούνται ακόμα και σήμερα το δικαίωμα να ορίσουν η ίδιες την μοίρα τους.΄Όλοι οι ηθοποιοί, με εξαίρεση του Temur Babluani, είναι μη επαγγελματίες λόγω της διαλέκτου των Svanuri που χρησιμοποιείται στην ταινία και την οποία μιλούν μόνο 10.000 άτομα στον κόσμο, σε ένα θαρραλέο δραματικό φιλμ που έγινε με πενιχρά μέσα και συνάντησε πολλές δυσκολίες μέχρι να ολοκληρωθεί… όλη η κριτική εδώ

Συνέντευξη της Mariam Khatchvani (camerastyloonline.wordpress.com)

η συνέντευξη σε βίντεο εδώ

Κριτική iefimerida.gr

Ο αγώνας της Ντίνα που διεκδικεί το αυτονόητο δικαίωμα να αποφασίζει για τον εαυτό της και το παιδί της αναφέρεται σαφώς στη θέση της γυναίκας, όμως η Κατσβάνι διαχειριζόμενη το στοιχείο της Μοίρας που έρχεται τελικά να εξισορροπήσεις τις καταστάσεις, δηλώνει ότι η ίδια η ζωή θα δώσει τη λύση.
Έτσι αποφεύγει τους διδακτισμούς και τα μανιφέστα, αποκαλύπτοντας μια πιο υπαρξιακή διάσταση των κοινωνικών συνθηκών, γεγονός που τελικά κάνει όλα τα πρόσωπα της ιστορίας της συμπαθή μέσα στην αδυναμία τους να σπάσουν τα δεσμά που τους έχουν επιβάλλει… όλη η κριτιική εδώ

Κριτική Στράτος Κερσανίδης (kersanidis.wordpress.com)

Η κινηματογραφική της προσέγγιση συνδυάζει το ρεαλισμό με μια τρυφερή, ελαφρώς ποιητική ματιά, ένα χαρακτηριστικό που βλέπουμε στις περισσότερες ταινίες των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Το «Dede» είναι μια ελεγεία για την ελευθερία. Θα είναι λάθος να περιοριστούμε και να πούμε πως είναι μια φεμινιστική ταινία. Είναι πιο σωστό να πούμε πως η ταινία μιλά για την ελευθερία του ανθρώπου, επειδή τα δεσμά των παραδόσεων τους κρατούν όλους δεμένους, άνδρες και γυναίκες, με άμεσα θύματα τις γυναίκες αλλά και με έμμεσα τους άνδρες… όλη η κριτική εδώ

Κριτική Τατιάνα Καποδίστρια (tospirto.net)

Η φωτογραφία (Κονσταντίν Εσάτζε) υμνεί τα επιβλητικά βουνίσια τοπία της Γεωργίας, αλλά αναδεικνύει και κάτι ημιφωτισμένα πλάνα στο εσωτερικό των ασκητικών σπιτιών των χωρικών. Η δε μουσική υπόκρουση, τόση όση χρειάζεται, κορφολογεί από υπέροχα α καπέλα πολυφωνικά ανδρών από την γεωργιανή παραδοσιακή μουσική. Διότι, βέβαια, η Ντίνα, οι άντρες γύρω της, οι ηλικιωμένοι που όλοι σέβονται, ή τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αυτές τις περίκλειστες, σκληραγωγημένες κοινότητες, δεν είναι παρά φιγούρες-σύμβολα σε μια ιστορία που ουσιαστικά πραγματεύεται τα ήθη, τις δοξασίες και τις παραδόσεις αυτής της απόμακρης περιοχής της Ασίας. Τραγούδια της χαράς, μοιρολόγια, βασκανίες και ξεματιάσματα, καυγάδες και φιλιώματα, δίπλα σε τελετές για τις ψυχές των νεκρών, αναδύονται μέσα από την ιστορία της Ντίνα και χρίζονται σιωπηλοί πρωταγωνιστές του φιλμ. Αν και σινεφίλ προσανατολισμού, η ταινία μπορεί να μιλήσει σε οποιονδήποτε θεατή… όλη η κριτική εδώ