Η ΕΥΤΥΧΙΑ

Ιούν 18, 2019 Κινηματογράφος 0

LE BONHEUR

του Γιάννη Ιωαννίδη

Η One from the Heart τιμώντας τη μνήμη της βραβευμένης με τιμητικό Όσκαρ, Χρυσό Φοίνικα από το Φεστιβάλ Καννών και Χρυσή Άρκτο από το Φεστιβάλ Βερολίνου για το σύνολο της καριέρας της, Ανιές Βαρντά, παρουσιάζει σε επανέκδοση την αριστουργηματική δημιουργία της «Η ευτυχία»(«Le Bonheur»). Η ταινία πρωτοπαρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Βερολίνου το 1965 όπου και κέρδισε την Αργυρή Άρκτο, ενώ κέρδισε και το Βραβείο Louis Delluc ως η καλύτερη Γαλλική ταινία της χρονιάς.

«Η ευτυχία» παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην ψηφιακά αποκαταστημένη της μορφή που επιμελήθηκε η ίδια η Ανιές Βαρντά.

Ο Φρανσουά ζει ευτυχισμένος με τη σύζυγο του Τερέζ και τα δύο τους παιδιά σε ένα εργατικό προάστιο του Παρισιού. Εκείνος είναι ξυλουργός και εκείνη μοδίστρα. Όταν ο Φρανσουά πάει σε μία άλλη πόλη για δουλειά γνωρίζει την Εμιλί, υπάλληλο ταχυδρομείου, και ξεκινάει μια σχέση μαζί της που θα φέρει δραματικές αλλαγές στην οικογενειακή του ζωή.

Η Ανιές Βαρντά, μετά την ασπρόμαυρη «Κλεό από τις 5 στις 7», επέστρεψε με μία έντονα πολύχρωμη ταινία, πλαισιωμένη από τη μουσική του Μότσαρτ, με αναφορές στους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους, αλλά και τον Ζαν Ρενουάρ, καθώς μία σκηνή από την ταινία του «Πρόγευμα στη Χλόη» («Le dejeuner sur L’herbe»/ «Picnic on the grass») εμφανίζεται να παίζει στην τηλεόραση μέσα στην ταινία.  Βουτηγμένη στα καλοκαιρινά χρώματα με την παλέτα της να κινείται σταδιακά προς το μελαγχολικό φθινόπωρο, η Βαρντά καταθέτει με αριστουργηματικό τρόπο το δικό της ανατρεπτικό στοχασμό πάνω στην έννοια του έρωτα, της πίστης και βέβαια της ίδιας της ευτυχίας διαλύοντας μεθοδικά κάθε μελοδραματικό στερεότυπο. Ένας μοναδικός ύμνος στην ίδια τη ζωή, το απρόοπτο και το τυχαίο  και μία δημιουργία που παραμένει μοναδικά μοντέρνα με τον πιο αναπάντεχα τρόπο.

«Φαντάστηκα ένα καλοκαιρινό ροδάκινο με τα τέλεια χρώματά του και μέσα του υπάρχει ένα σκουλήκι. Φαντάστηκα πίνακες του ιμπρεσιονισμού που μεταδίδουν μία αίσθηση μελαγχολίας παρόλο που απεικονίζουν καθημερινές ευτυχισμένες σκηνές. Άκουσα Μότσαρτ και σκέφτηκα την υπεροχή του θανάτου. Έγραψα το σενάριο γρήγορα, το γυρίσαμε γρήγορα, όπως το ζωντανό φως των καλοκαιριών που περνούν γρήγορα. Σε έναν κόσμο γεμάτο από προκατασκευασμένες εικόνες ευτυχίας, είναι ενδιαφέρον να διαλύεις τα κλισέ», λέει η Ανιές Βαρντά.

«Η ταινία «Le Bonheur», που μεταφράζεται ως «Η ευτυχία», προσγειώθηκε σαν αστραπή στα μάτια των θεατών του Fine Arts Theater χθες. Η δημιουργία της Ανιές Βαρντά, μία εξαίρεση σε έναν κόσμο γεμάτο από άνδρες σκηνοθέτες, είναι μία αξέχαστη και εξοργιστική ματιά στον άνδρα και τη γυναίκα, γεμάτους με οικογενειακή σύμπνοια, ιερό σεξ και ειλικρινήςαπιστία, κάνοντας την απολαυστική και συγκινητική αλλά ταυτόχρονα και εξαιρετικά ανώριμη, ανησυχητική και τραγική», γράφει ο A. W. Weiler στους New York Times, 1966.

«Μεγαλύτερη πρόκληση ακόμα και από τους γυναικείους χαρακτήρες της είναι οι ερωτήσεις που θέτει γύρω από τη γυναικεία υποκειμενικότητα. Ποιος μιλάει για την γυναικεία εμπειρία και την υποκειμενικότητα σε μία κοινωνία  παγκόσμιας πατριαρχίας όπου οι γυναίκες είναι προορισμένες από τη γέννηση τους να μην μιλούν για τον εαυτό τους; Η Τερέζ και η Εμιλί στην ταινία «Le Bonheur» είναι ακραία παραδείγματα γυναικών που δε μιλούν, γυναικών που καταπιέζουν τη γνώση των ίδιων τους των συναισθημάτων και των επιθυμιών, για να μην έρθουν σε σύγκρουση με την «ευτυχία» του συζύγου ή του εραστή τους. […] Περισσότερο και από τη φεμινιστική πολιτική άποψη της ταινίας που ήταν μπροστά από την εποχή της, είναι στο επίπεδο της φόρμας που η ταινία μας συγκλονίζει και  προκαλεί τόσες αντικρουόμενες ερμηνείες. Κάποιος μπορεί να δει μόνο την εναρκτήρια και την τελική σκηνή για να καταλάβει την πολυπλοκότητα της στρατηγικής της Βαρντά», γράφει ο Amy Taubin.

«Πρόκειται για μία ταινία όπου η συναισθηματική ζωή και η αισθησιακή απόλαυση απεικονίζονται μέσα από το πρίσμα της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας και του φιλοσοφικού στοχασμού. Η Βαρντά κατορθώνει αυτή την ανάλυση με μία εικονογραφική ιδιοφυία. Δεν υπάρχει κάποιος αφηγητής ή ξεκάθαρα φιλοσοφικό περιεχόμενο για να δείξει την άποψη του κοινωνικού ερευνητή, μόνο οι καταπληκτικές εικόνες και το εμφανές, κατακερματισμένο μοντάζ τους, μέσα από το οποίο αποδίδουν το κρυμμένο τους περιεχόμενο», γράφει ο Richard Brody στους New Yorker

«Σας προτείνω θερμά να δείτε αυτήν τη ταινία. Είναι παράξενη, «ενοχλητική» και μοντέρνα με τον πιο απροσδόκητο τρόπο», γράφει ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος στο Lifo.

«Σε μία εποχή απελευθέρωσης των σεξουαλικών ηθών, όπου όλα άλλαζαν, αλλά όλα ίσως τελικά έμειναν ίδια, η «Ευτυχία» της Βαρντά μοιάζει να είναι η απάντησή της στις «Ομπρέλες του Χερβούργου», που είχε γυρίσει ο σύζυγός της, Ζακ Ντεμί, δύο χρόνια νωρίτερα. Αν το ζευγάρι εκείνης της ταινίας είχε μείνει τελικά μαζί, η πορεία τους μπορεί να έμοιαζε με το γάμο του Φρανσουά και της Τερέζ. Κι αν σ’ εκείνη την ταινία «οι άνθρωποι πεθαίνουν από αγάπη μόνο στις ταινίες», η Βαρντά υπενθυμίζει ότι και η ευτυχία ίσως δεν είναι τελικά παρά μόνο μια ψευδαίσθηση που διαμορφώνεται κάθε φορά από τις κυρίαρχες κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές δομές και βρίσκει την ιδεατή μορφή της μόνο σε κάτι τόσο σαγηνευτικά επίπλαστο, όσο η μεγάλη οθόνη», γράφει ο Τάσος Χατζηευφραιμίδης στο Flix.

«Αταξινόμητο, καθόλα αξιέπαινο και άκρως γοητευτικό δείγμα πειραματικού σινεμά, φιλμ που προκαλεί πλήρως αντιφατικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις, το «Le bonheur» σε παρακινεί να το εξερευνήσεις», γράφει ο Παναγιώτης Μπούγιας στο Cinedogs.

• Κριτικές ταινιών