filmandtheater Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

Φεβ 26, 2020 Κινηματογράφος 0

Για την επέτειο των 75 ετών από την αντιφασιστική νίκη των λαών και το μεγάλο πατριωτικό πόλεμο, η New Star παρουσιάζει για πρώτη φορά σε πλήρη έκδοση την ταινία-ντοκιμαντέρ «Η μάχη της Ρωσίας», των Frank Capra και Anatole Litvak. Η ταινία έχει πάρει το Βραβείο του Εθνικού Βραβείου Κριτικών των ΗΠΑ για το Καλύτερο Ντοκιμαντέρ (1943), το Ειδικό Βραβείο Κύκλου Κριτικών Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης (1943), ήταν υποψήφιο για το Βραβείο της Ακαδημίας για το καλύτερο ντοκιμαντέρ στα 16α Βραβεία της Ακαδημίας (1944). Επίσης πήρε το Βραβείο National Film Registry (2000). Για πρώτη φορά προβάλλεται ολόκληρο.

Η «Μάχη της Ρωσίας» (1943) είναι η πέμπτη και μεγαλύτερη ταινία από τις εφτά της σειράς ντοκιμαντέρ «Why we fight» του πολυβραβευμένου Frank Capra και αποτελείται από δύο μέρη. Το ντοκιμαντέρ εξιστορεί τα γεγονότα στο ρωσικό μέτωπο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, για την ηρωική αντίσταση της Ρωσίας στην εισβολή. Σκιαγραφείται η ρωσική επιμονή και η αποφασιστικότητά τους να κερδίσουν ενάντια στις φαινομενικά ανίκητες δυνάμεις της ναζιστικής Γερμανίας, στις πιο αιματηρές μάχες του πολέμου. Η ταινία έγινε σε συνεργασία με τον Ανατολι Λιτβάκ, σοβιετικό σκηνοθέτη, πρώτο σκηνοθέτη υπό την εποπτεία του Capra.

Ο θρυλικός αυτός σκηνοθέτης είναι ίσως πιο γνωστός για τα κλασσικά του έργα, όπως το «Ιs a wonderful life (1946), «It happened one night» (1934), «You cant take It with you» (1938) και το «Mr. Smith goes to Washington» (1939), εκ των οποίων για τα τρία τελευταία ήταν προτεινόμενος για τα Βραβεία Ακαδημίας, κερδίζοντας τελικά τα δύο. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Capra υπηρέτησε στο Σώμα Διαβιβαστών του
Στρατού των Η.Π.Α. και παρήγαγε ταινίες προπαγάνδας, όπως αυτή η σειρά «Why we fight». Αυτές οι επτά ταινίες, που ανατέθηκαν από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, εξήγησαν στα αμερικανικά στρατεύματα ακριβώς γιατί συμμετείχαν στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το σενάριο ανέλαβαν συνολικά επτά συγγραφείς και η αφήγηση έγινε από τον Anthony Veiller και το Walter Huston. Η μουσική, για την οποία υπεύθυνος ήταν ο Dimitri Tiomkin, συνδυάζει Τσαϊκόφσκι μαζί με παραδοσιακά ρωσικά λαϊκά τραγούδια και μπαλάντες. Το 2000, η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των ΗΠΑ θεώρησε ότι αυτή η ταινία -και τα άλλα έξι ντοκιμαντέρ της σειράς- ήταν «πολιτισμικά σημαντικά» και τα επέλεξαν για διατήρηση στο National Film Registry (Εθνικό Κινηματογραφικό Μητρώο).

Ο FRANK CAPRA

Ο σκηνοθέτης Frank Capra κατατάχτηκε ως ταγματάρχης στον αμερικανικό στρατό. Το Φεβρουάριο του 1942, του ανατέθηκε να εργαστεί απευθείας για τον Επιτελάρχη του Αμερικανικού Στρατού, George C. Marshall, για να δημιουργήσει μία σειρά ταινιών, με σκοπό να δείξει στους Αμερικανούς στρατιώτες το λόγο της συμμετοχής των ΗΠΑ στον πόλεμο.

Αν και η αποστολή του Capra ήταν να κάνει ταινίες ντοκιμαντέρ, ισχυρίστηκε ότι δεν είχε δει ποτέ καμία ανάλογη. Αποφάσισε να δει ένα πρώτο δείγμα του «Triumph of the will» (1934), της Leni Riefenstahl. Ο Capra δήλωσε ότι στην ταινία αυτή «Δε βγήκαν όπλα, δεν έριξαν βόμβες. Αλλά ως ψυχολογικό όπλο που αποσκοπούσε στην καταστροφή της θέλησης του ανθρώπου να αντισταθεί, ήταν εξίσου θανατηφόρο». Ο Capra θεώρησε την ταινία της Riefenstahl μεγάλη πρόκληση και ήταν αποφασισμένος να δημιουργήσει την αντίστοιχη αμερικανική απάντηση σε αυτή.

Η ιδέα του Capra για τη σειρά ντοκιμαντέρ ήταν να «αφήσει τον εχθρό να αποδείξει στους στρατιώτες μας την δική του αιτιολογία για την κατάσταση και τη δικαιοσύνη της δική μας πλευράς». Θα χρησιμοποιούσε τις ομιλίες, τις ταινίες, τα ειδησεογραφικά μηνύματα και τα άρθρα των εφημερίδων για να βοηθήσουν στη στοιχειοθέτηση της εμπλοκής των ΗΠΑ στον πόλεμο. Στο πλαίσιο αυτής της ιδέας, δημιουργήθηκε μία σειρά επτά ταινιών ντοκιμαντέρ με τίτλο «Why we fight».

Η πέμπτη ταινία της σειράς, «Η μάχη της Ρωσίας», επιχειρεί να δημιουργήσει μία εικόνα του ηρωικού αγώνα του σοβιετικού λαού ενάντια στους ναζί εισβολείς. Η ταινία ξεκινά με μία γενική επισκόπηση της ιστορίας της Ρωσίας και του λαού της. Συνεχίζει με τη ναζιστική εισβολή στη Σοβιετική Ένωση, που ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1941 και τη βίαιη πολιορκία του Λένινγκραντ. Στη συνέχεια ολοκληρώνεται με την ιστορική ήττα των Ναζί στη μάχη του Στάλινγκραντ.

Η ΤΑΙΝΙΑ

Η ταινία ξεκινά με μία επισκόπηση των προηγούμενων αποτυχημένων προσπαθειών για την κατάκτηση της Ρωσίας: από τους Τευτονικούς Ιππότες το 1242 (βίντεο από την ταινία «Alexander Nevsky», του Σεργκέι Αϊζενστάιν), από τον Κάρολο ΧΙΙ της Σουηδίας, το 1704 (βίντεο από τη ταινία του Βλαντιμίρ Πετρόφ «Πέτρος ο Μέγας») , από τον Ναπολέοντα, το 1812 και από τη Γερμανική Αυτοκρατορία στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη συνέχεια,
περιγράφονται οι τεράστιοι φυσικοί πόροι της Σοβιετικής Ένωσης δείχνοντας γιατί η γη είναι τόσο σημαντική για τους κατακτητές. Η εθνοτική ποικιλομορφία της χώρας καλύπτεται λεπτομερώς και αργότερα αναφέρονται και στοιχεία της ρωσικής κουλτούρας που είναι γνωστά στους Αμερικανούς, συμπεριλαμβανομένων των μουσικών συνθέσεων του Τσαϊκόφσκι και του βιβλίου «Πόλεμος και ειρήνη», του Λέοντος Τολστόι.

Η έναρξη της ταινίας περιλαμβάνει ένα απόσπασμα από τον Αμερικανό Douglas MacArthur, ο οποίος επαινεί την υπεράσπιση του ρωσικού λαού από το έθνος του ως ένα από τα πιο θαρραλέα κατορθώματα της στρατιωτικής ιστορίας. Η ταινία καλύπτει έπειτα τις ναζιστικές κατακτήσεις στα Βαλκάνια, που περιγράφηκαν ως προκαταρκτικές για να κλείσουν πιθανές συμμαχικές διαδρομές εισβολής πριν από τον πόλεμο κατά της Ρωσίας που ξεκίνησε στις 22 Ιουνίου 1941. Η αφήγηση περιγράφει τη γερμανική τακτική «keil und kessel», για τον επιθετικό πόλεμο και τη σοβιετική άμυνα σε βάθος, που αντιτάσσονταν σε αυτό. Η Σοβιετική τακτική της «καμένης γης», ο αστικός πόλεμος μεταξύ των πόλεων στις σοβιετικές πόλεις και ο ανταρτοπόλεμος πίσω από τις εχθρικές γραμμές χρησιμοποιούνται επίσης για να υπογραμμίσουν τη σοβιετική αποφασιστικότητα για τη νίκη εναντίον των Γερμανών. Ο θρίαμβος του Λένινγκραντ και η μάχη του Στάλινγκραντ ολοκληρώνουν την ταινία. Μία δυνατή σκηνή δείχνει τους Ρώσους να τραγουδούν τον όρκο τους: «Για τις καμένες πόλεις και χωριά. Για τους θανάτους των παιδιών μας και των μητέρων μας. Για τα βασανιστήρια και την ταπείνωση του λαού μας. Ορκίζομαι εκδίκηση στον εχθρό. Ορκίζομαι ότι προτιμώ να πεθάνω στη μάχη με τον εχθρό από το να παραδώσω τον εαυτό μου, τους ανθρώπους και τη χώρα μου στους φασιστές εισβολείς. Αίμα για αίμα!».

Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ

Ο Φρανκ Κάπρα (Frank Capra, 1897-1991) ήταν Ιταλός στην καταγωγή σκηνοθέτης, με καριέρα στις Η.Π.Α., όπου μετανάστευσαν ο γονείς του όταν αυτός ήταν έξι χρονών. Κέρδισε τρία Όσκαρ σκηνοθεσίας. Φημίζεται κυρίως για τις κλασσικές του κωμωδίες. Το 1920 ξεκίνησε να δουλεύει σε ταινίες του βωβού κινηματογράφου. Μετά από μία σειρά επιτυχημένων ταινιών με την Columbia ήρθε η αναγνώριση με την πρώτη του υποψηφιότητα στα Όσκαρ το 1933 με την ταινία «Κυρία για μία μέρα» («Lady for a day»), και η επιβράβευση με το Όσκαρ, ένα χρόνο μετά, για την ταινία «Συνέβη μία νύχτα» («It happened one night», 1934). Η ταινία αυτή με τον Κλαρκ Γκέιμπλ και την Κλοντέτ Κολμπέρ, ήταν η πρώτη που τιμήθηκε και με τα πέντε βασικά βραβεία Όσκαρ (ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου και ερμηνειών).

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 κέρδισε άλλες δυο φορές το βραβείο, το 1936, για το «Ο Πρίγκηψ των δολλαρίων», και το 1938, για το «Δε θα τα πάρεις μαζί σου» («You can’t take it Wwth you»). Το1942 γυρίζει την ταινία «Ο Λαός προστάζει» (Meet John Do) και το 1944 το «Αρσενικό και παλιά δαντέλα»(« Arsenic and old lace»). Τελευταία του ταινία ήταν το «Η κόμισσα κι ο γκάνγκστερ» («A pocketful of miracles»), του 1961, με τη Μπέτι Ντέιβις και το Γκλεν Φορντ. Μετά αποσύρθηκε. Το 1982 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον τίμησε με βραβείο προσφοράς στην 7η τέχνη. Πέθανε στον ύπνο του το 1991 σε ηλικία 94 χρονών.

Ο ΑΝΑΤΟΛ ΛΙΤΒΑΚ

Μετά την αποφοίτησή του από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πετρούπολης, ο Anatole Litvak αποφάσισε να αλλάξει δραματικά την επαγγελματική του επιλογή. Από τις ιδέες του νέου επαναστατικού θεάτρου, άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα Meyerhold και Vakhtangov σε σχολή θεάτρου, έπαιζε στη σκηνή, διοργάνωσε παραστάσεις. Αλλά, ο εικοσάχρονος Anatoly Litvak τελικά ήρθε στον κινηματογράφο. Οι πρώτες του ταινίες ήταν οι «Τατιάνα» (1923) και «Καρδιές και δολάρια» (1924). Ωστόσο, το 1925, ο Litvak μετανάστευσε στη Δύση, μεταξύ Βερολίνου και Παρισιού, εργάστηκε στο θέατρο, έγραψε σενάρια, επεξεργάστηκε ταινίες.
Το 1930 ο Α. Litvak υπέγραψε σύμβαση με τη γερμανική εταιρεία UFA και έκανε την πρώτη του δυτική ταινία «Dolly makes a career» («Dolly macht karriere»). Αλλά το πραγματικό χτύπημα ήταν η όγδοη ευρωπαϊκή του ταινία, «Mayerling» (1936), ένα ρομαντικό μελόδραμα με τους Γάλλους αστέρες Charles Buyer και Danielle Darrier. Ήταν αυτή η εικόνα το 1967, ο Terence Young με την Catherine Deneuve και τον Omar Sharif, που του έδωσε το πολυαναμενόμενο εισιτήριο στο Χόλιγουντ.

Το 1937, ο Litvak, με συμβόλαιο με την Warner Brothers, έβαλε τα πρώτα του δύο από τα 23 αμερικανικά έργα -παρεμπιπτόντως, τα έργα του Hollywood του Litvak υποβλήθηκαν για Όσκαρ περισσότερες από μία φορές σε διαφορετικά χρόνια). Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Anatole Litvak συμμετείχε στο ντοκιμαντέρ «Why we fight», («Η μάχη της Ρωσίας»), 1942). Στα μεταπολεμικά χρόνια, σκηνοθέτησε ψυχολογικά δράματα, ένα από τα οποία ήταν το «The snake pit» (1948), για πρώτη φορά στον παγκόσμιο κινηματογράφο, μίλησε τόσο για την καθημερινή ζωή μιας ψυχιατρικής κλινικής.

Κατά την τριακονταετή καριέρα του στο Χόλιγουντ, ο Anatole Litvak εργάστηκε με αστέρια όπως ο Humphrey Bogart (1938), ο Erol Flynn («The sisters», 1938), ο Batt Davis (1940), ο Henry Fonda (1947), η Barbara Stenwick και ο Bert Lancaster («Συγνώμη, λάθος» (1948), ο Kirk Douglas («Act of love», 1953), Vivien Leigh (1955), Γιουλ Μπρίνερ («Αναστασία», 1956, «The journey», 1959).

Η παγκόσμια επιτυχία του ήταν η Αναστασία του («Αναστασία», 1956). Αυτό το μελόδραμα ήταν για την Ingrid Bergman («Καζαμπλάνκα», «Spellbound») μία θριαμβευτική επιστροφή στο Χόλιγουντ μετά από τις «Διακοπές στη Ρώμη», με τον πατέρα του νεορεαλισμού, Roberto Rossellini. Η ηθοποιός, η οποία αναβίωσε με θαυμασμό τη Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία, Nikolaevna Romanova, στη Δύση, κέρδισε το βραβείο Όσκαρ για αυτό το ρόλο και ο Anatole Litvak επανεμφανίστηκε ως επαγγελματίας υψηλού επιπέδου.

Στα τελευταία χρόνια της δημιουργικής του σταδιοδρομίας, ο Litvak προτιμούσε να εργάζεται στην Ευρώπη. Έτσι, το 1961 γυρίστηκε το «Do you love brahms, του Francoise Sagan» (1961), με ένα λαμπρό καστ Ingrid Bergman, Anthony Perkins και Yves Montand.

Δύο χρόνια αργότερα, η Sophia Loren προσλήφθηκε για το δράμα «Five miles to midnight» («Πέντε μίλια για μεσάνυχτα», 1963). Και το 1967, ήδη στη Βρετανία, σκηνοθέτησε το ρετρό ντετέκτιβ «The night of generals», με τους Peter O’Toole, Omar Sharif και Philippe Noire .