ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΥΤΣΙΑΜΠΑΣΑΚΟΥ: ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ “ΝΤΑΝΙΕΛ ΄16”

Δεκ 01, 2020 Κινηματογράφος 0

ΝΤΑΝΙΕΛ: ΔΥΣΚΟΛΑ ΔΙΛΛΗΜΑΤΑ

Ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος συνομιλεί με το Γιάννη Φραγκούλη

Μιλήσαμε με το Δημήτρη Κουτσιαμπασάκο για την τελευταία του ταινία «Ντάνιελ ΄16», η οποία παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το 2020. Είναι η πρώτη ταινία του σκηνοθέτη που «ανοίγει» τη θεματολογία του στο διεθνή χώρο, όμως η διεισδυτική ματιά του, βαθιά στον ανθρώπινο ψυχικό κόσμο, που φτάνει στο βάθος της ανθρώπινης ψυχής, είναι, και σε αυτή την ταινία, ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ταινίας. Η θεματολογία της είναι επίκαιρη, η δομή της μας δίνει μία δυνατή και ισορροπημένη ταινία. Ας τον ακούσουμε!

Έχεις 28 χρόνια που κάνεις ταινίες. Αν δεις αυτό το παρελθόν, ποιες είναι οι σκέψεις που περνούν  από το μυαλό σου;

Θέλω να ομολογήσω ότι  δεν αισθάνομαι πως πέρασε τόσο μεγάλο διάστημα, σχεδόν τρεις δεκαετίες, γιατί ως γνωστόν ο χρόνος κυλάει πολύ… γρήγορα. Αυτό που θα ήθελα να πω είναι πως, κοιτώντας πίσω, είναι ένα διάστημα στο οποίο ασχολήθηκα με διαφορετικά κινηματογραφικά είδη, όπως οι μικρού μήκους ταινίες, οι μεσαίου και οι μεγάλου μήκους, τηλεοπτικές σειρές αλλά και διαφορετικούς τρόπους, αφηγηματικούς και μη, τόσο στην τηλεόραση όσο και στον κινηματογράφο. Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι πως, παρόλες τις δυσκολίες, συνεχίζω να απολαμβάνω τη δουλειά μου και αισθάνομαι πολύ τυχερός που ακόμη βρίσκομαι στον χώρο του κινηματογράφου.

Πες μας με δύο λόγια την υπόθεση της ταινίας σου.

Είναι ένα κοινωνικό δράμα, μiα ιστορία ενηλικίωσης που αφορά τον Ντάνιελ, ένα Γερμανό έφηβο, με παραβατική συμπεριφορά που στέλνεται στην Ελλάδα, σε ένα απομονωμένο χωριό του Έβρου, για να εκτίσει την ποινή του. Όλα είναι καινούρια για αυτόν και η ταινία παρακολουθεί πως αυτή η σκληρή εμπειρία θα του γεννήσει πρωτόγνωρα συναισθήματα και δύσκολα διλήμματα.

Σε αυτή την ταινία ανοίγεις τον ορίζοντα της αφήγησής σου στο διεθνή χώρο. Τι ήταν αυτό που σε κέντρισε για να ασχοληθείς με τη διεθνή επικαιρότητα;

Η ίδια η υπόθεση της ταινίας, γιατί όλα ξεκίνησαν πριν κάποια χρόνια, από ένα άρθρο στην Ελευθεροτυπία. Εκεί αναφερόταν η λειτουργία στην Ελλάδα κοινοτήτων σωφρονισμού για Γερμανούς ή γερμανόφωνους εφήβους με παραβατική συμπεριφορά. Μάλιστα τέτοιου είδους κοινότητες λειτουργούν στην Ελλάδα από τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Πρόκειται για έναν εναλλακτικό τρόπο σωφρονισμού, σύμφωνο με τη γερμανική νομοθεσία. Το άρθρο εστίαζε επίσης στο γεγονός πως κάτι τέτοιο δεν υποστηρίζεται από την ελληνική νομοθεσία.  Πήραμε το τρένο, με την συνεργάτιδά μου στο σενάριο Γλυκερία Πατραμάνη, και πήγαμε στον Έβρο, στην εν λόγω κοινότητα, είχαμε ενημερώσει για το ποιοι είμαστε και τι θέλουμε και μας δόθηκε η δυνατότητα να κάνουμε επιτόπια έρευνα. Το αποτέλεσμα είναι μία ταινία μυθοπλασίας, ο «Ντάνιελ ’16».

Σε όλες τις ταινίες σου βλέπεις προσεχτικά και με διεισδυτικό βλέμμα τον ψυχισμό του ανθρώπου. Έχεις κάνει ανάλυση χαρακτήρων, σε ποιο βαθμό;

Ένα από τα βασικότερα ζητήματα στο σενάριο, ίσως το βασικότερο, είναι ένα χαρακτήρας να είναι πειστικός, πολυεπίπεδος που να μπορεί να τον κατανοήσει ο θεατής και να ταυτιστεί μαζί του. Αυτό σίγουρα δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται και απαιτεί πολύ χρόνο και δουλειά. Άρα, το οφείλω κυρίως στους συνεργάτες μου στο σενάριο. Από εκεί και πέρα πολλά εξαρτώνται από τους ηθοποιούς και την καθοδήγησή τους. Και σε αυτό πρέπει να ομολογήσω πως στάθηκα πολύ τυχερός. Και οι τρεις βασικοί χαρακτήρες, ηλικίας 7, 12 και 14 ετών αντίστοιχα, παρ΄όλο που είναι ερασιτέχνες ηθοποιοί,  υποδύονται εξαιρετικά τους χαρακτήρες τους.

Σε αυτή την ταινία οι χαρακτήρες σου είναι παραβατικοί. Για ποιο λόγο ασχολήθηκες με τους ανθρώπους του περιθωρίου;

Οι πρωταγωνιστές της ταινίας είναι παραβατικοί έφηβοι και πρόσφυγες και, πράγματι, είναι στο περιθώριο της κοινωνίας, με την έννοια ότι είναι κοινωνικά αποκλεισμένοι. Αυτό που με ενδιαφέρει στην ιστορία μου είναι πώς αυτά τα παιδιά μπορούν, αφενός, να πουν την ιστορία τους και, αφετέρου, να δούμε εμείς «από την άλλη πλευρά» σε ποιο βαθμό αυτή μας αφορά. Γιατί πιστεύω πως η ιστορία του Ντάνιελ μας αφορά σε μεγάλο βαθμό.

Κάνεις ένα παραλληλισμό, τον κόσμου του περιθωρίου με όλη την κοινωνία;

Ναι, γιατί τις περισσότερες φορές ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι καθρέφτης των προβλημάτων και αδυναμιών της ίδιας της «υγιούς» κοινωνίας. Τόσο της αδυναμίας της οικογένειας να επιτελέσει το ρόλο της όσο και ευρύτερων «οικογενειών» όπως στην περίπτωσή μας της Ευρώπης και του ρόλου της έναντι των προσφύγων αλλά και γενικότερα έναντι του ευρωπαϊκού νότου.

Ο Ντάνιελ είναι ένας έφηβος πληγωμένος, ίσως από τη μητέρα του ή από την έλλειψη του πατέρα;

Ισχύουν και τα δύο που λέτε. Στην ουσία όμως είναι θύμα της αδυναμίας της οικογένειας και του κράτους, -μία ευρύτερη οικογένεια- να επιτελέσει το ρόλο του. Νιώθει πολύ μόνος και αβοήθητος γιατί δεν έχει από πουθενά στήριξη.

Ο Ντάνιελ αναγνωρίζει την αγάπη σε αυτό το παιδί που έχει έρθει παράνομα στην Ελλάδα και έχει χάσει τον πατέρα του. Ποιος ψυχικός μηχανισμός λειτούργησε για να γίνει αυτό;

Νομίζω πως όλοι οι άνθρωποι και ιδιαίτερα τα παιδιά, με τις κατάλληλες συνθήκες μπορούν να βιώσουν και να εξωτερικεύσουν βαθιά συναισθήματα αποδοχής και φροντίδας για τον άλλον. Στην προκειμένη περίπτωση αυτό γίνεται με ένα σοκαριστικό και οδυνηρό τρόπο όπου στον πρωταγωνιστή τίθεται ένα πολύ δύσκολο δίλημμα. Και πραγματικά βλέπουμε να προβληματίζεται βαθιά, να παίρνει και λάθος αποφάσεις, ώσπου εντέλει να βρει το δρόμο του.

Το ζευγάρι που λειτουργεί αυτή τη δομή μπορούμε να πούμε ότι ζει ανάμεσα στο περιθώριο και στο «κανονικό» σώμα της κοινωνίας;

Ναι, με την έννοια ότι είναι ένας «διαμεσολαβητής», μεταξύ περιθωρίου και κοινωνίας,  και καλείται να βοηθήσει στον «σωφρονισμό» των παιδιών. Βλέπουμε όμως ότι και το ζευγάρι πάσχει από τα προβλήματα που έχει και η παραδοσιακή οικογένεια και εντέλει ομολογεί την αποτυχία του. Νομίζω πως το ερώτημα της αποτυχίας της οικογένειας, πυρηνικής ή μη, διαπερνά την ταινία.

Τελικά ο Ντάνιελ φεύγει με το παιδί, προς ποια κατεύθυνση, έχουμε εδώ ένα ανοιχτό τέλος, δίνεις έτσι στο θεατή την ευκαιρία να φτιάξει τη δική του ιστορία, με βάση τη δική σου αφήγηση;

Ακριβώς. Προσπαθήσαμε να  δώσουμε στο θεατή όλα εκείνα τα στοιχεία και τις πληροφορίες να φτιάξει το δικό του τέλος. Φυσικά ένα ανοιχτό τέλος σε μία ταινία δε σημαίνει πως δεν είναι ολοκληρωμένη, απλώς το φινάλε της είναι ανοιχτό για διαφορετικές ερμηνείες που σίγουρα μπορεί να εξαρτώνται από αυτόν που τη βλέπει, κινούνται όμως σε ένα πλαίσιο που ορίζει η ταινία.

Η ταινία, μετά το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ποια πορεία θα ακολουθήσει σε φεστιβάλ και αίθουσες;

Χαιρόμαστε πολύ που η ταινία μας έχει μέχρι τώρα μία αξιόλογη φεστιβαλική πορεία  κι έχει επιλεγεί μέχρι τώρα στο επίσημο πρόγραμμα των σημαντικότερων ίσως κινηματογραφικών φεστιβάλ για παιδιά και νέους όπως είναι το Cinekid, το Schlingel, το Giffoni και έπεται συνέχεια, γιατί λαμβάνει συνεχώς προσκλήσεις. Όσον αφορά τη διανομή της σε κινηματογραφικές αίθουσες είναι δύσκολο ακόμη να πω οτιδήποτε με την κατάσταση που επικρατεί. Μακάρι όμως να ανοίξουν σύντομα και να λειτουργήσουν ομαλά. Πιστεύουμε πως ο «Ντάνιελ ΄16» είναι μία ταινία που μπορεί να προσελκύσει ένα ευρύτερο κοινό.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;

Ήδη είμαι στο στάδιο της συγγραφής ενός σεναρίου μεγάλου μήκους που είναι πολύ νωρίς να πω οτιδήποτε για αυτό και στο στάδιο  της ανάπτυξης του σχεδίου παραγωγής ενός ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους με τίτλο «Ορεινό πρωτάθλημα». Όπως καταλαβαίνετε ήδη από τον τίτλο θα γυριστεί και αυτό στα μέρη μου, στην Πίνδο.

• Συνεντεύξεις