DOYLE CHRISTOPHER – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Νοέ 24, 2013 Κινηματογράφος 0

ένας παράξενος άνθρωπος

Είναι πολύ περίεργο ένας κινηματογραφιστής να πάει στην Ασία να δουλέψει, στην κινηματογραφική βιομηχανία αυτής της ηπείρου, πολύ περισσότερο όταν έχει κάνει ήδη μια καριέρα και όταν, αποδεδειγμένα έχει καλλιτεχνική αξία. Όμως για έναν άνθρωπο, όπως είναι ο Christopher Doyle, αυτό δεν είναι καθόλου περίεργο. Οι δουλειές που έχει κάνει με τον Wong Kar-wai μπορεί να μας πείσουν για του λόγου το αληθές. Η μέχρι τώρα δραστηριότητά του μας δείχνει ένα πρόσωπο που ψάχνει να βρει το καινούργιο, αυτό που θα έρθει σε επαφή με τον εαυτό του, με τον ψυχικό του κόσμο. Ας μπούμε, λοιπόν, πιο βαθιά στον κόσμο του Christopher Doyle.

Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΝΑ ΕΧΕΙ ΕΝΑ ΡΟΛΟ

Ο Christopher Doyle μιλά με τον Matthew Ross

Ένας φτασμένος διευθυντής φωτογραφίας, ο οποίος μάλιστα έχει σκηνοθετήσει και μία ταινία, έχει πολλά να πει για τον κινηματογράφο και για το κλίμα που υπάρχει όχι μόνο γύρω από μια ταινία, αλλά που περιβάλλει τον κινηματογράφο γενικότερα. Αυτή είναι η περίπτωση του Christopher Doyle. Η συνέντευξη μαζί του έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί συνδυάζει την αμερικάνικη και αυστραλιανή αντίληψη με αυτή της Ασίας. Ακόμη περισσότερο, ο τρόπος που τα λέει είναι μπολιασμένος με χιούμορ και πολύ, πάρα πολύ καυστικός.

Πες μας για το «Dumplings», πως είχατε εμπλακεί σε αυτό; Υπάρχουν κάποια νέα θέματα με τα οποία οπτικά πειραματίζεστε;

Έχετε δει την ταινία;

Ναι, την είδαμε και μας άρεσε πολύ.

Πιστεύω ότι κάποιος εμπλέκει κάποιον άλλο ελπίζοντας ότι θα είναι κάτι που δεν έχει κάνει πιο μπροστά. Οι ταινίες της Fruit είναι πιο «οργανικές», είναι πιο ρεαλιστικές από αυτά που έχω κάνει, νομίζω ότι αυτό είναι το μέρος μιας πρόκλησης, βάλτε δύο τρελούς μαζί να δείτε τι θα συμβεί. Κατά δεύτερο λόγο, έχω την εντύπωση ότι είναι η συνέχεια του σχεδίου που ξεκινήσαμε ένα ή δύο χρόνια πιο μπροστά, μέσα στο πλαίσιο αυτού που ονομάζουμε ασιατικός κινηματογράφος. Η γενιά μου καλλιτεχνών ή κινηματογραφιστών ή γενικά των ανθρώπων, θέλουμε να τιμήσουμε τις ασιατικές καταβολές.

Διάβασα κάποια άρθρα όπου περιγράφεται τον εαυτό σας ως ασιάτη κινηματογραφιστή που συνέβη να είναι ροζ.

Ναι, έτσι συνέβη να έχουμε λάθος δέρμα. Όσο περισσότερο ξύνομαι για να φύγει το κίτρινο, τόσο πιο κίτρινος γίνομαι. Συχνά είχα πει ότι είμαι ένας ασιάτης με άρρωστο δέρμα, επειδή ξεκίνησα με το να κάνω ταινίες στην Ασία και προφανώς ότι έχουμε κάνει έχει κάποιες επιπτώσεις και απηχήσεις, για αυτό θα πρέπει να είμαι περήφανος. Αυτό συμβαίνει γιατί είμαι από τους λίγους μη ασιάτες, μη κίτρινους, σε αυτή την κοινότητα. Αλλά, πιστεύω, περισσότεροι από τους ανθρώπους, με τους οποίους δουλεύω, νομίζουν ότι είμαι τόσο κίτρινος όσο είναι αυτοί. Αυτό είναι τιμή για εμένα.

Μπαίνοντας σε αυτή τη διαδικασία πιστεύατε ότι ο ασιατικός κινηματογράφος είχε πρόβλημα ή ότι χρειαζόταν ένα σπρώξιμο;

Σκεφτόμουν ότι ήμουν το «σπρώξιμο». Ο τρόπος με τον οποίο ζω και μιλώ, αν δεν είμαι εγώ το σπρώξιμο τότε ξέρετε ποιος μπορεί να είναι; Δεν ξέρω, δε νομίζω ότι χρειαζόμαστε ένα σπρώξιμο, αλλά έχουμε ανάγκη να τιμούμε. Πιστεύω μία από τις μεγαλύτερες ταινίες για τη Σαγκάη είναι η «Code 6», είναι όμως ο Tim Robbins σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου. Λοιπόν, θα πρέπει αυτό να το περιφρονήσω και να πω, γιατί θα πρέπει να το γιορτάσουμε; Αντίθετα με τους εορτασμούς, η γενιά του 1930, αντί να έχει στο μυαλό της να κάνει μία άλλη Gong Li ταινία, με πολλά κόκκινα φανάρια, ας προχωρήσουμε. Και είναι παράξενο ό,τι πολλοί νέοι άνθρωποι που εμπλέκονται αποκλειστικά με εμπορικές εταιρίες της εποχής μας. Ίσως επειδή όλο αυτό είναι πολύ καινούργιο. Νομίζω ότι το «Dumplings» αυτό προσπαθεί να κάνει, επιθυμεί να μας κοινωνήσει μια άποψη αυτού του θέματος, το φετίχ της ομορφιάς.

Τώρα δουλεύετε για μια αμερικάνικη ταινία, υπάρχουν διαφορές στον τρόπο εργασίας των κινηματογραφιστών από τις ΗΠΑ με τους ασιάτες;

Όχι. Νομίζω η πραγματική διαφορά είναι το επίπεδο ενέργειας. Τώρα στην Ασία είναι όπως ήταν το νέο κύμα στην Αυστραλία, το cinema nuovo στη Βραζιλία, το νέο κύμα στη Γαλλία. Γιατί; Επειδή υπάρχει η αντίθεση ανάμεσα στις προθέσεις και τα οικονομικά συμφέροντα, όλα αυτά τα στοιχεία έχουν μια έντονη αντιπαράθεση αυτή τη στιγμή. Αυτό που είναι παράξενο στη Δύση είναι -εντάξει όχι τόσο παράξενο, φαντάζομαι- ότι ο κόσμος έχει χαθεί. Ας είμαστε ειλικρινείς. Ο κόσμος έχει χαθεί από το Σεπτέμβρη του 2011, έχουμε ευθύνη για την έλλειψη εκπαίδευσης στα σχολεία; Αυτή η ευθύνη είναι ένα θέμα. Αντίθετα, στην Ασία ο κόσμος έχει βρει τη φωνή του. Είναι μια μεγάλη διαδικασία, ο καθένας στην Ασία έχει ένα ρόλο, αυτό είναι το θέμα.

Πιστεύετε ότι είσαστε σε εχθρικό περιβάλλον τώρα;

Ξέρετε, δύο εβδομάδες πριν ήμουν στο Καζακστάν και δεν υπήρχε τίποτε. Είναι αηδίες το ότι υπάρχει εχθρικό περιβάλλον. Δεν ξέρω αν αυτό λέγεται τόσο εύκολα, αλλά κάθε λαός έχει την κυβέρνηση που του αξίζει. Συγνώμη, αυτή είναι η πραγματικότητα. Η παρούσα κατάσταση στο μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου είναι βεβαίως αντικαλλιτεχνική, επειδή ένας καλλιτέχνης λειτουργεί έχοντας τα μάτια του ανοιχτά και αυτό δεν μπορεί να συνυπάρξει με τους νόμους της πλουτοκρατίας του Τέξας. Ένα οποιοδήποτε άτομο που ζει πραγματικά τη ζωή του μπορεί αυτό να το αντιληφθεί και για αυτό κάνουμε τις ταινίες μας με αυτό τον τρόπο που τις κάνουμε. Επειδή δεν έχετε ελευθερία, δεν έχετε ολοκληρωθεί, πρέπει να ξανακάνετε οτιδήποτε έχετε κάνει με κάποιο τρόπο. Θέλω να πάω να δω το Martin Scorsese και να του πω: «Πιστεύεις ότι θα σου μιλήσω για τους φακούς;», θα μου πει: «Τι εννοείς;» και θα του απαντήσω: «Ωραία, θα κάνεις το ριμέικ της ταινίας μου, το «Infernal affairs». Η ««Infernal affairs» πιθανότατα γράφτηκαν σε μια εβδομάδα, γυρίστηκαν σε ένα μήνα και θα το ξανακάνεις! Ε, καλή τύχη!». Τι υπάρχει, γαμώτο, εδώ; Εννοώ, με άλλα λόγια, αν διαβάστε το «Η άνοδος και η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας», τότε θα έχετε μια ξεκάθαρη άποψη για το τι συμβαίνει στις ΗΠΑ τώρα. Τότε τι κάνουμε; Πείτε μου.

Με ρωτάτε;

Ναι, σας ρωτώ. Είστε Αμερικάνος;

Ναι, γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Νέα Υόρκη.

Το πρόβλημα είναι ότι 99% του κόσμου σε αυτή τη χώρα σκέφτεται με αυτό τον τρόπο. Και είναι πολύ παράξενο ότι οι Αμερικάνοι δεν το αντιλαμβάνονται. Πάντως κάνουμε τις ταινίες μας και κάνουμε τις ταινίες μας και κάνετε τα ριμέικ αυτών των ταινιών με τον τρόπο που τις ξανακάνετε. Έχετε δει το «Shall we dance»;

Το πρώτο;

Τη βερσίον με το Richard Gere.

Όχι δεν την είδα, έχω δει το πρωτότυπο.

Ωραία, αυτή η νεότερη είναι η μεγαλύτερη αηδία. Ακόμα δεν ξέρετε για ποιο ηλίθιο πράγμα πρόκειται. Και με το «Shall we dance» δε μιλάμε για τέχνη. Δε μιλάμε για Kieslowski ή για Tarkovsky. Μιλάμε για τις mainstream γιαπωνέζικες ταινίες και δεν μπορείτε ακόμα να δείτε το σωστό. Ελάτε. Με άλλα λόγια, έχετε χάσει αυτή την κωλοαφήγηση.

Μιλάτε για αυτές τις υπερφίαλες χολιγουντιανές ταινίες. Έχετε δει τον αμερικάνικο ανεξάρτητο κινηματογράφο;

Υπάρχει κάποιος τέτοιος; Ελάτε. Ελάτε, δεν μπορεί να είστε τόσο αφελής που να μην ξέρετε ότι το μοναδικό που γίνεται στις ΗΠΑ είναι να βλέπουν το box office. Δεν υπάρχει πλέον μια βιομηχανία κινηματογράφου, είναι ένα λογιστικό τμήμα. Υπάρχουν δύο τμήματα στον αμερικάνικο κινηματογράφο, το τμήμα εσόδων και το λογιστήριο. Δεν υπάρχουν κινηματογραφιστές πλέον.

Το πιστεύετε;

Όχι, στην κυριολεξία.

Δεν υπάρχουν κινηματογραφιστές στην Αμερική;

Αν ο Martin Scorsese μπορεί να κάνει μια σαχλαμάρα, το «The aviator» και μετά να κάνει το ριμέικ μιας ταινίας από το Χογκ Κονγκ, δεν πιστεύετε ότι έχει χάσει την αφήγηση; Σκέφτεται κάπως έτσι: «Χρειάζομαι το Όσκαρ, χρειάζομαι το γαμημένο μου Όσκαρ». Τρελαθήκατε; Δεν υπάρχει ούτε ένα άτομο από αυτούς που ψηφίζουν για τα Όσκαρ που να είναι κάτω από 65 ετών. Δεν ξέρουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Δεν έχουν καμία ιδέα για το τι είναι ο πραγματικός κόσμος. Δεν έχουν οπτικές εμπειρίες πλέον. Έχουν έγνοιες. Τότε γιατί ένας μεγάλος κινηματογραφιστής θέλει να γλύφει αυτούς για μια μπούρδα που λέγεται «The aviator»; Και τώρα θέλει να κάνει το ριμέικ της ταινίας μας; Εννοώ ότι είναι μια σαχλαμάρα. Είναι εντελώς μια σαχλαμάρα. Τον αγαπώ το Marty, πιστεύω ότι είναι μια μεγάλη προσωπικότητα. Και ο άλλος είναι ο Tarantino. Ω ναι, ας είμαστε ικανοί για οτιδήποτε. Έχετε χαθεί; Ναι, έχετε χαθεί.

Για τους περισσότερους από τους νέους κινηματογραφιστές ή για τους επίδοξους κινηματογραφιστές, σε αυτή τη χώρα, συμπεριλαμβανομένου και εμένα, οι ταινίες που κάνετε και οι περισσότερες ασιατικές, όπως και αυτές από τη Γαλλία, το Ιράν και από άλλες χώρες, μας δίνουν μια ελπίδα ότι είναι πιθανό να γίνουν καλές ταινίες.

Ναι, αλλά όταν πηγαίνω στη Νέα Υόρκη, στο New York Film School, οι καθηγητές προσπαθούν να πουν στα παιδιά αυτό που θέλω να πω.

Τι εννοείτε;

Εννοώ, πηγαίνω στο New York Film School και όλοι οι καθηγητές είναι εκεί, τότε μεταφράζουν αυτό που λέω. Λέω: «Μόνο κάντε το». Οι καθηγητές λένε: «Αυτό που εννοεί στην πραγματικότητα είναι ότι αν η δουλειά σας φαίνεται σκληρή μέσα στο σύστημα, τότε πηγαίνετε αλλού.». Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν; Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε που δε στοιχίζουν πολύ. Θα μπορούσατε να στείλετε ένα dvd σε ένα φίλο σας, αυτό θα μπορούσε να γίνει online και θα μπορούσε να ήσασταν σε όλα τα φεστιβάλ κινηματογράφου. Και μόνο με μια ψηφιακή κάμερα. Με άλλα λόγια, θα μπορούσατε να είχατε κάνει μια ταινία με το κινητό σας τηλέφωνο τώρα, ξέρετε τι εννοώ. Δεν είναι αυτό φανταστικό, με κάποια έννοια; Είναι τόσο παράξενο ότι οι νέοι βάζουν στοιχήματα αντί απλά να βγουν έξω και να ψάξουν για το υλικό τους. Ο μοναδικός τρόπος που κάποιοι από εμάς γίναμε ας πούμε κινηματογραφιστές, δεν είναι χαλώντας το χρόνο μας, προσπαθώντας και δοκιμάζοντας αν αυτό που κάναμε λειτουργούσε. Δεν υπάρχει πρόβλημα. Ναι, οι άνθρωποι μπορούν να είναι πεισματάρηδες με τις ιδέες τους, όχι όμως με την ψυχή τους. Τι θέλετε να κάνετε; Θα περιμένετε; Εννοώ, δείτε τι συνέβη στον Kubrick. Όσο περίμενε -εννοώ το «Eyes wide shut» είναι γεμάτο από χαζομάρες. Ταράζεται κάποιος με αυτές τις ιδέες, είναι μουχλιασμένο. Πριν από είκοσι χρόνια θα μπορούσε να ήταν πιο ενδιαφέρον, αλλά δεν έχει συνάφεια πλέον. Δεν μπορείτε να κάνετε κάτι τέτοιο. Επειδή αυτό που κάνουμε έχει να κάνει με το που είμαστε. Εννοώ όλες οι ταινίες που έχουμε κάνει είναι απάντηση σε αυτές που έχουν γίνει πιο πριν και σε αυτό κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον που ζούμε.

Πως θα μπορούσατε να συγκρίνετε την εμπειρία μιας ταινίας που κάνετε, που γίνετε γρήγορα, όπως το «Chungking express», με μιας που παίρνει αρκετό χρόνο να ολοκληρωθεί, όπως το «2046»;

Νομίζω η ερώτησή σας είναι, ποια είναι η ενέργεια; Νομίζω ότι η ενέργεια είναι εκλεκτικό μείγμα με κάποιες προθέσεις που τις μοιράζονται. Όπως στο «2046» αυτό που συνέβη ήταν ότι έγινε πολύ αιθέρια και νομίζω ότι το κοινό το έχει καταλάβει. Στην πραγματικότητα πιστεύω ότι αν έχουμε ενέργεια, αν ερχόμαστε αντιμέτωποι με το θέμα, αν το μοιραζόμαστε, τότε το κοινό θα μοιραστεί το ίδιο πράγμα. Τώρα, με το «2046» μας πήρε πέντε χρόνια γυρισμάτων και είχαμε όλα τα καλά και τα άσχημα, με ότι σημαίνει αυτό, με στιλιστικά προβλήματα ή οτιδήποτε άλλο. Αυτό που συνέβη είναι ότι έγινε μια πολύ μεθοδολογική ταινία. Είχε μια λιτότητα. Με το «Chungking express», θέλαμε να έχουμε την ταινία και αυτό κάναμε. Νομίζω, με άλλο τρόπο, το «Dumplings» ή οι άλλες ταϋλανδέζικες ταινίες που έχω κάνει έχουν μια ακεραιότητα, τι έχουμε, εντάξει, προχωράμε. Δεν υπάρχει τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από αυτό που είναι. Ο σκοπός μας σαν κινηματογραφιστές ή σαν αφηγηματουργοί ή όπως αλλιώς μας ονομάζετε είναι να σας πούμε ότι σε αυτό το συγκεκριμένο σημείο, μέσα σε αυτή τη συγκεκριμένη σχέση, σε αυτή την κοινωνική δομή, σε αυτή την πολιτική κατάσταση, αυτή είναι η καλύτερη ταινία που θα μπορούσαμε να κάνουμε. Νομίζω ότι αυτό είναι όλο που μπορούμε να κάνουμε. Εκτός από αυτό, κανένας δεν μπορεί να βγάλει κάτι από εμάς, δεν είμαστε Spielberg ή κάτι άλλο. Τότε τα πράγματα γίνονται πολύ πιο προσωπικά, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Μην μπερδεύεστε με τον ψηφιακό ή όχι τρόπο, με τα λεφτά ή χωρίς αυτά, απλά κάντε την καλύτερη ταινία που μπορείτε, σύμφωνα με τις ικανότητές σας, αυτή τη στιγμή. Γιατί να κάνουμε ταινίες αν θα μπορούσαμε να βγάζαμε λεφτά από τα ακίνητα;

Για ποιες από τις ταινίες που έχετε κάνει είσαστε πιο περήφανος ή ποιες είναι οι αγαπημένες σας;

Η επόμενη. Πάντα.

Πάντα η επόμενη;

Πρέπει να είναι. Αλλιώς γιατί να συνεχίσουμε; Εννοείς ότι θα τα παρατήσω; Δε νομίζω. Αν τα παρατήσω θα ανοίξω ένα σχολείο για κορίτσια, έτσι νομίζω. Και τότε θα είμαι βαθιά μέσα στη χαζομάρα. Ναι, βεβαίως θα είναι η επόμενη ταινία. Πρέπει να είναι. Πρέπει να είναι.

Πως επιλέγετε σε ποιες ταινίες θα δουλέψετε;

Με τους ανθρώπους, πάντα με τους ανθρώπους.

Με τους σκηνοθέτες;

Όχι. Εν μέρει, ναι. Αυτό συμβαίνει όταν κάποιος σας τηλεφωνεί και είναι μέσα στο μυαλό σας. Ναι, έχει να κάνει με τους ανθρώπους, αλλιώς γιατί να χαλάσετε, για παράδειγμα, πέντε χρόνια για το «2046»; Γιατί να χαλάσετε πέντε χρόνια από τη ζωή σας με κάποιον που δεν τον αγαπάτε; Δεν έχει να κάνει με την καριέρα και με τα λεφτά. Έχει να κάνει με τους ανθρώπους. Αν για κάθε μέρα έχετε ένα σκοπό, πηγαίνετε στο σπίτι και τσακώνεστε με τη γυναίκα σας ή το σύζυγό σας, γιατί; Δεν καταλαβαίνω αυτή την άποψη των δυτικών κινηματογραφιστών που έχει να κάνει με τις αντιπαλότητες και όλα αυτά τα πράγματα. Δε θα αναφέρω άλλο όνομα από αυτό του Oliver Stone. Αν σας δώσω κάτι κακό θα μου το επιστρέψετε με κάτι χειρότερο. Lars von Trier. Γιατί; Δε νομίζω. Αν σας δώσω εμπιστοσύνη θα μου δώσετε περισσότερη. Αυτό είμαι πολιτισμική ανταλλαγή. Και δε νομίζω ότι είναι γόνιμη. Αν σας κάνω κακό για τρεις ή έξι μήνες ή περισσότερο, θα έχουμε μια καλύτερη ταινία; Θέλω να σας πω ότι η ταινία «9 songs» είναι καλή; Δε νομίζω. Αυτή είναι μια ωραία και ερωτεύσιμη γυναίκα, αλλά ποιο είναι το θέμα; Με άλλα λόγια, βάζεις τον άλλον σε μια κατάσταση συμβιβασμού για να του αποσπάσεις μια ηθοποιία; Δε νομίζω. Δε νομίζω ότι είναι ο μοναδικός τρόπος να πάτε εκεί. Πραγματικά. Και νομίζω ότι μπορείτε να εμπλακείτε με πιο οικείο και προσωπικό τρόπο.

Πρόκειται να γυρίσετε μια επόμενη ταινία;

Ναι. Την επόμενη χρονιά θα έχω δύο.

Θα θέλατε να μας δώσετε μια ιδέα για το τι θα είναι αυτές;

Η μία είναι για μία λαϊκή ορχήστρα στην Ιαπωνία που προσπαθεί να ξεφύγει από τον αρχηγό της μαφίας, ενώ πηγαίνουν βαθιά μέσα στην κόλαση της λαϊκής παραδοσιακής μουσικής. Η άλλη είναι για μια γυναίκα από την Κίνα. Αυτή την ψάχνω. Πως μπορεί κάποιος να γιορτάσει όταν η Κίνα είναι σε αυτή την κατάσταση; Μπορείτε πιθανόν να μαντέψετε, ξέρω κάποιες Κινέζες, θα τις χρησιμοποιήσω σα μεταφορά για την ενέργεια που υπάρχει στην κοινωνία αυτή τη στιγμή. Και πάλι, έχουμε δύο ταινίες δρόμου βασικά. Θα κάνω αυτές γιατί αυτό είναι το συναίσθημά μου, αν δεν τις κάνω τότε είναι σα να ψεύδομαι.

Άκουσα ότι δε θα συνεργαστείτε στην επόμενη ταινία του Wong Kar-wai. Ποιος είναι ο λόγος;

Ποιος σας είπε ότι δε θα συνεργαστώ;

Νομίζω ήταν ο Darius Khondji.

Πιστεύετε ότι διαβάζετε;

Όχι. Είναι μια κακή πληροφόρηση;

Δεν ξέρω. Ρωτήστε τον Darius. Νομίζω ότι κάποιες σχέσεις θέλουν το χρόνο τους για να ωριμάσουν. Αυτό είναι. Μην ανησυχείτε. Θα έρθουν και άλλα.

Αυτό είναι καλό που ακούμε.

Matthew Ross

• Κινηματογραφιστές, Συνεντεύξεις