ΕΝΤΑ ΓΚΑΜΠΛΕΡ

Φεβ 03, 2023 Θέατρο 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΑΝΕΚΠΛΗΡΩΤΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ

Έντα Γκάμπλερ: γράφει η Άννα Κβάσνιακ

Η Έντα Γκάμπλερ αποτελεί ένα έργο που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1890 από τον Νορβηγό δραματουργό Henrik Ibsen. Ήταν ο πρώτος που εισήγαγε ένα καινοτόμο τρόπο δραματουργικής γραφής. Μεταμόρφωσε εκ βάθρων και σε βάθος χρόνου την εξέλιξη της ευρωπαϊκής δραματουργίας.

ΕΝΤΑ ΓΚΑΜΠΛΕΡ: ΑΝΑΓΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΓΗ

Η θεματολογία του είναι βασισμένη πάνω σε θέματα της σύγχρονης ζωής σε συνδυασμό με τα κοινωνιολογικού περιεχομένου προβλήματα που προκύπτουν. Εστιάζει στις επιθυμίες του κάθε ανθρώπου που έρχονται σε ρήξη με τις ανάγκες του και την υποταγή του, στις κοινωνικές συμβάσεις.

Η γέννηση του ρεαλισμού στα έργα του προέκυψαν μέσα από την ανάδειξη της άμβλυνσης των αξιών, την υποκρισία της αστικής τάξης και τις επικρατούσες μονόπλευρες αντιλήψεις.

Από το 1884 η δραματουργία εισέρχεται σε μια νέα κατεύθυνση. Σιγά σιγά το συγγραφικό του ενδιαφέρον επικεντρώνεται πια από το γενικό στο ειδικό. Με άλλα λόγια στην εσωτερικότητα του κάθε ατόμου: συνείδηση, ανησυχίες, εμμονές, βάσανα, ήττες. Ο διάχυτος συμβολισμός που χρησιμοποιεί προσφέρει έδαφος στην ψυχολογία σημειώνοντας ένα βαθύτερο και ουσιαστικό νόημα.

ΕΝΤΑ ΓΚΑΜΠΛΕΡ: Ο ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ

Η ηρωίδα Έντα Γκάμπλερ στο εν λόγω έργο φαίνεται να περιτριγυρίζεται από τα ασφυκτικά όρια του κοινωνικού γίγνεσθαι. Προσπαθεί ποικιλοτρόπως να κρυφτεί πίσω από το προσωπείο της λογικής, των προσχημάτων και των κοινωνικών επιταγών. Όμως η πικρία που συνεχώς τροφοδοτείται και υποβόσκει μέσα της είναι τόσο έντονη που εκφράζεται στο περιβάλλον της με θυμό, ειρωνεία και υπεροψία. Έχει μάλιστα την απαίτηση να αλλάξουν τρόπο συμπεριφοράς και σκέψης, οι άνθρωποι του περιβάλλοντος της, εξαιρώντας η ίδια τον εαυτό της.

Οι ηθοποιοί απέδωσαν με τον καλύτερο τρόπο -έκαστοι τους ρόλους τους- καθώς τους βλέπαμε πάνω στην σκηνή να αποκαλύπτουν σταδιακά τον βαθιά θαμμένο εσωτερικό τους κόσμο.

Το σκηνικό με τα έπιπλα διάσπαρτα στην σκηνή θύμιζε έντονα το εσωτερικό μιας έπαυλης. Τα κουστούμια των ηρώων, παρόλο που δεν αντικατόπτριζαν την ατμόσφαιρα της εποχής που γράφτηκε το έργο, ταίριαξε απόλυτα με τους χαρακτήρες τους, τα πάθη και τις αδυναμίες τους. Οι πυροβολισμοί που ακούγονταν σε μερικές σκηνές του έργου ήταν άκρως ρεαλιστικοί και καθηλωτικοί.

ΕΝΤΑ ΓΚΑΜΠΛΕΡ: ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΛΗ ΚΑΙ ΔΥΣΤΥΧΙΑ

Εξίσου βοηθητικά και ατμοσφαιρικά ήταν τα slides που παρεμβάλλονταν κατά τη διάρκεια της παράστασης. Απεικόνιζαν την εσωτερική της πάλη. Καθήμενη στην πολυθρόνα είχε πλάτη όλες αυτές τις μορφές που εναλλάσσονταν: πατέρας, άνδρας, Γιούλε, Τέα, Λεβμποργκ, Μπρακ.

Μεταμορφώνονταν άλλοτε ως ενοχές και άλλοτε ως κατάκριση υπενθυμίζοντάς της όχι μόνο την δυστυχία που η ίδια επέλεξε να ζει, μα και την ανικανότητα της να κάνει τα πράγματα διαφορετικά.

Ιδιαίτερη σκηνοθετική πινελιά ήταν το κάψιμο του χειρόγραφου του Λέβμποργκ από την Έντα. Η στάση της υποδήλωνε την σφοδρή ζήλεια της απέναντι στην Τέα, η οποία παρά τα όποια προβλήματα που είχε και αυτή στον γάμο της πραγματοποιεί το θαρραλέο βήμα προς την ελευθερία.

ΕΝΤΑ ΓΚΑΜΠΛΕΡ: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ-ΑΜΥΝΑ

Οι αγαπημένες της δραστηριότητες, η ιππασία και τα όπλα αντανακλούν τον εσωτερικό της κόσμο. Αυτήν την αέναη, συγκινησιακή της διαμάχη που εξακολουθεί να μαίνεται μέσα της.

Από την μια, το άλογο (ιππασία) δηλώνει την ελευθερία, την ανεξαρτησία του πνεύματος, των συναισθημάτων της έκφρασης,. Είναι σε αντιδιαστολή με την σκοποβολή- όπλο η πολυμορφικότητα του οποίου συμβολίζει την άμυνα, τον σεβασμό-φόβο καθώς και τη καταστροφή…

Η Έντα ως θεατρικός χαρακτήρας αποτελεί σημείο αμφιλεγόμενο σύμφωνα με διαφορετικές ερμηνείες. Άλλοτε παρουσιάζεται ως μια «ιδεαλιστική ηρωίδα» που έρχεται σε σύγκρουση με την κοινωνία. Άλλοτε ως ένα θύμα, μια πρότυπη φεμινίστρια ακόμα και ως ένας κακός και χειριστικός άνθρωπος.

ΕΝΤΑ ΓΚΑΜΠΛΕΡ: Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Ωστόσο στην εν λόγω θεατρική παράσταση μπορεί έμμεσα και ως ένα βαθμό να δικαιολογηθεί για τις πράξεις της. Αν αναλογιστούμε τον στεγανοποιημένο και μονολιθικό τρόπο ζωής, μεγαλώνοντας δίπλα στο στρατηγό πατέρα της, στερώντας την γυναικεία της εκφραστικότητα.

Τελικά, παρακολουθούμε ότι δεν θα καταφέρει να ξεπεράσει τα όρια του εαυτού της και αντιδρά με υπολανθάνουσα μορφή ενώ οδηγείται σε άλλα σφάλματα τα οποία την εγκλωβίζουν ακόμα περισσότερο: εγκυμοσύνη, χρέος, εκβιασμός.

Αποφασίζει να γράψει έναν τραγικό επίλογο μ’ αυτό, δίνοντας μια έκφραση στο έγκλημα με την αυτοχειρία της, μια σφαίρα στο κεφάλι. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι σκοτώνει την «κοινωνική λογική των πρέπει»…

Αποτελεί όμως πραγματική εξιλέωση για την Έντα; Ή μήπως λύτρωση; Όποια άποψη και αν σχηματίσουμε το σίγουρο συμπέρασμα είναι ότι η αυτοκτονία της είναι καθαρά δική της επιλογή. Απαλλαγμένη από το βάρος των «πρέπει» και του περιβάλλοντός της.

ΕΝΤΑ ΓΚΑΜΠΛΕΡ

Συγγραφέας: Ένρικ Ίμπσεν

Απόδοση: Γλυκερία Καλαϊτζή

Σκηνοθεσία: Γλυκερία Καλαϊτζή

Βοηθοί σκηνοθέτες: Χαρίκλεια Ζαγοριανού, Άντυ Αντωνίου

Μουσική: Πρόδρομος Καραδελόγλου

Σκηνογράφος: Μαρία Καραδελόγλου

Βοηθός σκηνογράφος: Αριάνα Νίκου

Ενδυματολόγος: Μαρία Καραδελόγλου

Κίνηση: Ιωάννα Μήτσικα

Φωτισμοί: Διονύσης Καραθανάσης

Φωτογραφίες-βίντεο παράστασης: Χρήστος Κυριαζίδης

Παίζουν: Σοφία Βούλγαρη (Γιούλε), Αλέξανδρος Νικολαΐδης (Γιόργκεν Τέσμαν), Χριστίνα Δαγκάκη (Έντα Γκάμπλερ), Λίλα Παντελίδου (Τέα Έλβστεντ), Κυριάκος Δανιηλίδης (Δικαστής Μπρακ), Ιωάννης Καμπούρης (Έιλερτ Λέβμποργκ)

Θέατρο: Θέατρο Τ (Αλεξάνδρου Φλέμινγκ 16, Θεσσαλονίκη)

Πρεμιέρα: 16/12/2022.

Διαβάστε τις κριτικές θεάτρου που έχουμε δημοσιεύσει

Δείτε τα βίντεο που έχουμε δημιουργήσει