Στον «πρόλογο» του έργου (στ. 1-166) η Ελένη κατατοπίζει ότι βρίσκεται στην Αίγυπτο οδηγημένη εκεί απ’τον Ερμή, με εντολή της Ήρας, ότι ο Πάρης οδήγησε στην Τροία ένα είδωλό της, για το οποίο πολεμούν Έλληνες και Τρώες και ότι τώρα αντιμετωπίζει τη διάθεση του γιου του Πρωτέα να την παντρευτεί, στο μνήμα του πεθαμένου ήρωα προσπέφτει ικετευτικά.

Εμφανίζεται σε λίγο ο Τεύκρος, γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας, Τελαμώνα. Ανάμεσά τους γίνεται ένας μακρόσυρτος διάλογος. Ο Τεύκρος ταυτίζει την Ελένη που είδε στην Τροία με την Ελένη που βλέπει μπροστά του, μιλάει για τα δικά του περιστατικά και απαντά στις ερωτήσεις της Ελένης για την τύχη του Μενέλαου και συγγενικών της προσώπων, κλείνοντας τον κύκλο των ερωτήσεών της κάνει λόγο για το σκοπό της άφιξής του στην Αίγυπτο, για να του υποδειχτεί γρήγορα απ’την Ελένη η ανάγκη της άμεσης αποχώρησής του. Εκείνος φεύγει χωρίς να έχει γνωρίσει τη συνομιλήτριά του.

Στην «πάροδο» (στ. 167-385), που αρχίζει με ελεεινολογία της Ελένης για την τύχη της, ο χορός σε εναλλαγή με την Ελένη συμμερίζεται την τύχη της, πληροφορείται όσα εκείνη έμαθε απ’τον Τεύκρο, της συνιστά ψυχραιμία και της υποδεικνύει ενέργειες που μπορεί να της αποβούν ωφέλιμες.

Στο πρώτο «επεισόδιο» (στ. 386-1106) εμφανίζεται κουρελιασμένος ο Μενέλαος και ελεεινολογώντας την τύχη του αναφέρεται στις περιπέτειές του, μετά την άλωση της Τροίας, και λέει ότι έχει αφήσει τη γυναίκα του Ελένη και όσους συντρόφους του σώθηκαν καραβοτσακισμένοι μαζί του, έχει έρθει στο παλάτι για να ζητιανέψει (στ. 386-436). Όταν ο Μενέλαος τελειώνει το μονόλογό του, βγαίνει απ’το παλάτι μία ανώνυμη γριά («γραύς»), το διώχνει και τον πληροφορεί ότι η Ελένη βρίσκεται στο αιγυπτιακό παλάτι πριν απ΄την τρωική εκστρατεία. Έκπληκτος ο Μενέλαος αποσύρεται στον τάφο του Πρωτέα.

Ο χορός, που ξαναεμφανίζεται, δίνει τις δικές του πληροφορίες για την τύχη του Μενέλαου. Σε λίγο βγαίνει και η Ελένη, που έχει τις ίδιες με το χορό πληροφορίες, ξαφνιάζεται που βλέπει το Μενέλαο και στο διάλογο που αναπτύσσεται μεταξύ τους (στ. 546-596) τον αναγνωρίζει μονομερώς. Σε λίγο η πληροφορία που φέρνει ο «άγγελος», ότι η γυναίκα, που είχε αφήσει στη σπηλιά ο Μενέλαος, έχει φύγει αποκαλύπτοντας το ρόλο που έπαιξε στον τρωικό πόλεμο, και η, από μέρους του, αναγνώριση της Ελένης οδηγεί και το Μενέλαο στην αναγνώριση της γυναίκας του.

Οι δύο αναγνωρισμένοι πια μεταξύ τους σύζυγοι δίνονται στη χαρά τους και δίνουν αμοιβαία πληροφορίες για τις προσωπικές περιπέτειές τους, στη συνέχεια συζητούν πως θα μπορούσαν να σωθούν φεύγοντας απ’την Αίγυπτο. Κι ενώ δίνουν αμοιβαίες διαβεβαιώσεις ότι θα τους ενώσει κοινή τύχη σε ζωή και θάνατο, εμφανίζεται η μάντισσα, αδελφή του αιγύπτιου βασιλιά, Θοενόη, που έχει μαντέψει την άφιξη του Μενέλαου. Η Ελένη την ικετεύει, ο Μενέλαος κρατάει μία «αντρίκεια» στάση, ο χορός παίζει το δικό του βοηθητικό ρόλο και τελικά η Θεονόη υπόσχεται να καλύψει, με τη σιωπή της, τις ενέργειές τους για δραπέτευση. Τότε ο Μενέλαος και η Ελένη καταστρώνουν το σχέδιό τους.

Στο πρώτο «στάσιμο» (στ. 1107-1164), ο χορός καλεί το αηδόνι να θρηνήσει μαζί του για τα βάσανα της Ελένης, για τις ζημιές που προκάλεσε ο τρωικός πόλεμος, για τις περιπλανήσεις των Ελλήνων στο ταξίδι της επιστροφής τους και κατακρίνει όσους επιχειρούν να λύσουν τις διαφορές τους με πολέμους.

Στο δεύτερο «επεισόδιο» (στ. 1165-1300) βγαίνει στη σκηνή ο Θεοκλύμενος χαιρετώντας τον τάφο του πατέρα του Πρωτέα και απειλεί, επειδή στη χώρα του έμαθε ότι ήρθε κάποιος ξένος χωρίς να γίνει αντιληπτός. Σε λίγο βγαίνει μαυροφορεμένη η Ελένη. Στο διάλογο που αναπτύσσεται μεταξύ τους η Ελένη τον πείθει ότι της ήρθε μήνυμα ότι ο Μενέλαος δε ζει, του δηλώνει ότι είναι έτοιμη να τον παντρευτεί και του ζητά να της παραχωρήσει πλοίο για να προσφέρει εντάφιες προσφορές στο «χαμένο στη θάλασσα» Μενέλαο, όλα αυτά πετυχαίνονται με τη συνεργεία του Μενέλαου που, από ένα σημείο και πέρα, υποκαθιστά την Ελένη, στο διάλογό της με το Θεοκλύμενο.

Στο δεύτερο «στάσιμο» (στ. 1301-1368) ο χορός αναφέρεται στις περιπλανήσεις της Δήμητρας, όταν έψαχνε να βρει την αρπαγμένη απ’τον Πλούτωνα κόρη της, Περσεφόνη, και απευθύνεται στην Ελένη που τη βλέπει να βγαίνει απ’το παλάτι.

Στο τρίτο «επεισόδιο» (στ. 1369-1450) η Ελένη ανακοινώνει στο χορό ότι είναι καλά σχεδιασμένη η απόδρασή τους, του ζητά να δείξει εχεμύθεια και, όταν σε λίγο βγαίνει ο Θοεκλύμενος, πετυχαίνει τη συγκατάθεσή του σ’όλες τις λεπτομέρειες των τάχα προσφορών στο «νεκρό» Μενέλαο.

Στο τρίτο «στάσιμο» (στ. 1451-1511) ο χορός ξεπροβοδίζει την Ελένη, εκφράζει πόθο και για το δικό του γυρισμό και επικαλείται τη βοήθεια των Διόσκουρων.

Στην «έξοδο» του έργου (στ. 1512-1692) έρχεται ένας «άγγελος» και περιγράφει την «αγγελική ρήση» του (στ. 1526-1618), τη φυγή του Μενέλαου και της Ελένης. Ο Θεοκλύμενος οργισμένος δείχνει την πρόθεσή του να σκοτώσει την αδελφή του, αλλά εμποδίζεται από έναν ανώνυμο «θεράποντα» και τελικά απ’τους Διόσκουρους που εμφανίζονται στο θεολογείο. Ματαιώνει τότε τις προθέσεις του και υπακούει στο μήνυμα των αδελφών της Ελένης. Ο χορός κλείνει το έργο.

Θεόδωρος Γ. Μαυρόπουλος

(πηγή: Ευριπίδης «Ελένη», εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2007)