42ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ-ΑΙΘΡΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΜΕΣΗΜΕΡΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ

Νοέ 22, 2019 Κινηματογράφος 0

ΑΙΘΡΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΜΕΣΗΜΕΡΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ

γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Ο βραβευμένος με το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Νίκος Χρυσός, και ο τέως Πρόεδρος του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστήμιου και επικεφαλής των εκδόσεων του ΕΑΠ Βασίλης Καρδάσης ήταν οι εκλεκτοί προσκεκλημένοι του Παύλου Μεθενίτη στα Αίθρια Λογοτεχνικά Μεσημέρια του Φεστιβάλ Δράμας, την Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου 2019.

*Ο κύριος Καρδάσης αναφέρθηκε τόσο στη νέα εκδοτική δραστηριότητα του ΕΑΠ, όσο και στα σχέδια λειτουργίας Ακαδημίας Κινηματογράφου στην Δράμα από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, σε στενή συνεργασία με το Φεστιβάλ Δράμας -μια επίπονη κοινή προσπάθεια του κ. Βασίλη Καρδάση, του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Δράμας κ. Αντώνη Παπαδόπουλου και του Δήμαρχου Δράμας κ. Χριστόδουλου Μαμσάκου.

Ο εκδοτικός οίκος του ΕΑΠ είναι πλέον πραγματικότητα, όμως η δημιουργία του τμήματος Κινηματογραφικών Σπουδών στη Δράμα, όπως είπε, είναι κάτι που πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να πιέσουν ώστε να υλοποιηθεί τώρα που άλλαξε η διοίκηση του Πανεπιστημίου. «Υπάρχει επιτροπή που συγκρότησε το πρόγραμμα σπουδών, το σχέδιο έχει προχωρήσει πολύ, όμως αλλιώς υπολογίζεις τα πράγματα και αλλιώς έρχονται», είπε. «Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως οι άνθρωποι είναι αναντικατάστατοι».

Ο Βασίλης Καρδάσης παραμένει διευθύνων σύμβουλος της ανώνυμης εταιρείας Εκδόσεις ΕΑΠ, μιας ανεξάρτητης εταιρείας, «την οποία «προικίσαμε» με ένα εκατομμύριο ευρώ, και η οποία ξεκίνησε από πέρυσι τον Φλεβάρη τη λειτουργία της. Ήδη έχουν δρομολογηθεί 12 μελέτες για το ΄21,  που για πρώτη φορά, βασίζονται στο σουλτανικό αρχείο (σ.σ. μέχρι σήμερα οι πηγές μας ήταν ελληνικές, αγγλικές και γαλλικές, όχι όμως το αρχείο του Σουλτάνου) -πρόκειται δηλαδή για μία μοναδική έρευνα, αφού για πρώτη φορά ο δυτικός κόσμος θα έρθει σε επαφή με το υλικό αυτό».

Ο εκδοτικός οίκος του ΕΑΠ ήδη μετρά 7 βιβλία (ανάμεσά τους και αυτά των Σπύρου Ασδραχά και Νίκου Σαραντάκου που παρουσίασε ο Παύλος Μεθενίτης) και έπονται πολλά ακόμα.

«Δεν ήταν δυνατόν να μην έχουμε στην Ελλάδα πανεπιστημιακές εκδόσεις», υπογράμμισε ο κ. Καρδάσης. «Ακολουθήσαμε λοιπόν το δυτικό παράδειγμα. Διότι δεν μπορεί να μην έχουν τα ελληνικά πανεπιστήμια την ευθύνη παραγωγής επιστημονικών βιβλίων».

Ως προς τη Σχολή Κινηματογράφου του ΕΑΠ στην Δράμα (προπτυχιακό πρόγραμμα) «δεν υπογράφτηκε η σχετική διάταξη νόμου και άλλαξε η διοίκηση, όμως εύχομαι ολόψυχα να υλοποιηθεί σύντομα το εγχείρημα από τον Οδυσσέα Ζώρα. Από πλευράς μου θα κάνω ό, τι περνά από το χέρι μου».

«Ένα από τα μεγαλύτερα νέα ταλέντα στο χώρο του ελληνικού μυθιστορήματος, ο Νίκος Χρυσός, ο οποίος βιοπορίζεται ως παλαιοβιβλιοπώλης, είπε στο κοινό του Φεστιβάλ Δράμας πως δούλευε το βιβλίο του «Καινούργια μέρα» για 8 χρόνια. «Φοβόμουν μάλιστα ότι δε θα τελειώσει ποτέ γιατί συνειδητοποίησα πως ήταν η συντροφιά μου όλα αυτά τα χρόνια τα οποία συνέπεσαν με αυτήν  τη δύσκολη δεκαετία στην Ελλάδα. Ήταν μία διέξοδος για μένα να επιστρέφω στο σπίτι και να μπαίνω σε έναν άλλο, πύρινο κόσμο, διαφορετικό από τον γκρίζο της καθημερινότητας».

Στον πυρήνα του βιβλίου είναι μία ομάδα αστέγων, όμως

«πρόθεσή μου δεν ήταν να κάνω μια ρεπορταζιακή καταγραφή με φιλάνθρωπη διάθεση, και με συγκίνησε ακριβώς ότι ο Παύλος Μεθενίτης στην παρουσίασή του εστίασε στις αφηγήσεις των αστέγων κι όχι στον κόσμο τους».

Όπως εξήγησε, η δομή του βιβλίου παραπέμπει στην Καινή Διαθήκη ενώ υπάρχει ένας παραλληλισμός με τον Ιησού καθώς με το βίαιο θάνατο του άστεγου ήρωά του, του Σεβαστιανού, κάποιοι αποφασίζουν να διηγηθούν την ιστορία του.

Ακολουθούν αυτούσιες οι παρουσιάσεις του Παύλου Μεθενίτη για τα δύο βιβλία:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Παρουσίαση εκδόσεων Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Ο τέως Πρόεδρος του ΕΑΠ, Βασίλης Καρδάσης, θα μιλήσει για τα βιβλία: «Πρωτόγονη Επανάσταση -Αρματολοί και Κλέφτες (18ος -19ος αι.) του Σπύρου Ασδραχά (2019) και «Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα»  του Νίκου Σαραντάκου (2019).

Φίλες και φίλοι, τα Αίθρια Λογοτεχνικά Μεσημέρια του 42^ου Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, έχουν την χαρά να φιλοξενούν τον τέως Πρόεδρο του ΕΑΠ, τον κύριο Βασίλη Καρδάση, ο οποίος ελπίζω πως θα έχει την καλοσύνη να μας πει μερικά πράγματα για το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, το έργο του, και τις εκδόσεις του.

Σκέφτομαι πως οι άριστες σχέσεις μεταξύ του Φεστιβάλ Δράμας και του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου θα μπορούσαν να είναι ακόμα πιο στενές και πιο εγκάρδιες απ’ όσο είναι ήδη, αλλά αυτό φοβάμαι πως δεν εξαρτάται ούτε από το ένα, ούτε από το άλλο, ούτε από το Φεστιβάλ ή το Ανοικτό Πανεπιστήμιο, παρά από τις λεγόμενες αντικειμενικές συνθήκες, από τα πλαίσια δηλαδή, τα διοικητικά, τα πολιτικά και τα οικονομικά, εντός των οποίων και οι δύο φορείς καλούνται να λειτουργήσουν. Η Σχολή Κινηματογράφου στη Δράμα, ή όπως αλλιώς ονομαστεί, υπό την αιγίδα του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, είναι κάτι πολύ σημαντικό για να το αφήσουμε να ατονήσει, να πνιγεί στα τενάγη της γραφειοκρατίας.  Προς το παρόν είναι ένα όραμα, που εύχομαι να πραγματοποιηθεί -άλλωστε, θαύματα συμβαίνουν κάθε μέρα… Προσωπικά θα με ενδιέφερε πολύ η γνώμη σας, κύριε Καρδάση, επ’ αυτού.

Λοιπόν, για το γενικό, το πνευματικό και μορφωτικό έργο του ΕΑΠ εγώ δε θα πω τίποτε παραπάνω εκτός από αυτό, και ο νοών νοείτω: η εξουσία, παλαιόθεν, θέλει τους ανθρώπους να είναι ένα τυφλό κοπάδι. Από την άλλη, η γνώση τους κάνει ανοιχτομάτηδες, ανοιχτόμυαλους, ανοιχτόκαρδους, κι εν τέλει, ελεύθερους.  Το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο συντάσσεται με τις δυνάμεις του Φωτός, σε ένα κόσμο που όλο και σκοτεινιάζει…

Οι εκδόσεις, λοιπόν, του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, επιτρέψτε μου να τις χαρακτηρίσω χειροβομβίδες κρότου-λάμψης, αλλά με την καλή, τη φιλολαϊκή και όχι κατασταλτική έννοια. Βιβλία που εκρήγνυνται μέσα στο κοινωνικό σώμα, για να το αφυπνίσουν και να το φωτίσουν, φίλες και φίλοι. Βιβλία που απευθύνονται όχι σε πανεπιστημιακούς, αλλά είναι αρκετά εκλαϊκευμένα για να μπουν σε πολλά σπίτια, βιβλία χρηστικά και έγκυρα, που παρεμβαίνουν σε τρέχοντα, ζέοντα ζητήματα… Βιβλία όχι πολυσέλιδα, ευσύνοπτα, που δεν κουράζουν, βιβλία που όλα φέρουν τη σφραγίδα του ΕΑΠ, της σειράς 96plus, γραμμένα από πανεπιστημιακούς, που πραγματικά μεριμνούν για την επιμόρφωση το λαού, και όχι για την προσωπική ευδοκίμηση των συγγραφέων.

Αυτά τα βιβλία, φίλες και φίλοι, είναι έξι:  «Πρωτόγονη επανάσταση-αρματολοί και κλέφτες (18ος-19ος αιώνας)» του Σπύρου Ασδραχά,  «Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα», του Νίκου Σαραντάκου, «Για τις κληρονομικές ασθένειες: ύπαρξη, φύση, πρόληψη, θεραπεία», του Αδαμάντιου Κοραή, «Ιστορία σε έκθεση-πρακτικές ψηφιακού σχεδιασμού», της Ιουλίας Πεντάζου, «Λαϊκισμός-μύθοι, στερεότυπα και αναπροσανατολισμοί», του Γιάννη Σταυρακάκη, και «Έγκλημα και κοινωνία», της Σοφίας Βιδάλη.

Για λόγους οικονομίας χρόνου, εγώ θα πω μερικά πράγματα για τα πρώτα δύο, για τα βιβλία του Ασδραχά και του Σαραντάκου.

Όπως γνωρίζετε, φίλες και φίλοι, το 2021 συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Για τον λαμπρό εορτασμό της, (στο «λαμπρό» βάλτε ή μη βάλετε εισαγωγικά, όπως νομίζετε), γι’ αυτόν τον λαμπρό εορτασμό λοιπόν επιστρατεύτηκε γνωστή προσωπικότης, η οποία, αν κρίνουμε από την προτεραία ολυμπιακή της πείρα, μάλλον θα προσδώσει στην επέτειο μία μυθική μεγαλοπρέπεια. Ασφαλώς θα δούμε στα προσεχή δύο έτη τί έχει στο μυαλό της, για να απεικονίσει την καθεστηκυία άποψη περί ‘21, αλλά επιτρέψτε μου να εικάσω εκ του ασφαλούς τούτο: οι κλέφτες και οι αρματολοί ΔΕΝ θα παρουσιαστούν στους εορτασμούς όπως σκιαγραφούνται επιστημονικά και αντικειμενικά στο βιβλίο του Ασδραχά. Όπως γράφει ο Νίκος Θεοτοκάς στο εισαγωγικό κείμενο του βιβλίου: «ο κλέφτης ληστεύει, διαγουμίζει και σκοτώνει προσβλέποντας στο δρόμο της νομιμότητας, στο δρόμο του αρματολικιού. Κι η αξιοσύνη του στη ληστρική δράση εγγυάται τη δυνατότητά του να αναδειχθεί σε τηρητή της ευταξίας, δηλαδή να κυνηγά κλέφτες, που κι εκείνοι με τη σειρά τους θα προσπαθούν να του αρπάξουν το αρματολίκι»…

Εάν λοιπόν το βιβλίο του Ασδραχά σπάει το τσόφλι των εθνικών μύθων για να μάθουμε επιτέλους την αλήθεια, και να αποφασίσουμε για τις πράξεις μας σαν υπεύθυνοι πολίτες, γιατί «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό», που έλεγε κι ο Διονύσιος Σολωμός, εάν λοιπόν η Πρωτόγονη Επανάσταση ασχολείται με τους αρματολούς και τους κλέφτες του έθνους, ο Νίκος ο Σαραντάκος περιλαβαίνει τους γλωσσικούς μας μύθους, φίλες και φίλοι, και κάνει το ίδιο πράγμα.

Αφαιρεί τα ψιμύθια και τις φενάκες σε κάποιες ιδέες που κυκλοφορούν, που ενίοτε κυκλοφορούμε εμείς οι ίδιοι για να τονώσουμε την εθνική μας και γλωσσική υπερηφάνεια, και αυτό που απομένει, φευ, μπορεί να μην μας αρέσει και τόσο, αλλά είναι η αλήθεια. Ας πούμε, αυτή η ιστορία που όλοι έχουμε ακούσει, πως τα ελληνικά έχασαν για μία ψήφο την ευκαιρία να είναι η επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ, είναι μια συγκινητική μπούρδα, και με το συμπάθιο…

Δε θέλω αν σας πω άλλα, αναζητείστε και διαβάστε το βιβλίο του Σαραντάκου, που αποδεικνύεται λυδία λίθος, όπου πάνω της δοκιμάζονται διάφορα μεγαλοϊδεατικά και εθνικιστικά χρυσά ιδεολογήματα, για να αποδειχθούν μουσαντέ, κυρίες και κύριοι, επιχρυσωμένος τσίγκος. Πάντως, ούτε η γλώσσα, ούτε η ελληνική ιστορία έχουν ανάγκη από τέτοιες ανοησίες για να διατηρήσουν την αξία και τη σημασία τους.

Αν όμως κάποιος συνεχίζει να πιστεύει πως οι Έλληνες ανέπτυξαν πολιτισμό εδώ και τριάντα χιλιάδες χρόνια και πως όλες οι γλώσσες κατάγονται από τα ελληνικά, ας μην προτιμήσει ούτε το βιβλίο του Σαραντάκου, ούτε του Ασδραχά, ούτε γενικά τις εκδόσεις του Ελεύθερου Ανοικτού Πανεπιστημίου. Υπάρχουν ένα σωρό βιβλία για τη δράση των Ελοχίμ και των Νεφελίμ, και τη σχέση τους με τους Έλληνες, που μοσχοπωλούνται από λαοφιλείς τηλεπωλητές, για να συμβάλουν στον πνευματικό υποσιτισμό πολλών συμπατριωτών μας…

Καλοί οι μύθοι, φίλες και φίλοι, όλοι χρειαζόμαστε την παραμυθία που μας προσφέρουν, αλλά ας μην χτίζουμε το παρόν μας με μύθους. Κι αν η εξουσία περιβάλλεται βαρύτιμα, μυθικά ενδύματα, για να μας κρατήσει υποταγμένους χειροκροτητές, ας δώσουμε την προσοχή μας στο παιδί που θα φωνάξει πρώτο πως ο βασιλιάς είναι γυμνός -το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, ίσως να είναι ένα τέτοιο παιδί.

Να με συγχωρείτε, παρασύρθηκα και μίλησα πολύ. Ευχαριστώ που με ακούσατε -ο λόγος στον κύριο Βασίλη Καρδάση. Εύχομαι ο διάδοχός του στην Προεδρία του ΕΑΠ, και η νέα Διοικούσα Επιτροπή, να συνεχίσουν το έργο των προκατόχων τους, προς όφελος της γνώσης, της ελευθερίας και της πατρίδας.

ΕΝΑΣ ΑΘΕΑΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

«Καινούργια μέρα», μυθιστόρημα του Νίκου Χρυσού, εκδόσεις Καστανιώτη

«Ίσως το μόνο το οποίο θα μπορούσα να του προσάψω είναι πως δεν αντιλαμβανόταν ότι οι ιστορίες του ήταν για εμάς καινούρια σώματα που τα ενδυόμασταν με πρωτοφανή προθυμία και τα απολαμβάναμε, έτσι άφθαρτα και σφιγηλά όπως μας φαίνονταν, χωρίς να καταλαβαίνουμε πως δεν μας ανήκαν, δεν μας ταίριαζαν, δεν μας χωρούσαν καλά-καλά, μόνο αποκοίμιζαν για λίγο την πείνα, μας αποσπούσαν για λίγο από τον φόβο της νύχτας, και ίσως αυτό το «για λίγο» ήταν η πιο σπουδαία παρακαταθήκη που μας κληροδότησε ο πολύτιμος φίλος».

Εδώ κλείνουν τα εισαγωγικά, φίλες και φίλοι των Αίθριων Λογοτεχνικών Μεσημεριών του 42ου Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας,  αλλά η κουβέντα που έχει ανοίξει εδώ και κάμποσο καιρό, για το νέο μυθιστόρημα του Νίκου Χρυσού, την «Καινούργια μέρα», εκδόσεων Καστανιώτη, από το οποίο σας διάβασα μια παράγραφο, παραμένει ανοιχτή.

Πριν μπω στο ψητό, στο πλούσιο ψητό του βιβλίου, επιτρέψτε μου μία δήλωση επί του προσωπικού: με τον Νίκο τον Χρυσό συνυπήρξαμε κάτω από τη ίδια χάρτινη στέγη άπαξ, το 2010, στο συλλογικό τόμο «Ελληνικά Ονόματα», εκδόσεων Κέδρου.  Βέβαια, ο τόμος προοριζόταν για νέους στην ηλικία συγγραφείς, όπως ο Νίκος, οπότε τί δουλειά είχα εγώ, αλλά τέλος πάντων… Λοιπόν, εγώ είχα γράψει ένα διηγηματάκι για τον Άγγελο Σικελιανό, ενώ ο Νίκος, πιο αβάν γκαρντ, είχε εμπνευστεί απ΄τον ζωγράφο Μπουζιάνη, και είχε γράψει μια πολύ όμορφη ιστορία. Από τότε, από εκείνο το διήγημα, ήταν εμφανής η δεξιοτεχνία του Νίκου, που αναγνωρίστηκε ηχηρά με το πρόσφατο Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έλαβε για την «Καινούρια μέρα».

Λοιπόν, για να είμαι σύντομος: Ο Νίκος Χρυσός είναι μια αεικίνητη γεννήτρια ιστοριών. Παράγει περισσότερες απ’ όσες μπορούμε να καταναλώσουμε, είναι αστείρευτος, και το βιβλίο του, η «Καινούρια μέρα», είναι ο ορισμός του χειμαρρώδους. Και, πράγματι, οι ιστορίες του είναι για μας «καινούρια σώματα», που τα φοράμε με πρωτοφανή προθυμία, όπως λέει ο ίδιος, και τα απολαμβάνουμε έτσι άφθαρτα και σφριγηλά όπως είναι, χωρίς να συνειδητοποιούμε πως δεν μας ανήκουν, κυρίες και κύριοι, πως μόνο για λίγο μας αποσπούν από το φόβο της νύχτας. Ο ίδιος, λοιπόν, τα είπε όλα για το βιβλίο του -τα δικά μου σχόλια πραγματικά περιττεύουν. Έτσι είναι -οι ιστορίες δεν ανήκουν σε κανέναν. Κάποιος τις επινοεί, και από τότε κυκλοφορούν ελεύθερες στον κόσμο. Είναι το ψυχικό μας συνάλλαγμα, είναι το μόνο νόμισμα που θα διατηρήσει την αξία του όταν όλα τα άλλα απαξιωθούν, γιατί ο άνθρωπος ου επ άρτω μόνο ζήσεται, θέλει και ιστορίες για να τραφεί.

Κι ο Νίκος σήκωσε τον υδατοφράκτη του μυαλού του και άφησε να ξεχυθούν στ’ αλήθεια κάμποσες ιστορίες, αλλά καλές, πρώτης ποιότητας, η μία καλύτερη από την άλλη, που θα θρέψουν πολύ κόσμο, που θα διασκεδάσουν σε πολλούς ανθρώπους τον φόβο του κενού, κυρίες και κύριοι, το δέος του σκότους και του μηδενός, με το οποίο όλοι είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε. Το μόνο νόμισμα, λοιπόν, που μπορεί να εξαγοράσει για λίγο αυτόν τον φόβο, δεν είναι ούτε το ευρώ, ή το δολάριο, ούτε το χρυσάφι, Νίκο Χρυσέ, ή το μπιτκόιν. Είναι οι ιστορίες, όπως είπα παραπάνω. Όπως δεν μπορούμε να φάμε λεφτά όταν θα έχουμε πολλά από δαύτα και καθόλου τρόφιμα ή άλλους φυσικούς πόρους, έτσι και το χρήμα που έχουμε στη τσέπη μας, χάρτινο, μεταλλικό ή πλαστικό, δεν θα μπορέσει να μας νανουρίσει -αν βάλετε το αυτί σας στην πιστωτική σας δεν θα ακούσετε τίποτα, αλλά εάν αφουγκραστείτε με προσοχή το βιβλίο του Χρυσού, θα ακούσετε πολλά κι ωραία πράγματα.

Πολλά, μιλάμε. Ιστορίες μέσα σε ιστορίες κι αυτές μέσα σε άλλες ιστορίες, όχι τόσο σαν τα αλλεπάλληλα στρώματα του κρεμμυδιού, όσο σαν τη μοριακή δομή, που την κοιτάει κάποιος στο μικροσκόπιο. Τα πάντα αρθρώνονται μεταξύ τους, τα πάντα κουμπώνουν κάπου, τα πάντα διασυνδέονται με ένα συνειρμικό τρόπο, ώσπου στο τέλος έχετε ένα υπέροχο και πολύπλοκο αφηγηματικό κύτταρο, πελώριο και λειτουργικό σε μία δυναμική ισορροπία, που συνεχώς αλλάζει, αλλά ποτέ δεν καταρρέει. Φανταστείτε μόνο πως το βιβλίο, αυτό βραβευμένο μυθιστόρημα, αριθμεί 680 σελίδες -μιλάμε για ένα έπος.

Ο Νίκος, θα μπορούσα να πω, έγραψε το έπος των μικρών ανθρώπων. Των αοράτων ανθρώπων. Εκείνων που έχουμε εκπαιδεύσει τον εαυτό μας να μην τους προσέχει, να τους προσπερνά. Κι όταν είμαστε αναγκασμένοι να τους δούμε, και όχι απλώς να τους κοιτάξουμε αδιάφορα, ε, τότε η κοινωνική μας εκπαίδευση αναλαμβάνει τα ηνία και ενεργοποιεί το μυικό σύστημα -παβλοφικά, μιλάμε. Σουφρώνουμε τα χείλη, φίλες και φίλοι, συνοφρυωνόμαστε, σφίγγουμε τις γροθιές μας μέσα στις τσέπες, βεβαιωνόμαστε πως το πορτοφόλι μας είναι στη θέση του, και επιταχύνουμε το βήμα. Οι άστεγοι, οι επαίτες, οι απόκληροι, οι περιθωριακοί, οι εκτός κοινωνικού κάδρου δημιουργούν πάντα μία ανησυχία, έ;

Ε, ο Νίκος μπήκε σ’ αυτόν τον κόσμο, και αφηγήθηκε, με το πάσο του, με όλο το δημιουργικό και ταλαντούχο πάσο του, τις ιστορίες αυτών των ανθρώπων. Μία παρέα άστεγων, κι ανέστιων κλοσάρ, της οποίας ο προεξάρχων, η ψυχή και ο ιθύνων νους, είναι ο Σεβαστιανός, μία -ακόμα- αληθινή γεννήτρια ιστοριών, (σαν τον πνευματικό μπαμπά του)… Αυτές τις ιστορίες, ο Σεβαστιανός, ο ευφάνταστος περιπλανώμενος, ο άγιος αλήτης, εκτοξεύει σαν βέλη εναντίον της κοινωνικής αρτηριοσκλήρωσης.

Πραγματικά, αυτός λειτουργεί κάπως σαν το φάρμακο που παίρνω εγώ για τη χοληστερίνη: ο κουρελιάρης, πεινασμένος και βρόμικος ήρωας διαλύει με το μυαλό του την αθηρωματική πλάκα της βλακείας, της μισαλλοδοξίας, της ψυχικής οκνηρίας, την πνευματικής αδράνειας, που απειλούν να αποφράξουν τις αρτηρίες της κοινωνίας. Αυτός περιφέρεται -κάπως σαν τα ηλεκτρονικά ερεθίσματα στον εγκέφαλο, κάπως σαν τα σήματα των συνάψεων- μαζί με μία παρέα άλλων αστέγων. Ο καθένας από αυτούς έχει την προσωπική του ιστορία, που ο Χρυσός τους δίνει την ευκαιρία να διηγηθούν, όταν ο πυρήνας βγαίνει από τη μέση – βιαίως.

Έτσι, ένα μοιραίο περιστατικό με επίκεντρο τον Σεβαστιανό, γίνεται η αφορμή για να ζωντανέψει ο συγγραφέας όλα τα υπόλοιπα πράγματα, να τα φωτίσει, να τα ανεβάσει στη σκηνή, για να τραγουδήσουν το δικό τους τραγούδι, για να αφηγηθούν τη δική τους σάγκα, τη δική τους περιπέτεια, αλλά και για να αναστήσουν και πάλι, όσο μπορούν τον χαμένο πυρήνα τους, τη χαμένη ζωοποιό δύναμή τους, όπως τη θυμούνται, όπως την έχουν βιώσει. Έτσι, οι ιστορίες του Σεβαστιανού γίνονται μύθοι και θρύλοι και παραμύθια και έπεα πτερόεντα που στροβιλίζονται και χορεύουν, φίλες και φίλοι, σε ένα πανέμορφο χαοτικό χορό.

Δεν θέλω να πω τίποτα άλλο, αλήθεια.  Όλος αυτός ο πλούτος, όλη αυτή η πλησμονή, μόνο ένα πράγμα μαρτυρά -ο Νίκος ο Χρυσός έγραψε με την ψυχή του, κυρίες και κύριοι, πραγματικά άφησε το χέρι του και το μυαλό του να ξεμουδιάσουν. Κάποιοι ίσως παρατηρήσουν στενόκαρδα πως όλο αυτό το κατακλυσμικό γραπτό θα μπορούσε να ήταν πιο μαζεμένο, πιο ελεγμένο, πιο τακτοποιημένο, πως ο συγγραφέας του δεν αντιστάθηκε στον πειρασμό να τα πει όλα. Μην τους ακούς Νίκο -καμιά φορά, όχι πάντα, όχι συχνά, αλλά καμιά φορά, το ευ είναι εν τω πολλώ. Και οι ιστορίες σου είναι οι πανοπλίες μας για το φόβο της νύχτας -για λίγο, αλίμονο, πάντα για λίγο.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ

• Φεστιβάλ Δράμας