ΤΖΟΝ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗΣ

Αυγ 01, 2021 Κινηματογράφος 0

ΕΝΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΠΝΕΥΜΑ

Τζον Κασσαβέτης: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Ο Τζον Κασσαβέτης είναι σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός. Ελληνοαμερικανός, στην καταγωγή, είναι ένας από τους πρωτεργάτες του αμερικάνικου ανεξάρτητου κινηματογράφου. Ταινίες, όπως οι «Σκιές» (1958), «Πρόσωπα» (1968), «Μια γυναίκα εξομολογείται» (1974), «Νύχτα πρεμιέρας» (1977) είναι οι πιο γνωστές της καριέρας του.

ΤΖΟΝ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗΣ: ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Πνεύμα ανυπότακτο συγκρούστηκε ως σκηνοθέτης με τα μεγάλα στούντιο του Χόλιγουντ. Ήθελε ο ίδιος να έχει τον έλεγχο της δουλειάς του. Για αυτό και οι περισσότερες ταινίες του ήταν αυτοχρηματοδοτούμενες. Προτάθηκε τρεις φορές για Όσκαρ. Από ένα για κάθε ιδιότητά του.

Ο Τζον Κασσαβέτης γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 1929 στη Νέα Υόρκη. Ήταν γιος του επιχειρηματία Νικολάου Κασσαβέτη, με καταγωγή από την Ζαγορά του Πηλίου, και της Αικατερίνης Κασσαβέτη, η οποία σε μεγάλη ηλικία έπαιξε σε τρεις ταινίες του μετέπειτα διάσημου γιου της.

Πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στη Λάρισα. Εκεί είχε καταφύγει η οικογένειά του τα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης, που ακολούθησε το Κραχ του 1929. Επέστρεψε στην Νέα Υόρκη σε ηλικία επτά ετών. Μιλούσε μόνο ελληνικά. Δεν ήταν ποτέ καλός μαθητής. Αγαπούσε τα σπορ. Στον κινηματογράφο τον ξετρέλαιναν οι ταινίες του Τζέιμς Κάγκνεϊ.

Κάποια στιγμή αποφάσισε να δώσει εξετάσεις στην Αμερικανική Ακαδημία Δραματικών Τεχνών (AADA). Έβλεπε ότι θα είναι κοντά σε πολλές όμορφες κοπέλες. Εκεί έμελλε να συναντήσει τη γυναίκα της ζωής του. Μια πανέμορφη ξανθιά κοπέλα. Κόρη ενός επιχειρηματία και πολιτικού από το Ουισκόνσιν, την Τζίνα Ρόουλαντς (γεν. 1930). Την παντρεύτηκε το 1954, αμέσως μετά την αποφοίτησή του. Το ζευγάρι θα αποκτήσει τρία παιδιά, τον Νικ Κασσαβέτη (γεν. 1959), την Αλεξάνδρα Κασσαβέτη (γεν.1965) και την Ζωή Ρόουλαντς Κασσαβέτη (γεν. 1970). Και τα τρία παιδιά του θα ακολουθήσουν την καλλιτεχνική διαδρομή του πατέρα τους.

ΤΖΟΝ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗΣ: Η ΚΑΡΙΕΡΑ ΤΟΥ

Ο Τζον Κασσαβέτης άρχισε την σταδιοδρομία του ως ηθοποιός σε περιοδεύοντες θιάσους. Το 1952 πρωτοεμφανίστηκε στον κινηματογράφο στην ταινία «Ταξί» («Taxi») του Γκρέγκορι Ράτοφ. Τα επόμενα χρόνια αρχίζει να ξεχωρίζει σε ταινίες όπως « Οι εγκληματίες της ασφάλτου («Crime in the streets», 1956) του Ντον Σίγκελ, «Ο άρχοντας του καταραμένου κάμπου» («Saddle the Wind», 1958) του Ρόμπερτ Πάρις. Επίσης «Οι 5 δολοφόνοι» («The Killers», 1964) του Ντον Σίγκελ, «Και οι 12 ήταν καθάρματα» («The Dirty Dozen», 1967) του Ρόμπερτ Όλντριτζ. Για αυτή την ταινία κέρδισε υποψηφιότητα για Όσκαρ β΄ ανδρικού ρόλου. «Το μωρό της Ρόζμαρι («Rosemary’s Baby», 1968), του Ρόμαν Πολάνσκι, καθώς και σε τηλεοπτικές σειρές («Paso Doble», «Johnny Staccato» κ.ά.).

Παράλληλα με την απασχόλησή του ως ηθοποιός, ο Κασσαβέτης στρέφεται και στη σκηνοθεσία, εντυπωσιάζοντας αρχικά με τις «Σκιές» («Shadows», 1958), ταινία γυρισμένη στη Νέα Υόρκη. Με άγνωστους ηθοποιούς και αυτοσχέδιο τρόπο που αντλούσε έμπενυεση από το σινεμά-βεριτέ. Μέσα από αυτοσχεδιασμούς νεαρών ηθοποιών, αφηγείται τη ζωή τριών μαύρων αδελφών στο διανοουμενίστικο Μανχάταν. Η ταινία θεωρείται ως το προοίμιο του αμερικάνικου ανεξάρτητου κινηματογράφου. Το 1960 κέρδισε το βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ της Βενετίας.

ΤΖΟΝ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗΣ: Ο ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΥΟΝΤΙΟ

Η αναπάντεχη επιτυχία της ταινίας θα οδηγήσει το σκηνοθέτη για ένα σύντομο, και λιγότερο αποδοτικό, διάστημα στο Χόλιγουντ. Εκεί θα γυρίσει δύο τραγικές ταινίες με τους τίτλους «Όταν ο πόθος προστάζει» («Too late blues», 1961) για την Paramount και «Σε περιμένει το παιδί μας » («A child is waiting», 1963) για τη United Artist. Και οι δυο θα σημειώσουν παταγώδη αποτυχία, καθώς το μεγάλο κοινό τους γύρισε την πλάτη. Μάλιστα στη δεύτερη ταινία, ο παραγωγός Στάνλεϊ Κρέιμερ του αφαίρεσε το δικαίωμα του μοντάζ. Το αποτέλεσμα ήταν ο Κασσαβέτης να συγκρουστεί μαζί του και να τεθεί εκτός των μεγάλων στούντιο.

Με τα «Πρόσωπα» («Faces», 1968), ο Κασσαβέτης επιστρέφει στον ανεξάρτητο κινηματογράφο για να φτιάξει μια από τις συγκλονιστικότερες ταινίες του. Η ταινία, που παρακολουθεί τα τελευταία στάδια του χωρισμού ενός μεσήλικου ζευγαριού, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για σκηνοθέτες. Ανάμεσα σε πολλούς είναι ο Μάρτιν Σκορσέζε και ο Γούντι Άλεν. Ήταν υποψήφια για τρία Όσκαρ: δυο για τους πρωταγωνιστές της, Τζον Μάρλεϊ και Λιν Κάρλιν και για το σενάριο του Κασσαβέτη.

Θα ακολουθήσει μια σειρά από θαυμάσιες ταινίες του σκηνοθέτη, πορτρέτα μοναχικών ανθρώπων σε μία αποξενωμένη κοινωνία: «Σύζυγοι» («Husbands», 1970), «Μίνι και Μόσκοβιτς» («Minnie and Moskowitz», 1971). Επίσης το αριστουργηματικό «Μια γυναίκα εξομολογείται» («A woman under the Influence», 1974), με η ηθοποιό τη γυναίκα του, Τζίνα Ρόουλαντς. Ο ρόλος της ήταν μια βασανισμένη γυναίκα που οι απαιτήσεις της συζυγικής ζωής οδηγούν στην τρέλα. «Ο θάνατος ενός κινέζου πράκτορα στοιχημάτων» («The killing of a Chinese Bookie», 1976) και «Νύχτα Πρεμιέρας» («Opening Night», 1977). Για την σκηνοθεσία του στο «Μια γυναίκα εξομολογείται» θα προταθεί για Όσκαρ. Το 1978 θα πρωταγωνιστήσει μαζί με τον Κερκ Ντάγκλας στο εξαιρετικό θρίλερ του Μπράιαν Ντε Πάλμα «Οργισμένος Γίγαντας» («The Fury»).

ΤΖΟΝ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗΣ: ΤΟ ΣΥΝΤΟΜΟ ΤΕΛΟΣ

Με τις ταινίες «Γκλόρια» («Gloria», 1980) και «Ερωτική θύελλα» («Love Streams», 1984), που βραβεύτηκε με την «Χρυσή Άρκτο» του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ του Βερολίνου, ο Κασσαβέτης επιστρέφει στο γνωστό σύστημα παραγωγής του Χόλιγουντ. Τη φορά όμως αυτή με μεγαλύτερη ελευθερία, για να φτιάξει εντελώς προσωπικές ταινίες.

Τα σοβαρά προβλήματα αλκοολισμού που το βασανίζουν για χρόνια θα του δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα και στη δημιουργική έμπνευσή του. Η ανάθεση από την Κολούμπια να ολοκληρώσει την ρομαντική κωμωδία «Big Trouble» (1986), που είχε ξεκινήσει ο σεναριογράφος της Άντριου Μπέργκμαν, θα αποτελέσει το κύκνειο άσμα του.

Η υγεία του επιδεινώνεται χρόνο με τον χρόνο. Η κίρρωση του ήπατος από την οποία προσβλήθηκε είναι ανίατη. Ο σπουδαίος και επιδραστικός ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στο Λος Άντζελες, στις 3 Φεβρουαρίου 1989, σε ηλικία 59 ετών.

Για περισσότερες πληροφορίες πηγαίνετε στο imdb εδώ