ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ

Οκτ 27, 2023 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

KILLERS OF THE FLOWER MOON

Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού: γράφει η Καλλίτσα Βλάχου

Το γουέστερν θεωρήθηκε ο κατεξοχήν αμερικανικός κινηματογράφος. Αυτό το κινηματογραφικό είδος αφηγείται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους την κατάκτηση της δύσης των ΗΠΑ και τη γέννηση του αμερικανικού έθνους.

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ: ΤΟ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ

Όταν λοιπόν γεννιόταν το αμερικανικό έθνος έπρεπε κινηματογραφικά- με δεδομένο ότι ο κινηματογράφος στην ιστορική διαδρομή του επιτέλεσε και τον ρόλο του να αποτελεί φορέα της εκάστοτε κυρίαρχης πολιτικής ιδεολογίας- να στηρίξει τη γέννησή του σε κάποιους βολικούς θεμελιώδεις μύθους που ήθελαν την άγρια δύση έναν χώρο ανομίας, βαρβαρότητας και αναρχίας στον οποίο ο λευκός άνδρας όφειλε να θέσει όρια, νόμους, αρχές προκειμένου να φέρει τον «πολιτισμό» ακόμη και στην πιο απομακρυσμένη παραμεθόριο περιοχή και να την προστατεύσει από οποιεσδήποτε απειλές. Και οι Ινδιάνοι θεωρούνταν μία τέτοια απειλή.

Στο πέρασμα των χρόνων και με τις μεταβολές των αμερικανικών αξιών όπου τα δικαιώματα του πολίτη αρχίζουν να αναγνωρίζονται και οι Ινδιάνοι να μην θεωρούνται οι κακοί της ιστορίας, αλλά ένας λαός που έχει δικαιώματα σε αυτόν τον πλανήτη, οι κινηματογραφικοί δημιουργοί θέλησαν να αποκαταστήσουν τη φήμη αυτού του λαού δημιουργώντας ταινίες όπου ο Ινδιάνος δεν είναι ο κακός αλλά το θύμα μιας λυσσαλέας πολιτικής που όλη της η ιδεολογία στηρίζεται, απλά και μόνο στο κυνήγι του χρήματος.

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ:

Έτσι το γουέστερν αρχίζει σταδιακά να μετεξελίσσεται φτάνοντας τελικά σε ταινίες που απομακρύνονται πολύ από το κλασικό είδος του γουέστερν. Όπου η αναθεωρητική ματιά του εκάστοτε δημιουργού προσδίδει άλλες διαστάσεις και μορφές στο είδος αυτό.

Ταυτόχρονα, η γκανγκστερική ταινία αντλεί την έμπνευσή της από τα αστυνομικά δελτία του τύπου. Η διήγησή της υιοθετεί γραμμικά μία αφηγηματική δομή στην οποία περιλαμβάνεται ένα βασικό υποείδος: Η βιογραφία ενός γκάνγκστερ που περικλείει την άνοδο και την πτώση του. Μόνο που στις ταινίες αυτού του είδους, ο γκάνγκστερ δεν είναι ένας απομονωμένος άνθρωπος αλλά το συνδράμουν διάφοροι ειδικοί στην απάτη, δικηγόροι, γιατροί, διεφθαρμένοι αστυνομικοί και ένα σύνολο ανθρώπων του υποκόσμου.

Τα δύο παραπάνω είδη συνθέτει αριστοτεχνικά ο Σκορσέζε, παραδίδοντάς μας ένα επικό έργο, στο «Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού», στο οποίο διατηρεί τους κώδικες του γουέστερν και της γκανγκστερικής ταινίας κάτω όμως από την κριτική ματιά του δημιουργού που δεν παρασύρεται από τη θεαματικότητα των σκηνών που χαρακτηρίζουν τα δύο είδη, αλλά που σκιαγραφεί προσεχτικά τρεις χαρακτήρες ανθρώπων που ο καθένας κουβαλά ένα κομμάτι της ιστορίας της Αμερικής απεικονίζοντας όλο το ιστορικοπολιτικό πλαίσιο μέσα από το οποίο το έθνος αυτό απέκτησε σάρκα και οστά.

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ: Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ

Μέσα σε ένα εντελώς αναθεωρητικό πλαίσιο, χρησιμοποιώντας τους κώδικες του γουέστερν (κατάκτηση της δύσης και του ορυκτού της πλούτου, αμερικανική μεθόριος, ανοιχτή ύπαιθρος, η οποία εδραιώνει τη στενή σχέση των Ινδιάνων και του τόπου -λιβάδι, έρημος, ποτάμι δάσος- αστικοποίηση της περιοχής με την εγκατάσταση των λευκών εποίκων, τρένο, τράπεζες, φάρμες, εκκλησία) αλλά και τους κώδικες της γκανγκστερικής ταινίας που συγκλίνουν σε κάποια σημεία με αυτούς του γουέστερν (όπως το αστικό σκηνικό , οι σταθμοί, τα εστιατόρια οι δημόσιοι χώροι, τα δωμάτια ξενοδοχείων) ο Σκορσέζε διαμορφώνει την κινηματογραφική του αφήγηση αντιστρέφοντας τα κλασικά στερεότυπα των δύο κινηματογραφικών ειδών.

Οι φόνοι δε διαπράττονται πλέον στα σαλούν και ο αρχιγκάνγκστερ δεν έχει τη μορφή του σκοτεινού ήρωα με την καπαρντίνα και το καπέλο. Αποτελεί σύμβολο κοινωνικής καταξίωσης που κατέχει περίοπτη θέση. Είναι ο λευκός έποικος που μας θυμίζει πολύ τον «καλό» καουμπόι που έρχεται να επιβάλλει την τάξη στην άγρια δύση… Αλλά καθόλου καλός δεν είναι…

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ: Η ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ

Με τον τρόπο αυτό ο Σκορσέζε επαναφέρει, στο «Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού», στην επιφάνεια όλο αυτό το αφήγημα που η κινηματογραφική βιομηχανία του Χόλιγουντ προσπάθησε να εδραιώσει. Ταυτόχρονα χαράζει μία άλλη οπτική θέασης διατηρώντας τα κινηματογραφικά στοιχεία των ειδών, αποδεικνύοντας μας ότι οι μεγάλοι σκηνοθέτες δεν είναι αυτοί που γνωρίζουν μόνο τα μέσα της τέχνης του κινηματογράφου, αλλά αυτοί που χρησιμοποιούν τα μέσα αυτά προκειμένου να θέλξουν το κοινό προς τον δύσκολο δρόμο, τον απαλλαγμένο από ιδεοληψίες και προπαγανδιστικούς μηχανισμούς, αυτόν που οδηγεί στην εξερεύνηση της αλήθειας.

Το ποιος τελικά είναι ο καλός και ποιος ο κακός στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητας, ή για την ακρίβεια τα κίνητρα που οδηγούν στη διαμόρφωση των συμπεριφορών μπορεί να αναζητηθούν, όταν το πλαίσιο στο οποίο στήνεις την ταινία σου δε στηρίζεται στο όραμα μιας ψευδαίσθησης- είτε πρόκειται περί ατομικής ψευδαίσθησης ενός δημιουργού είτε ενός λαού- αλλά στα πραγματικά γεγονότα της εκάστοτε εποχής. Γιατί ο πιο ανελέητος κριτής και αυτός που απογυμνώνει τα τραγικά λάθη του ανθρώπου στην ιστορική του διαδρομή είναι η ίδια η ιστορία. Και αυτό ο Σκορσέζε δείχνει να το γνωρίζει.

Στηρίζει την ιστορία του στο βιβλίο του δημοσιογράφου-συγγραφέα David Grann, που γράφτηκε ύστερα από μια μακροχρόνια και ενδελεχή έρευνα εξιχνίασης εκατοντάδων εγκλημάτων που έλαβαν χώρα στη δεκαετία του 1920 εις βάρος των Οσέιτζ. Μιας ινδιάνικης φυλής, τα μέλη της οποίας στην προαναφερθείσα δεκαετία διέθεταν το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα στον κόσμο, εξαιτίας του πετρελαίου που ανακαλύφθηκε στην περιοχή τους.

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Βρισκόμαστε κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1920 όπου η πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ απέναντι στις φυλές των Ινδιάνων, περιελάμβανε την εξόντωση όσων αντιστέκονταν, το χωροταξικό περιορισμό τους αποσπώντας τους τα εδάφη που κάποτε κατοικούσαν, καθώς και την βίαιη αφομοίωσή τους.

Οι Οσέιτζ, ήταν μια φυλή των Ινδιάνων που φυσικά δε θα μπορούσαν να ξεφύγουν από την παραπάνω πολιτική. Μόνο που η φυλή αυτή είχε την τύχη, ή μάλλον την ατυχία, η κατανεμημένη γη στην περιοχή της Οκλαχόμα που τους παραχωρήθηκε, να διαθέτει έναν τεράστιο υπόγειο ορυκτό πλούτο. Και είχαν επίσης την τύχη-ατυχία να διαθέτουν μια παραπάνω διαπραγματευτική ισχύ με δεδομένο ότι οι λευκοί αξιωματούχοι θέλοντας να μετατρέψουν την Οκλαχόμα σε πολιτεία, ήθελαν να αποφύγουν τα οποιαδήποτε εμπόδια θα μπορούσαν να προβάλλουν οι ιδιοκτήτες Ινδιάνοι της κατανεμημένης γης.

Για τον λόγο αυτό, οι Οσέιτζ πέτυχαν να περάσουν μέσα στους όρους κατάτμησης της γης τους έναν που την εποχή εκείνη φαινόταν μάλλον παράξενος. «Το πετρέλαιο, το αέριο ή άλλα ορυκτά που καλύπτονται από τη γη αποτελούν ιδιοκτησία της φυλής των Οσέιτζ»

Πάνω σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο χτίζεται η ταινία «Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού», του Σκορσέζε. Εδώ ,δεν έχουμε Ινδιάνους που παλεύουν για την περιφρούρηση της ιδεολογίας που θέλει τους ανθρώπους αυτούς να αγωνίζονται για τη διατήρηση ενός πολιτισμού όπου δεν υπάρχουν ιδιοκτησιακά καθεστώτα και όπου η γη ανήκει σε όλους και ο σεβασμός απέναντι σε αυτά που μας προσφέρει είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αρμονική συνύπαρξη όλων των πολιτισμών. Σε αυτό τον αγώνα έχουν ήδη ηττηθεί.

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ: Ο ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ

Πλέον μεταφερόμαστε στο πλαίσιο που οι λευκοί έποικοι επιβάλλουν. Αυτό της διεκδίκησης της ατομικής ιδιοκτησίας. Και εδώ ο αγώνας είναι εξίσου άνισος με τον προηγούμενο. Γιατί για ακόμη μία φορά, οι λευκοί έποικοι γνωρίζουν και διαθέτουν πολύ καλά τα μέσα της επιβολής τους. Αυτή τη φορά το δυνατό τους «όπλο» είναι το δέλεαρ της ιδιοκτησίας και του ατομικού πλουτισμού.

Ο Χέιλ-ο θείος (τον υποδύεται ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο) ενσαρκώνει τον αρχιγκάνγκστερ της περιοχής που έχει ανακαλύψει τον τρόπο απόσπασης της ιδιοκτησίας. Και το κάνει χρησιμοποιώντας όλες τις αδίστακτες γκανγκστερικές μεθόδους απόσπασης αυτής. Διαφθορά, δωροδοκίες , φόνους.

Ο Ερνεστ Μπέρκχαρτ ( Λεονάρντο Ντι Κάπριο) ενσαρκώνει τον λευκό ήρωα που κυνηγάει το αμερικανικό όνειρο εκεί στην άγρια δύση: Ο λευκός άνδρας θεωρώντας δεδομένη την ανωτερότητά του έχει έρθει να κατακτήσει. Να επιβάλλει τον νόμο της ανομίας. Δεν έχει ταυτότητα. Διαμορφώνει την ταυτότητά του μέσα από τις συνθήκες και τους όρους που καθιστούν δυνατή την πραγμάτωση αυτού του ονείρου και που με τη σειρά τους καθορίζονται από τον αρχιγκάνγκστερ της περιοχής -το Χέιλ στην προκειμένη.

Και η Μόλυ (Λίλι Γκλάντστοουν) η Ινδιάνα της φυλής Οσέιτζ, βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς, αλλά βαρύνουσα θέση στη διαμόρφωση της δικής της ταυτότητας έχει το ινδιάνικο αίμα που ρέει μέσα της. Αυτό που φέρει τα στοιχεία μιας άλλης θεώρησης και οπτικής των πραγμάτων μακριά από οικονομικά συμφέροντα, εστιασμένης στις σχέσεις των ανθρώπων και στην ομορφιά που μπορείς να αντλήσεις απ’αυτές, όταν αυτές καθορίζονται όχι από το τι ιδιοκτησιακά ανήκει στον καθέναν, αλλά από αυτό που σου προσφέρει η ίδια η φύση και η αρμονική συμβίωση με αυτή.

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ: ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

Ανθίσταται σε αυτό που η κοινωνία της, η φυλή της δεν κατάφερε να αντισταθεί. Στους πρίγκιπες-βαρόνους του καπιταλισμού. Σε αυτούς που η φυλή της παρασυρμένη από τον ορυκτό της πλούτο, νόμισε ότι μπορεί να μοιραστεί μαζί τους ανοίγοντάς τους τον δρόμο να εισβάλλουν στην περιοχή τους και να λεηλατήσουν τα πάντα.

Ο Σκορσέζε, αποσπώντας εξαιρετικές ερμηνείες από τους παραπάνω ηθοποιούς, δημιουργεί μία ταινία, «Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού», προσδίδοντάς της επικές διαστάσεις που μέσα σε αυτές συνυπάρχει το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής με την ανηθικότητα, τη σκληρότητα και την ποταπότητα των πράξεων στις οποίες ο άνθρωπος μπορεί να οδηγηθεί. Και οι λόγοι που μπορεί να οδηγηθεί σε αυτές βρίσκονται στις δύο προτάσεις, που ο σοφός Ινδιάνος της φυλής αναφέρει σε μία σκηνή της ταινίας: «Σε αυτό τον πλανήτη δεν ήρθαμε για να ζήσουμε πλούσια, αλλά απλά για να ζήσουμε!»

Γιατί η σοφία βρίσκεται στην απλότητα που δυστυχώς, πάντα μας διαφεύγει…

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ

KILLERS OF THE FLOWER MOON

Σκηνοθεσία: Martin Scorsese

Σενάριο: Eric Roth, Martin Scorsese, David Grann (μυθιστόρημα)

Φωτογραφία: Rodrigo Prieto

Μοντάζ: Thelma Schoonmaker

Μουσική: Robbie Robertson

Ήχος: Carl Bobo, Jennie Breckenridge, Elliott Elsey

Κοστούμια: Jacqueline West

Σκηνικά: Adam Willis

Οπτικά εφέ: Brian Barlettani, Cal J.T. Moreno

Ειδικά εφέ: Dante Biss Grayson, Brandon K. McLaughlin

Παραγωγή: Justine Conte, Dan Friedkin, Daniel Lupi, Martin Scorsese, Bradley Thomas

Ηθοποιοί: Leonardo DiCaprio (Έρνεστε Μπαρκχάρτ), Robert De Niro (Γουίλιαμ Κινγκ Χέιλ), Lily Gladstone (Μόλι Μπαρκχάρτ), Jesse Plemons (Τομ Γουάιτ), Tantoo Cardinal (Λίζι Κιού), John Lithgow (Πήτερ Λίουαρντ), Brendan Fraser (Χάμιλτον), Cara Jade Myers (Άννα), Janae Collins (Ρίτα), Jillian Dion (Μίνι)

Χώρα παραγωγής: ΗΠΑ

Γλώσσα: αγγλικά, σιού, λατινικά, γαλλικά

Χρώμα: έγχρωμη και ασπρόμαυρη

Έτος παραγωγής: 2023

Είδος: αστυνομική, τραγική, ιστορική

Διάρκεια: 206΄

Εταιρεία διανομής: Feelgood Entertainment

Ημερομηνία εξόδου στις αίθουσες: 19/10/2023

Περισσότερα για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά δείτε εδώ.

Ο διάλογος των κριτικών

Διαβάστε τις κριτικές που έχουμε δημοσιεύσει

Δείτε τα βίντεο που έχουμε δημιουργήσει