ΜΑΕΣΤΡΟ

Οκτ 16, 2022 Κινηματογράφος 0

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΗΡΙΑΛ ΜΑΕΣΤΡΟ

Μαέστρο: Γράφει Σπύρος Ν. Ταραβήρας*

Μαέστρο. Μερικές σκέψεις για το σήριαλ «Μαέστρο», σε σενάριο και σκηνοθεσία του Χριστόφορου Παπακαλιάτη. Εδώ τίθενται διάφορα ερωτήματα. Ένα παλαιότερο είναι το Κινηματογράφος = Μεγάλη οθόνη vs. Τηλεόραση = Μικρή οθόνη.

ΜΑΕΣΤΡΟ: ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΟΘΟΝΗΣ

Ερώτηση 1: Πόσο μεγάλη ή μικρή είναι η μεγάλη οθόνη και πόσο μικρή ή μεγάλη είναι τελικά η μικρή;

Απάντηση: Η κάθε μία από αυτές τις εκδοχές αντιστοιχούν στο μέγεθος που της προσδίδουν. Με την σοβαρότητα της συνεισφοράς τους -οικονομικής, παραγωγικής, καλλιτεχνικής. . Ένθερμης εμπλοκής τους, φιλοδοξιών ή ματαιοδοξίας τους οι επί μέρους συντελεστές τους. Αρχής γενομένης -με αυτή αυστηρώς τη σειρά: Από τους παραγωγούς, ακολούθως τους σεναριογράφους, μετά τους σκηνοθέτες. Ακολούθως τους υπόλοιπους καλλιτεχνικούς συντελεστές: Ηθοποιούς, διευθυντές φωτογραφίας, σκηνογράφους, ενδυματολόγους. Στη συνέχεια ηχολήπτες, μακιγιέρ, μοντέρ, μουσικοσυνθέτες. Τέλος ηλεκτρολόγους, μακαινίστες, φροντιστές, βοηθούς σκηνοθέτη κ.ο.κ

Scenario is the King! Και στις δύο περιπτώσεις χρειάζεται ένα καλό σενάριο. Κάτι που παραβλέπουν και παραγκωνίζουν. Υποτιμούν σε πολύ μεγάλο βαθμό οι Έλληνες παραγωγοί και διαμορφωτές μιας εθνικής πολιτικής για τον κινηματογράφο και τηλεόραση στην Ελλάδα. Δεν λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα.

Για αυτό πολλές φορές αλλοδαπές τηλεοπτικές παραγωγές υπερτερούν. Είναι για την μικρή οθόνη αλλά ντε φάκτο μεγαλύτερες από τις ελληνικές κινηματογραφικές παραγωγές. Τύποις για την μεγάλη οθόνη.

Έχουν καλύτερα σενάρια. Από εκεί ξεκινούν όλα.

ΜΑΕΣΤΡΟ: Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

Κι έπεται το production value. Ήτοι το μέγεθος παραγωγής μιας τηλεοπτικής σειράς ή αυτοτελούς τηλεταινίας.

Επιπλέον στην Ελλάδα έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τα ακόλουθα:

“Μαέστρο: δεν χρειαζόμαστε πλέον

να βρίσκουμε καταφύγιο στα δορυφορικά πιάτα.”

Το ελληνικό τηλεοπτικό κοινό στην πλειοψηφία του δυστυχώς δεν είναι σινεφίλ. Για να υιοθετήσει υψηλότερες προδιαγραφές κινηματογραφικού επιπέδου. Η επισκεψιμότητα των Ελλήνων στους κινηματογράφους είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. Έχει αναπροσαρμόσει πλέον τις απαιτήσεις και προσδοκίες του από τα παρωχημένης ποιότητας ελληνικά σήριαλς. Προηγούμενων δεκαετιών σε πολύ υψηλότερα επίπεδα. Λόγω των νέων παρόχων streaming από το εξωτερικό, Netflix, Disney +, Amazon prime κλπ.

Με την υπερπροσφορά τους για όλα τα γούστα έχουν μπει με ένα πολύ απλό τρόπο για να τα δει κανείς. Όποια ώρα και ημέρα επιθυμεί. Δεν χρειαζόμαστε πλέον να βρίσκουμε καταφύγιο στα δορυφορικά πιάτα. Σε εκατοντάδες χιλιάδες ελληνικές οικογένειες που κρίνουν πλέον με άλλο τρόπο την ελληνική τηλεοπτική παραγωγή. Δεν του αρκεί.

ΜΑΕΣΤΡΟ: ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

Κάποια πρώτα και σημαντικά σκιρτήματα ξεκίνησαν με τις «Άγριες μέλισσες». Εδώ θα ομολογήσω την αμαρτία μου αλλά εμένα προσωπικά δεν με έπεισε σε πολλά επίπεδα. Σεναρίου, σκηνοθεσίας, διεύθυνσης φωτογραφίας, σκηνογραφίας, ενδυματολογίας κλπ. Παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς πολλών και τον γενικό ντόρο που έγινε.

Με αποτέλεσμα να παρακινηθούν και τα άλλα κανάλια για να γίνουν ανταγωνιστικά. Να προσελκύσουν βέβαια διαφήμιση. Βοηθούντος του ΕΚΟΜΕ στο Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής. Δημόσιου οργανισμού που επιδοτούσε αρχικά με 25% και πλέον με 40% τις δαπάνες συγκεκριμένων επιλέξιμων δαπανών των σήριαλς. Να παράξουν καλύτερες παραγωγές υψηλοτέρων προδιαγραφών σε σχέση με το παρελθόν.

Κάτι που κυρίως φαίνεται σε μεγαλύτερο βαθμό στο οπτικό επίπεδο: Διεύθυνση φωτογραφίας, production value. Παρά στο σενάριο, διαλόγους, ηθοποιία. Οι ηθοποιοί στην Ελλάδα δεν μπορούν να ξεχωρίσουν την διαφορά στο παίξιμο στο θέατρο. Σε αυτό πρέπει η εκφορά λόγου και των εκφράσεων και κινήσεων να είναι τόσο έντονες ώστε να είναι αντιληπτές εξίσου στη τελευταία όπως και στην πρώτη σειρά του θεάτρου. Με το παίξιμο εμπρός από την τηλεοπτική ή κινηματογραφική κάμερα,. Εκεί όλοι οι θεατές είναι σαν να κάθονται εξίσου στην πρώτη σειρά του θεάτρου. Άρα δεν χρειάζονται υπερβολές στο οτιδήποτε, λόγο, κίνηση, μούτες, χειρονομίες.

ΜΑΕΣΤΡΟ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Ο κινηματογράφος κι η τηλεόραση έχουν το γκρο πλαν, το close up, το κοντινό πλάνο. Κάτι που το θέατρο δεν διαθέτει!

Μερικά από αυτά τα σήριαλ που αναφέρω ενδεικτικά και μόνο ήταν «Η γη της ελιάς», «Σασμός» κλπ.

“Μαέστρο: η προσπάθεια για αναβάθμιση

των σεναρίων είναι πολύ δυσκολότερη.”

Σημαντικό θα ήταν να αναφέρουμε εδώ την σημαντική συμβολή των Κυπρίων παραγωγών. Ιδίως με το σήριαλ «8 λέξεις». Με το υψηλότερο επίπεδο παραγωγής στην Κύπρο σήκωσαν τον πήχη ψηλότερα. Διεκδίκησαν μερίδιο στην ελληνική τηλεοπτική αγορά. Εξανάγκασαν τα ελληνικά κανάλια και παραγωγούς να αναβαθμίσουν τουλάχιστον σε τεχνικές προδιαγραφές, που είναι και το ευκολότερο, τα σήριαλ που παράγουν.

Η προσπάθεια για αναβάθμιση των σεναρίων είναι πολύ δυσκολότερη. Εκεί χρειάζεται εκτός από την επένδυση χρήματος και η μακροχρόνια καλλιέργεια ταλέντων στο γράψιμο. Αλλά και πολύ υπομονή που δεν αποφέρει άμεσα αποτελέσματα.

Οι Έλληνες όμως ως γνωστόν δεν έχουν υπομονή. Αναζητούν το γρήγορα αποτέλεσμα και παραγνωρίζουν έναν βασικό κανόνα: Αυτόν που διδασκόμασταν και διδάσκαμε στις υψηλού επιπέδου Ακαδημίες Τηλεόρασης και Κινηματογράφου στο εξωτερικό. Ναι στα ίδια ιδρύματα διδάσκονται και τα δύο. Δεν θεωρούν, όπως στην Ελλάδα, την τηλεόραση παρακατιανό είδος.

Η συγγραφή σεναρίου προϋποθέτει ταλέντο και φαντασία. Τα δύο αυτά δεν είναι μόνο έμφυτα. Πολύ λάθος πεποίθηση αυτή. Αλλά ομοιάζουν με ένα μυ, ο οποίος απαιτεί επίπονη, καθημερινή και μακροχρόνια εξάσκηση. Προπόνηση για να «χτιστεί».

ΜΑΕΣΤΡΟ: Η ΣΩΣΤΗ ΔΟΜΗΣΗ

Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο αυτοπειθαρχία χρειάζεται για να γεμίζεις καθημερινά μια λευκή κόλλα χαρτί με μια ιστορία!

Τούτων δοθέντων ερχόμαστε στο κυρίως πιάτο αυτού του κειμένου.

Ερώτηση 2: Σήριαλ «Μαέστρο» vs. «Streaming services, Netflix, Disney +, Amaon prime κλπ, ή vs. κινηματογράφος;

Το σήριαλ «Μαέστρο» από όσα είδαμε στο πρώτο του επεισόδιο απέχει παρασάγγας από τα ελληνικά σήριαλς. Δεν τα έχουμε δει όλα, όμως αρκετά.

“Μαέστρο: πολύ καλά οργανικά

ενσωματωμένο στην αφήγηση/πλοκή.”

Για πολλούς λόγους;

Αρχικά γιατί με πολύ σωστό τρόπο δομεί πετραδάκι, πετραδάκι το σενάριο και τους χαρακτήρες του: Του Παπακαλιάτη και της νεαρής πρωταγωνίστριάς του.

Επιλέγει μια ενδιαφέρουσα αφηγηματική τεχνική με πρώτο πρόσωπο voice over. Η άλλη θα ήταν τρίτο πρόσωπο. Είναι πολύ καλά οργανικά ενσωματωμένο στην αφήγηση/πλοκή. Κάτι που είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο αφηγηματικό τέχνασμα. Γιατί όταν ατυχήσει λειτουργεί ως ξένο σώμα. Σε πετάει έξω από την πλοκή, περιπέτεια και ταξίδι. Θέλει ο σεναριογράφος να σε κάνει θεατή με την αναλογία ταινίας/επεισόδιο του σήριαλ. Να ακολουθήσεις, εμπλακείς, ταυτιστείς.

ΜΑΕΣΤΡΟ: Η ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ

Είναι γνωστές, εκ νέου απόπειρες, να ταυτιστούν κάποια νήματα της πλοκής ή αφηγηματικές τεχνικές ως αντιγραφή από τον Παπακαλιάτη: Voice over από το «Η υπέροχη φίλη μου» («My brilliant friend»), της πασίγνωστης Ιταλίδας συγγραφέως από τη Νάπολη. Με το ψευδώνυμο Elena Ferrante. Έχουμε ξαναγράψει για αυτήν.

Η νουβέλα της «Τhe lost daughter» ήταν το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Maggie Gyllenhaa.

Γυρίστηκε προ δύο ετών στις Σπέτσες. Αυτές πέφτουν στο κενό και αποτελούν περισσότερο απόπειρα μείωσης του Παπακαλιάτη ως δημιουργού. Παρά την γνώση εκείνων που τον κατηγορούν για το δημιουργικό, συγγραφικό γίγνεσθαι. Τα αφηγηματικά αρχέτυπα που κατά άλλους είναι 7 ή άντε 10. Πάνω σε αυτά πατούν όλες οι παναθρώπινες ιστορίες/σενάρια στη ραχοκοκαλιά τους: Boy meets girl, ιστορίες δραπέτευσης, ιστορίες αναζήτησης ενός χαμένου θησαυρού, ιστορίες αντιπαλότητας, ιστορίες ωρίμανσης χαρακτήρα/ενηλικίωσης, ιστορίες θυσίας. Ιστορίες απαγορευμένης αγάπης, ιστορίες αυτοθυσίας, ιστορίες εκδίκησης. Ιστορίες ανόδου και πτώσης κλπ Ακολουθώντας είτε τον ανθρωπολόγο Joseph Campbell, είτε άλλους γκουρού σεναρίων ή της τέχνης της αφήγησης.

Ας ρωτήσουν λίγο τον Ταραντίνο τι κάνει εδώ και χρόνια για να αναφέρουμε μόνο ένα παράδειγμα!

ΜΑΕΣΤΡΟ: ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

Οι διάλογοι δεν είναι φορετοί, αλλά φυσικοί δουλεμένοι σε κάθε χαρακτήρα. Οργανικά μιλημένοι. Σπάνιο σε ελληνικές ταινίες ή σήριαλς!

Η κινηματογράφηση είναι εφάμιλλη κινηματογραφικής ταινίας.

“Μαέστρο: ούτε ένα πλάνο

δεν είναι κάτω του πολύ καλού.”

Ένας λόγος είναι ότι έχει γίνει χρήση από μηχανές με ανάλογες ρυθμίσεις. Με φακούς κινηματογραφικών απαιτήσεων. Ανταποκρινόμενες στις τεχνικές προδιαγραφές του τηλεοπτικού μέσου, contraste range κλπ. Δεν υπεισέρχομαι σε βαθύτερες τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να τηρηθούν για την τηλεοπτική οθόνη.

Οι φωτισμοί είναι εξίσου εξαιρετικοί. Πως πέφτουν οι ακτίνες σε εσωτερικούς χώρους κλπ.

Η επιμέλεια όλων των πλάνων αντιστοιχούν σε κινηματογραφικά πλάνα. Με βάθη πεδίου, φλου-νετ για να εστιάζουν στο κέντρο ενδιαφέροντος και δράσης. Αντίστοιχα είναι φωτισμένα για μια γωνία λήψης.

Άρα τρικάμερο με επιπλέον ταυτόχρονα δύο άλλες γωνίες λήψης δεν παίζει. Κάτι που γενικότερα είναι η γάγγραινα των ελληνικών σήριαλ πλέον του βασικότερου: Των κάκιστων ή μετρίων σεναρίων και διαλόγων…

Ούτε ένα πλάνο δεν είναι κάτω του πολύ καλού. Κόντρα φωτισμοί άριστοι. Άρα έγινε δουλειά σε όλες τις λήψεις. Διαλέγουν από το πανέρι με πολύ καλά πλάνα.

Η ηχοληψία άριστη κάτι που όσο και αυτονότητο να ακούγεται διαπιστώνουμε, πρόσφατα σε ελληνικό σήριαλ, ότι οι διάλογοι ήταν δύσληπτοι.

Το sound design επίσης και η μουσική στο γνωστό πολύ υψηλό επίπεδο επιμέλειας Παπακαλιάτη. Στη μουσική θα επανέλθω πιο κάτω.

ΜΑΕΣΤΡΟ: ΟΙ ΣΤΑΡ

Γενικά όμως η ηχητική επιμέλεια των ταινιών και σήριαλς στην Ελλάδα υπολείπεται πολύ του εξωτερικού δυστυχώς στο post production.

Το casting εξαιρετικό.

Οι ηθοποιοί πολύ καλοί. Η Μαρία Καβογιάννη και η πιτσιρίκα Κλέλια Ανδριολάτου φυσάνε.

Θυμηθείτε το μου ότι η Ανδριολάτου θα κάνει μεγάλη καριέρα τα επόμενα χρόνια και στο εξωτερικό. Αν προσέξει και δεν καεί στο εσωτερικό.

Διαθέτει και το σεξ απήλ μιας σταρ -Μπαρντό ναι. Αλλά και το ταλέντο για να τα καταφέρει. Μπράβο στον Παπακαλιάτη που την ανέδειξε.

“Μαέστρο: γίνεται η εγγραφή ολόκληρων

τμημάτων μουσικής με την ορχήστρα.”

Η σκηνογραφία, τα εξωτερικά και εσωτερικά locations όπως και τα ενδύματα επίσης πάρα πολύ καλά.

Το μοντάζ τα δένει όλα πολύ καλά. Δημιουργεί το απαραίτητο σασπένς για τα επόμενα επεισόδια.

Εδώ θα πρέπει να συμπληρωθεί ότι το soundtrack της σειράς γράφεται με ζωντανή ορχήστρα στη Σλοβακία.. Από τον συνθέτη Κώστα Χρηστίδη που εδρεύει στο Λος Άντζελες.

ΜΑΕΣΤΡΟ: Η ΜΟΥΣΙΚΗ

Οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Βουλγαρία φημίζονται. Διαθέτουν υποδομές, τεχνικούς στούντιο. Κάθε είδους μικρές ή μεγάλες ορχήστρες. Με τεράστια εμπειρία στην εγγραφή μουσικής για ταινίες και σε εξαιρετικά συμφέρουσες τιμές.

Με αυτό τον τρόπο γίνεται η εγγραφή ολόκληρων τμημάτων μουσικής με την ορχήστρα και όχι κάθε οργάνου ξεχωριστά. Αυτά που μιξάρονται στο τέλος ή με ήχους από κομπιούτερ-συνθεσάιζερ όπως γίνεται συνήθως σε Ελλάδα ή και στην Ευρώπη. Όχι μόνο για τηλεοπτικές σειρές αλλά και για κινηματογραφικές παραγωγές. Είναι μια φθηνότερη λύση με ότι σημαίνει αυτό.

Ο ήχος από ορχήστρα με μουσικούς με εμπειρία και φυσικά όργανα δεν συγκρίνεται.

Ο Χρηστίδης το πολεμάει αυτό εδώ και πάνω από 15 χρόνια. Σε ελάχιστες ελληνικές παραγωγές το έχει καταφέρει να πείσει τους παραγωγούς να υιοθετήσουν αυτήν την τεχνική του Χόλυγουντ.

Αυτό ούτε σε ελληνικές κινηματογραφικές ταινίες δεν το κάνουν. Πόσο δε στα σήριαλ. Ποτέ δηλαδή.

ΜΑΕΣΤΡΟ: Ο ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Άρα ένα μεγάλο εύγε στους παραγωγούς που ενέκριναν τον προϋπολογισμό για να πραγματοποιηθεί αυτό το ακριβό τόλμημα. Δηλαδή στον Κώστα Σούσουλα του ΜΕΓΚΑ και στον Στέλιο Κοτιώνη της Foss Productions. Φυσικά, χωρίς την έγκρισή τους δεν θα μπορούσε να ηχογραφείται η μουσική του κάθε επεισοδίου σε στούντιο στην Σλοβακία από ορχήστρα.

Επίσης έχει γράψει ένα καταπληκτικό κομμάτι από διασκευή των Radio Head και η εξαιρετική Ελληνίδα δημιουργός Kid Moxie. Κατά κόσμον Έλενα Χαρμπίλα, που επίσης ζει στο Λος Άντζελες.

Άρα το σήριαλ του Παπακαλιάτη φαίνεται να πρωτοπορεί, όπως στους προαναφερθέντες και σε αυτόν τον τομέα. Απέναντι όχι μόνον σε ελληνικές τηλεοπτικές παραγωγές αλλά και κινηματογραφικές. Ανεβάζει θετικά τον πήχη της ευγενούς άμιλλας ή του ανταγωνισμού. Πείτε το όπως θέλετε.

Ανάμεσα στα κανάλια και στους τηλεοπτικούς-κινηματογραφικούς παραγωγούς για να ανεβάσουν το επίπεδο των παραγωγών τους. Ειδικά από την στιγμή που απολαμβάνουν και τόσων προνομίων χρηματοδότησης από την Ελληνική Πολιτεία μέσω του ΕΚΟΜΕ.

Καλό θα ήταν να το ανεβάσουν οι παραγωγοί και τα κανάλια: Τις αμοιβές για όλους: Των καλλιτεχνικών και τεχνικών συντελεστών των σήριαλς και των ταινιών. Είναι προσκολλημένα στην καλύτερη περίπτωση στα επίπεδα του 2010.

Γιατί στην ουσία αυτοί δημιουργούν τα σήριαλ και τις ταινίες.

Καλή διασκέδαση!

*Ο Σπύρος Ν. Ταραβήρας είναι σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός. Απόφοιτος, αναπληρωτής καθηγητής και μέλος της Συγκλήτου της Ανωτάτης Ακαδημίας Τηλεόρασης και Κινηματογράφου του Μονάχου. Μέλος της Ευρωπαϊκής και Γερμανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Διαβάστε τις αναφορές στην πολτική στον κινηματογράφο

Δείτε τα βίντεο που έχουμε ετοιμάσει