ΜΑΥΡΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ

Απρ 23, 2023 Θέατρο 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ

Μαύρος ουρανός: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Είδα ξανά την παράσταση «Μαύρος ουρανός», της Γεωργίας Μπλάγκου. Το 2019 είχε ανέβει στο θέατρο Άρατος. Στο θέατρο Αθήναιον ανέβηκε με άλλη διανομή και με πρόσθετες σκηνές. Μία παράσταση που κρατά το ενδιαφέρον του θεατή από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό.

ΜΑΥΡΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ: Η ΥΠΟΘΕΣΗ

Ο Όμηρος ήταν ένας πλούσιος επιχειρηματίας. Τα έχασε όλα, θύμα και αυτός της οικονομικής κρίσης. Το αποτέλεσμα ήταν να τρελαθεί και να ζει σε έναν λαβύρινθο από τον οποίο δεν ξέρει πως μπορεί να βγει. Μία λύση μόνο υπάρχει, μέσα στην απελπισία του, και αυτό κάνει για να ζήσει ελεύθερος.

Τα πρόσωπα είναι ο Όμηρος, η γυναίκα και ο γιός του, μια παλιά φίλη του και όλοι αυτοί που μπλέκονται ανάμεσα στη φαντασία του και στην πραγματικότητα. Τα δύο κοράκια που έρχονται και επανέρχονται, οι φύλακες της πύλης που ανοίγει για να έρθουν οι φόβοι του, είναι ένα όμορφο σκηνοθετικό εύρημα.

ΜΑΥΡΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ: ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

Στη σκηνή είναι ένα μεγάλο πόστερ με τα δύο κοράκια, ένας καναπές και μια καρέκλα. Ο χώρος πίσω παίζει κάποιο ρόλο. Είναι αυτός που ο Όμηρος χάνεται για να βρει αυτά που θέλει για να επανέλθει στα λογικά του. Ένας καθρέπτης που φωτίζει είναι η πύλη από όπου περνούν τα πρόσωπα που τον επισκέπτονται κάθε βράδυ, στη φαντασία του. Στην παράσταση «Μαύρος ουρανός» όλα είναι μπερδεμένα. Στην τελευταία σκηνή ξεμπερδεύονται για να φτιαχτεί ξανά ένα φανταστικό τοπίο. Θα μας οδηγήσει σε άλλα αφηγηματικά τοπία.

Η οικονομική αποτυχία του Όμηρου τον οδηγεί στην τρέλα. Τα έχει χάσει όλα. Αυτό λειτουργεί σα να έχει χάσει τη ζωή του, σα να έχει πεθάνει. Το οικονομικό πρόβλημα μεταφράζεται σε ψυχολογικό. Αυτή η προσωπική του τραγωδία αποδίδεται με εξαιρετικό τρόπο. Το μπέρδεμα στο μυαλό του γίνεται μια αφήγηση. Μέσα της οι ανατροπές είναι πολλές και συχνές. Ο θεατής ζει σε ένα ρυθμό που είναι έντονος. Η αφήγηση κυκλώνει το θεατή, αποδίδει τη σχιζοφρένεια με τρόπο σχεδόν πραγματικό. Δεν προσβάλλει ούτε ωραιοποιεί.

ΜΑΥΡΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ: ΤΟ ΨΥΧΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

Το σκηνοθετικό εύρημα της πύλης, του καθρέπτη, είναι αυτό που προσδιορίζει το φαντασιακό από το πραγματικό. Από εκεί περνούν τα φαντάσματα ή αυτοί που μπορεί να οδηγηθούν στην τρέλα. Είναι το μόνο στοιχείο που σηματοδοτεί το φαντασιακό. Βοηθά το θεατή να καταλάβει τι γίνεται. Φυσικά, η κατανόηση της αλήθειας είναι αδύνατη. Άλλωστε δεν υπάρχει μόνο μία έκφανση της αλήθειας. Το μυαλό του ανθρώπου προσδιορίζει τι είναι αλήθεια και τι ψέμα. Αυτό αλλάζει, ανάλογα με το ψυχικό τοπίο του.

Αυτή η ψυχαναλυτική θεώρηση, σε αυτή την παράσταση «Μαύρος ουρανός», υπάρχει παντού σε αυτή τη θεατρική αφήγηση. Βρίσκουμε επίσης ότι ο άνθρωπος ξέρει ότι υπάρχει ένα πρόβλημα αλλά δεν μπορεί να το εντοπίσει. Τα φώτα όταν κλείνουν είναι όταν κλείνει τα μάτια του για να κοιμηθεί. Αυτό το σκοτάδι όμως ισοδυναμεί με το θάνατο, με το φόβο του ευνουχισμού, κατά Φρόιντ. Ο θάνατος είναι μόνη διέξοδος. Είναι όμως λύση;

Ο κεντρικός χαρακτήρας ζει μέσα στις αφηγήσεις του. Πλάθει και αναπλάθει τον κόσμο του όπως αυτός θέλει. Μπερδεύεται σε αυτό το χάος. Έχει μπροστά του μια μαθηματική εξίσωση που δεν μπορεί να τη λύσει. Πλέον δεν καταλαβαίνει από πού έχει ξεκινήσει και που θέλει να πάει. Είναι το σημείο που παρατηρείται η σχάση του πυρήνα του, η σχιζοφρένεια. Ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή; Η ψυχιατρική θα απαντήσει θετικά. Η ψυχανάλυση μπορεί να βρει κάποια λύση σε αυτή την τραγωδία. Ο ψυχίατρος δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης, όπως στο «Εργαστήριο του Δρ. Καλιγκάρι». Έτσι και εδώ υπάρχει η αμφισβήτηση στον ψυχαναγκασμό των φαρμάκων. Επί πλέον, ο ασθενής είναι ουσιαστικά μόνος του. Ζει σε μια κοινωνία όπου ο άνθρωπος ζει και μεγαλώνει μόνος του.

ΜΑΥΡΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ: ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Υπάρχει, κατά συνέπεια, μια σαφής αναφορά στο πολιτικό σύστημα που κυβερνά αυτή την κοινωνία. Ο άνθρωπος είναι απλά ένα γρανάζι ενός μηχανισμού. Αν γίνει ελαττωματικός τότε αυτός φταίει και αφήνεται μόνος του να ζήσει αυτό το μαρτύριο. Δεν υπάρχουν περιθώρια για ασθενή πιόνια.Αυτό το σύστημα θέλει άτομα που θα υπηρετήσουν αυτό το μηχανισμό. Ο άνθρωπος είναι μια μονάδα. Το κοινωνικό σύνολο δεν υπάρχει παρά μόνο σα μια θεώρηση, όχι σαν οντότητα, στο σχεδιασμό αυτής της κοινωνικής πολιτικής. Ο άνθρωπος εκτός αυτού του μηχανισμού είναι ουσιαστικά νεκρός.

Εκτός αυτών η σχιζοφρένεια μεταδίδεται από τον έναν άνθρωπο στον άλλον. Το πέρασμα της πύλης από τους συγγενείς αυτού του ανθρώπου, της γυναίκας και του γιού του, μας δείχνει ότι η τρέλα έρχεται να επισκεφτεί και αυτούς. Αυτό βέβαια δεν είναι σίγουρο. Αυτό το ερωτηματικό θα μείνει αναπάντητο στο τέλος του θεατρικού έργου. Ο θεατής θα δώσει τη δική του απάντηση, βλέποντας και το δικό του θέμα, όσο μπορεί.

Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Όμηρος, αποδίδεται με αληθοφανή τρόπο. Είναι αυτός που μας οδηγεί στα φαντασιακά τοπία της τρέλας. Οι άλλοι χαρακτήρες τον υποστηρίζουν και φτιάχνουν μαζί του έναν αληθοφανή κόσμο. Η μουσική και ο φωτισμός σηματοδοτούν τον εφιάλτη, την επαναφορά στη γαλήνη, το παράλογο και το λογικό. Η σκηνοθεσία προσέχει και την παραμικρή λεπτομέρεια. Αποδίδει με απόλυτη ακρίβεια τις δομές του ψυχικού τοπίου. Βάζει ερωτήματα και απαντά τόσο όσο χρειάζεται για να αφεθεί ο θεατής να δώσει τη δική του απάντηση. Μία παράσταση που προβληματίζει το θεατή.Τον παρακινεί να δομήσει το δικό του κόσμο.