MISS VIOLENCE

Δεκ 07, 2013 Κινηματογράφος 0

ΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΑΠΟΣΤΗΜΑ

Για να μιλήσουμε για την ταινία του Αλέξανδρου Αβρανά, «Miss Violence» (2013) θα πρέπει να δεχτούμε ότι η βία είναι ένας από τους παράγοντες που παράγουν λόγο, δηλαδή που αναπαράγουν τις δομές της κοινωνίας, μέσα από τις διαπροσωπικές σχέσεις, με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Αυτός ο τρόπος είναι καλός ή άσχημος; Με αυτό τον τρόπο θα προσπαθούσε κάποιος αφελώς να εκμαιεύσει μια απάντηση. Η ταινία μας βοηθά να βρούμε έναν τρόπο να συνδιαλλαγούμε με αυτό το θέμα.

Μας παρουσιάζεται η ιστορία μιας οικογένειας με έναν τρόπο πολύ οδυνηρό. Τα γενέθλια του μικρού κοριτσιού είναι συγχρόνως και η ημερομηνία του θανάτου της. Όταν όλοι χαίρονται, η μουσική παίζει, έχουν βγει οι φωτογραφίες, αυτή βγαίνει στο μπαλκόνι και με πολλή ψυχραιμία δρασκελά Τα κάγκελα του μπαλκονιού και πέφτει στο κενό. Έχει μόλις μπει στα 13 χρόνιά της. Μέχρι εκείνη τη στιγμή αυτό δε μας λέει τίποτε. Κατόπιν μας παρουσιάζεται η οικογένεια: η γιαγιά, ο παππούς, όχι πολύ μεγάλος, ο οποίος συμπεριφέρεται κάπως περίεργα, εκδηλώνοντας το πατρικό πρότυπο, η μητέρα, η οποία είτε είναι χωρισμένη είτε δεν έχει παντρευτεί, και τα παιδιά.

Παρακολουθούμε τη ζωή τους, την προσπάθεια του παππού να βρει μια δουλειά, την υπόλοιπη οικογένεια που ζει αποκλεισμένη μέσα στο σπίτι. Τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο και μετά κλείνονται στο σπίτι. Η μητέρα δε δουλεύει, ζει στο σπίτι με τη μητέρα και τον πατέρα της. Στη συνέχεια θα δούμε ότι ο παππούς είναι συγχρόνως και πατέρας αυτών των παιδιών. Η κόρη του έχει γεννήσει τα παιδιά του, έχει υποταχθεί στην πατρική εξουσία, ζει σε μια νευρική και πνευματική διαταραχή, δεν μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς γίνεται. Η μεγάλη κόρη της βιώνει αυτή την πατρική βία και προειδοποιεί την αμέσως μικρότερη ότι όταν γίνει 13 χρονών θα υποστεί και αυτή τη σεξουαλική βία από τον παππού/πατέρα της.

Βλέπουμε τις δύο διαφορετικές εκφάνσεις της ζωής αυτής της οικογένειας: Από τη μια η ευγένεια και οι καθώς πρέπει τρόποι και από την άλλη η απανθρωπιά μέσα στην οικογένεια, όταν οι πόρτες κλείνουν. Καταλαβαίνουμε ότι η διαπίστωση του Βίλχεμ Ράιχ, ότι αυτοί οι άνθρωποι που έχουν μια τυπική ευγένεια είναι αυτοί που έχουν τα πιο οξυμένα ψυχολογικά προβλήματα, είναι οι πιο ψεύτικοι, ήταν σωστή. Το οικογενειακό δράμα φαινομενικά κλείνει όταν πάει τη δεύτερη σε ηλικία κόρη του σε έναν πελάτη, για να την εισάγει στον κόσμο της πορνείας, και, αφού επιστρέψει από το βιασμό της μεγαλύτερης κόρης του, η επόμενη μέρα θα το βρει νεκρό. Η πατρική εξουσία μεταβιβάζεται στη μητρική, με ένα πιο οδυνηρό τρόπο για όλους.

Με μια απλή εντολή: «Κλείδωσε την πόρτα», η μητέρα δίνει την εικόνα ότι ο αυταρχισμός συνεχίζεται, μόνο που αυτή τη φορά αυτός αναπαράγεται με εντελώς άλογο τρόπο, από έναν άνθρωπο που το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να εξυπηρετήσει τις ψυχώσεις της, αυτές που της είχε δημιουργήσει ο άντρας της, όσο αυτός ζούσε. Ποιος το σκότωσε όμως; Αυτό το ερώτημα θα μείνει αναπάντητο. Οι δύο κόρες του -και συγχρόνως κόρες της κόρης του- που έχουν ζήσει τη σεξουαλική βία, επιβαλλόμενη από τον πατέρα τους; Η γυναίκα του που αγανάκτησε; Και γιατί έφτασε στο σημείο να το σκοτώσει τώρα, αφού τόσα χρόνια τον κάλυπτε; Το ανοιχτό τέλος δεν περιορίζει το θεατή. Αντίθετα τον αφήνει να βάλει τις δικές του απόψεις και να ξεκινήσει να διαβάζει το φιλμικό κείμενο με ένα εντελώς διαφορετικό τρόπο, αναδημιουργώντας ο ίδιος το δικό του μετακείμενο.

Φτάνουμε λοιπόν στο κομβικό σημείο της ταινίας: Η ενδοοικογενειακή βία είναι αντίθετη με τους γραμμένους νόμους όχι όμως και με τους άγραφους νόμους της ελληνικής κοινωνίας. Αυτοί οι τελευταίοι θέλουν το πατέρα να είναι αφέντης, να κάνει ότι θέλει και οι άλλοι να τον υπηρετούν, ακόμα και στα πιο παράλογα πράγματα. Μία βία που εγγράφεται πρώτα στο οικογενειακό πεδίο και μετά στο κοινωνικό και, με αυτό τον τρόπο, καθορίζει τη βία στην κοινωνία, τόσο από την αυταρχική εξουσία όσο από τα κόμματα -προοδευτικά ή μη- και από τα άτομα, σε προσωπικό επίπεδο. Υποτάσσει και επιβάλλει το δικό της λόγο, τη δομή μιας αυταρχικής και άλογης εξουσίας που απομακρύνει τον άνθρωπο από οποιαδήποτε ανθρωπιστική αξία.

Ο Αλέξανδρος Αβρανάς βάζει το δάχτυλο στην πληγή. Τη δείχνει και αναδεικνύει το πρόβλημα σε όλο του το μεγαλείο. Δυσαρεστεί αυτούς που θέλουν να κρύψουν αυτό το θέμα, αισθανόμενοι ίσως συνυπεύθυνοι, και αυτούς που αναγνωρίζουν στους δύο πρωταγωνιστές, στο ζευγάρι, το πρόσωπό τους. Μας ανακουφίζει όμως, όσους καταγγέλλουν και πολεμούν αυτή τη βία. Επιτέλους κάποιος σκηνοθέτης αποφάσισε να ασχοληθεί με αυτό το θέμα που ταλανίζει την ελληνική κοινωνία τουλάχιστον από τη σύσταση του ελληνικού κράτους!! Άλλωστε τα διάφορα σκάνδαλα σε μικρές πόλεις και σε χωριά μας δείχνουν ότι υπάρχει αυτό το πρόβλημα, αλλά οι πόλεις είναι το μέρος που πολύ καλά κρύβεται.

Η ταινία σάρωσε τα βραβεία στα φεστιβάλ του εξωτερικού, συμπεριλαμβανομένου και της Βενετίας. Στην Ελλάδα επιμελώς αγνοήθηκε, ακόμα και από τους κριτικούς κινηματογράφου, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης!!! Το σίγουρο πάντως είναι ότι αυτή η ταινία παραμένει εδώ και μας θυμίζει τα χάλια μας. Μας καλεί να πάρουμε θέση και να λύσουμε το πρόβλημα πρώτα στο δικό μας κόσμο και μετά στο κοινωνικό πεδίο. Γιατί αν δε βρούμε πρώτα το φασίστα, τον ολοκληρωτικό και το κτήνος στον εαυτό μας, τότε δεν κάνουμε τίποτε, για να επανέλθουμε στην κουβέντα του Ράιχ ξανά.

MISS VIOLENCE

Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Αβρανάς

Σενάριο: Αλέξανδρος Αβρανάς, Κώστας Περούλης

Φωτογραφία: Ολυμπία Μυτιληναίου

Μοντάζ: Νίκος Χελιδωνίδης

Ήχος: Νίκος Μπουγιούκος, Κώστας Βαρυμποπιώτης

Κοστούμια: Δέσποινα Χειμώνα

Μέικαπ: Μαίρη Σταυρακάκη, Ιωάννα Συμεωνίδη

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Θανάσης Δεμίρης, Εύα Μανιδάκη

Παραγωγή: Αλέξανδρος Αβρανάς, Βασίλης Χρυσανθόπουλος, Ορφέας Εμιρζάς, Λέλια Ανδρονίκου

Παίζουν: Κώστας Ανταλόπουλος (κοινωνικός λειτουργός), Κωνσταντίνος Αθανασιάδης (Φίλιππος), Χλόη Μπολότα (Αγγελική), Μάρθα Μπουζιούρη (γυναικολόγος), Γιώτα Φέστα (φίλη της μητέρας), Γιώργος Γεροντιδάκης-Στεμπεταδέλης (αστυνομικός), Μηνάς Χατζησάββας (φίλος), Νίκος Χατζόπουλος (φίλος), Βάσω Ιατροπούλου (εκπαιδευτικός), Μαρία Καλλιμάνη (εκπαιδευτικός), Στέφανος Κοσμίδης (επιχειρηματίας), Άννα Κουτσαφτίκη (γειτόνισσα), Θέμης Πάνου (πατέρας), Ρένη Πιττακή (γιαγιά), Ελένη Ρουσίνου (Ελένη), Μαρία Σκουλά (κοινωνική λειτουργός), Σίσυ Τουμάση (Μυρτώ), Καλλιόπη Ζωντανού (Αλκμήνη)

Εταιρεία παραγωγής: Faliro House Productions, Plays2place Productions, E.K.K.

Χώρα παραγωγής: Ελλάδα

Έτος παραγωγής: 2013

Είδος: δράμα

Διάρκεια: 98΄

Χρώμα: έγχρωμη

Βραβεία: Βραβείο επίτευξης στο Montreal Festival of New Cinema, Βραβείο Σεναρίου στο Stockholm Film Festival, Βραβεία Καλύτερης Μεσογειακής Ταινίας, Αργυρό Λιοντάρι, Βόλπι για τη Θέμις Πάνου και νέου κινηματογραφιστή στο Venice Film Festival

Ημερομηνία εξόδου: 7/11/2013.

Γιάννης Φραγκούλης