Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ, ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ΚΑΙ ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Σεπ 01, 2023 Θέατρο 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΟΠΛΟ;

Ο Αριστοφάνης ονειρεύεται, Λυσιστράτη και Πραξαγόρα: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Η Λυσιστράτη, με όπλο την ερωτική επιθυμία, επιχειρεί να σταματήσει τον πόλεμο. Να συμφιλιώσει τους Έλληνες. Η Πραξαγόρα, από τις «Εκκλησιάζουσες», με τις συντρόφους της, επιστρατεύει την τακτική του θεάτρου και της μεταμφίεσης. Καταλαμβάνει τη συνέλευση και περνάει το νόμο να αναλάβουν οι γυναίκες την εξουσία. Να επιβάλλουν κοινοκτημοσύνη στην πόλη. Η παράσταση, «Ο Αριστοφάνης ονειρεύεται, Λυσιστράτη και Πραξαγόρα», είναι μια σύνθεση των δύο κωμωδιών του Αριστοφάνη. Τις συνδέει η δράση των γυναικών για το κοινό καλό. Οι δύο αυτές γυναικείες κωμωδίες του ποιητή εκφράζουν τις ιδέες του για έναν κόσμο συμφιλιωμένο και δίκαιο. Η συμφιλίωση δεν έχει νόημα χωρίς υλική ευημερία για όλους τους πολίτες. Ο πόλεμος και το μεταπολεμικό όνειρο μιας άλλης ζωής συνδέουν τα δύο έργα. Οι δύο γενιές γυναικών επιμένουν να ονειρεύονται. Είδαμε την παράσταση στα 30^α Μερκούρεια.

Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ, ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ΚΑΙ ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ: ΤΟ ΕΡΓΟ

Τα δύο κεντρικά πρόσωπα του έργου, «Ο Αριστοφάνης ονειρεύεται, Λυσιστράτη και Πραξαγόρα», είναι η Λυσιστράτη και η Πραξαγόρα. Είναι σαφές ότι τα έργα του Αριστοφάνη έχουν πειραχθεί. Πιστεύω ότι είναι θεμιτό να αλλάζουμε ένα θεατρικό κείμενο. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι αυτές οι αλλαγές να υπηρετούν μια αφήγηση και να οδηγούν σε ένα αφηγηματικό μοντέλο. Αυτό θα είναι η πρότασή μας για έναν τρόπο ζωής, σε μεγάλο ή μικρό πεδίο. Αν όλα αυτά συμβαίνουν, τότε η αλλαγή μέρους του θεατρικού έργου είναι κάτι ευχάριστο. Το κάθε θεατρικό έργο αν παραμείνει έτσι όπως ήταν όταν γράφτηκε δε θα είναι παρά ένα μουσειακό είδος. Με άλλα λόγια νεκρό.

Η Κυριακή Σπανού τόλμησε να πραγματοποιήσει αυτές τις αλλαγές. Επίσης σχεδίασε με μεγάλη ακρίβεια την ένωση των δύο έργων, έτσι ώστε να φαίνεται και να είναι ένα ενιαίο έργο. Είναι αυτονόητο ότι πάρθηκαν αποσπάσματα από το ένα και το άλλο έργο του Αριστοφάνη. Αυτό που έπρεπε να γίνει ήταν η σύνδεση ακολουθώντας μια ενιαία αφήγηση. Το θέμα ήταν το εξής: Μπορούν οι γυναίκες να αναλάβουν την εξουσία, η κοινωνία μπορεί να αλλάξει, έτσι, προς το καλύτερο; Το πεδίο είναι ευρύ. Ο ποιητής δεν μπορεί παρά να δώσει κάποια ερεθίσματα. Άλλωστε αυτή είναι η λειτουργία της ποίησης, να προβληματίζει και να προτείνει.

Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ, ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ΚΑΙ ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ: ΟΙ ΔΟΜΕΣ

Στο έργο που είδαμε, «Ο Αριστοφάνης ονειρεύεται, Λυσιστράτη και Πραξαγόρα», τα δύο έργα έδεναν αριστουργηματικά. Τα κεντρικά πρόσωπα ήταν η Λυσιστράτη (Βερόνικα Δαβάκη) και η Πραξαγόρα (Μυρσίνη Μαργαρίτη). Ακολουθείται, σε γενικές γραμμές, ο προβληματισμός και οι βασικές δομές που πρότεινε ο Αριστοφάνης. Για να έρθουν αυτά στη σημερινή εποχή έγιναν κάποιες αλλαγές. Τα σκηνικά και τα ενδύματα είναι σύγχρονα. Ο χορός των γυναικών έχει και έναν άντρα που είναι ντυμένος γυναίκα. Ένας άντρας που ντύνεται γυναίκα και υποδύεται τη γυναίκα είναι ένα σημείο της αφήγησης που μας φέρνει πιο κοντά στη συμφιλίωση και στην ανατροπή. Κάποια λόγια έχουν αλλάξει έτσι ώστε να μη προδίδεται το έργο του Αριστοφάνη, αλλά να δίνει μια σύγχρονη νότα.

Το θέμα λοιπόν επανέρχεται. Οι γυναίκες μπορούν να πάρουν τα ηνία της κοινωνίας και να λειτουργήσουν καλύτερα; Η απάντηση από τους άντρες είναι ένα ξερό όχι. Οι δύο από αυτούς που έχουν μια κάποια εξουσία δε δέχονται αυτή την αλλαγή. Ο τρίτος, ένας λαϊκός τύπος, είναι έτοιμος να δεχτεί κάποιες αλλαγές, αφού συμπάσχει με τις γυναίκες και βλέπει το όλο θέμα από τη μεριά του πολίτη, όπως και οι γυναίκες. Το θέμα του αγώνα είναι απλό: Δε θα τους κάτσουν μέχρι να σταματήσουν τον πόλεμο. Να επέλθει ειρήνη και όλοι να ζήσουν μια ήρεμη ζωή. Η προσπάθεια των αντρών να πάρουν αυτό στο οποίο κυριαρχούν οι γυναίκες, το ταμείο του κράτους, αποτυγχάνει. Οι γυναίκες έχουν μια πρώτη νίκη, άρα μπορούν να θέσουν τους όρους τους.

Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ, ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ΚΑΙ ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ: ΤΑ ΑΡΧΕΤΥΠΑ

Όλα αλλάζουν σιγά σιγά και οι άντρες δέχονται αυτή την πολιτική αλλαγή. Τι σημαίνει όμως αυτό; Έχει αλλάξει κάτι όσον αφορά στη ζωή των πολιτών; Η απάντηση είναι αρνητική. Δε φτάνει να πάρουν την εξουσία, πρέπει, πολύ περισσότερο, να αλλάξουν την κοινωνία. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να κυριαρχήσουν στη συνέλευση των πολιτών. Στο έργο «Ο Αριστοφάνης ονειρεύεται, Λυσιστράτη και Πραξαγόρα» η Πραξαγόρα αναλαμβάνει να το εκπληρώσει. Αυτή και οι συντρόφισσές της μεταμφιέζονται σε άντρες. Η αρχηγός τους είναι καλή ρήτορας και πείθει τη συνέλευση να γίνει νόμος η διακυβέρνηση των γυναικών.

Από εδώ αρχίζει το πιο σοβαρό έργο. Όλα θα αλλάξουν αφού θα υπάρξει άλλη συμπεριφορά των πολιτών ως προς την εξουσία και το αντίστροφο. Αυτό θα γίνει με την αλλαγή των αρχετυπικών μύθων. Όπως άλλαξε ο Αριστοφάνης το αρχέτυπο του άντρα κυρίαρχου, έτσι ο καθένας θα ακολουθήσει τις σταδιακές αλλαγές μύθων, άρα και προτάσεων διακυβέρνησης στην κοινωνία. Αν αυτό σας θυμίζει κάτι δεν έχετε πέσει έξω.

Η πρόταση των δημιουργών αυτής της παράστασης, «Ο Αριστοφάνης ονειρεύεται, Λυσιστράτη και Πραξαγόρα», της Κυριακής Σπανού, στη σκηνοθεσία, και του Θωμά Ψύρρα, στη μετάφραση, έρχεται να μιλήσει για τα τεκταινόμενα στην ελληνική πολιτική σκηνή στις μέρες μας. Μια προοδευτική αλλαγή θα πρέπει να συνοδεύεται από μια αλλαγή των στερεοτύπων. Με αυτό τον τρόπο παράγεται μια άλλη ιδεολογία που έρχεται να αντιπαρατεθεί στην ήδη ισχύουσα. Δημιουργεί ένα άλλο προτεινόμενο κοινωνικό μοντέλο. Αν αυτό δε γίνει τότε είναι πολύ εύκολο να πάμε πίσω, να επιστρέψουμε στην προηγούμενη κοινωνική κατάσταση και όλες οι αλλαγές να ακυρωθούν. Το είδαμε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.

Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ, ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ΚΑΙ ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ: ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΕΣ

Δε θα μπορούσε κανείς να εκθέσει το θέμα με πιο σαφή τρόπο. Η τέχνη, το θέατρο, μπορεί να μιλήσει πιο ελεύθερα και πιο ουσιαστικά. Αφήνει τον «ξύλινο» λόγο των πολιτικών και μιλά με απλό τρόπο για αυτά που γίνονται στην κοινωνία. Αυτή η παράσταση το πέτυχε απόλυτα. Το σκηνικό και τα ενδύματα μας έφερναν στο σήμερα. Ο λόγος, σε κάποιες αποστροφές του, ήταν καθημερινός και ελεύθερος. Δεν ήταν πρόστυχος γιατί μιλούσε για θέματα που αυτά ήταν πρόστυχα, απάνθρωπα.

Το ζητούμενο στο έργο «Ο Αριστοφάνης ονειρεύεται, Λυσιστράτη και Πραξαγόρα» είναι η ειρηνική συνύπαρξη των πολιτών. Η εξουσία σε αυτό θα πρέπει να αποβλέπει. Αλλιώς καταργείται. Μπορεί αυτό να ακούγεται ως ένα αναρχικό σύνθημα. Μπορεί και να είναι, μπορεί και όχι. Το θέμα είναι ότι μπαίνει στον πυρήνα της ανθρώπινης ψυχής και δοκιμάζει την ύπαρξή της. Ο Αριστοφάνης ξαναγεννιέται. Παίρνει μια σύγχρονη μορφή που, είμαι σίγουρος, ότι αν αυτός ζούσε, θα τη δεχόταν χωρίς καμιά επιφύλαξη.

Οι ηθοποιοί πίστεψαν στο έργο και το απόδωσαν με απόλυτη επιτυχία. Ο ρυθμός ήταν οξύς εκεί που έπρεπε να δημιουργήσει στίξεις στο λόγο. Πιο χαλαρός ήταν όταν δομούσε τους χαρακτήρες. Προκαλούσε τις αντιδράσεις του κοινού. Δεν άφηνε τους θεατές να αντιδράσουν, στα επιμέρους σημεία της παράστασης, με τρόπο εκδηλωτικό. Αυτό το άφηναν για το τέλος. Πράγματι, το «μπράβο» που ακουγόταν μας έπεισε ότι αυτό το πανανθρώπινο μήνυμα πέρασε, προβλημάτισε και, ίσως, κάτι δρομολόγησε. Αυτό μένει να το δούμε. Η τέχνη λειτούργησε πολιτικά, όπως αυτή το ξέρει καλά. Με απόλυτη επιτυχία. Το Θεσσαλικό Θέατρο μας έφερε ένα θεατρικό έργο που υπηρετεί τη θεατρική τέχνη με απόλυτη συνέπεια, όπως προείπαμε.

Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ, ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ΚΑΙ ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Κείμενο: Αριστοφάνης

Σκηνοθεσία: Κυριακή Σπανού

Μετάφραση: Θωμάς Ψύρρας

Βοηθός σκηνοθέτης: Μαρία Παπουτσή

Μουσική σύνθεση: Λευτέρης Βενιάδης

Διδασκαλία κίνησης: Κέλλυ Καραχάλια

Σκηνικά: Ολυμπία Σιδερίδου

Βοηθός σκηνογράφος: Ανδρονίκη Τσαγκαράκου

Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου

Κατασκευή κοστουμιών: Νικολέτα Καΐση

Σχεδιασμός φωτισμών: Ζωή Μολυβδά Φαμέλη

Φώτα: Γιώργος Γκόλαντας, Μάκης Παπατριανταφύλλου, Παναγιώτης Γιαννούλας

Ήχος: Γιώργος Γκόλαντας, Νίκος Γεωργάκης

Μουσικοί: Σπύρος Καβαλλιεράτος (κιθάρα, μαντολίνο, φλογέρα), Γιάννης Μακρυγιάννης (κρουστά)

Διεύθυνση παραγωγής: Νίκος Γεωργάκης

Ερμηνεύουν: Βερόνικα Δαβάκη (Λυσιστράτη), Φρόσω Ζαγοραίου (Λαμπιτώ), Θανάσης Ζέρβας (Βλέπυρος), Βασίλης Κουλακιώτης (Κινησίας), Μαρσέλα Λένα (Μυρρίνη), Χάρις Λούπα (Ισμηνία), Μυρσίνη Μαργαρίτη (Πραξαγόρα), Δημήτρης Όντος (Καλονίκη), Ντίνος Ποντικόπουλος (Επίτροπος)

Παραγωγή: Θεσσαλικό Θέατρο

Θέατρο: Ανοιχτό Θέατρο Μάνος Κατράκης, Συκιές, Θεσσαλονίκη

Ημερομηνία παράστασης: 29/8/2023.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΑΡΘΡΩΝ

Διαβάστε τις κριτικές θεάτρου που έχουμε δημοσιεύσει

Δείτε τα βίντεο που έχουμε δημιουργήσει