Ο ΚΟΥΜΠΩΜΕΝΟΣ

Οκτ 17, 2017 Θέατρο, Κινηματογράφος 0

του Γιάννη Φραγκούλη

Ο  Γιώργος, αρχιτέκτονας και εργολάβος οικοδομών στο επάγγελμα, η γυναίκα του Μαρία και η κόρη τους, ένα απίστευτο αγοροκόριτσο, υποδέχονται στο σπίτι τους τον επιστήθιο φίλο Κυριάκο, καθηγητή θεολογίας. Ο Κυριάκος κατεβαίνει από το χωριό όπου διδάσκει, μετά από δεκαεννέα ολόκληρα χρόνια, προκειμένου να παρακολουθήσει ένα σεμινάριο. Έτσι γεννάται η ιδέα να παντρέψουν τον Κυριάκο με την Βέτα, την ξαδέρφη της γυναίκας του Γιώργου που μένει δίπλα. Απλά θα πρέπει να του τη «σερβίρουν» όχι όπως είναι στην πραγματικότητα, αλλά όπως αυτός θα ήθελε να είναι. Έτσι το σχέδιο μπαίνει σε εφαρμογή και πηγαίνει καλά, μέχρι όμως τη στιγμή που εμφανίζεται ξαφνικά ο υποψήφιος γαμπρός, ο κουμπωμένος.

ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

Η υπόθεση του έργου θα  μπορούσε να συνοψιστεί κάπως έτσι. Η ανάπτυξή του όμως, επί σκηνής, διαφέρει πολύ από τη στενή αυτή περιγραφή της. Ξενικά από μία ανάλυση χαρακτήρα που αφορά κυρίως στον Κυριάκο και, λιγότερο, στην μικρή κοπέλα. Στη συνέχεια έχουμε συνεχείς ανατροπές, οι οποίες εκφράζονται μέσα από φάρσες. Η γυναίκα του Γιώργου είναι στην ενδιάμεση απόσταση από το έργο μέχρι το θεατή, λέει και τονίζει αυτά που κάποιοι θεατές θα λέγανε, κριτικάρει και στιγματίζει, είναι ένας «δικηγόρος του διαβόλου» και οι κουβέντες της είναι οι αφορμές για το καυγά με το Γιώργο, στο ενδιάμεσο η κόρη τους.

Ο Γιώργος είναι ο «μέσος άνθρωπος» που θέλει πάση θυσία το καλό του φίλου του, μόνο που αυτό το καλό το σχεδιάζει όπως αυτός το εννοεί, απαιτεί να γίνει όπως θέλει, δεν υπολογίζει τη γνώμη του άλλου, της γυναίκας του, της ξαδέλφης της και του φίλου του. Αυτό που πρεσβεύει είναι ο κοινός νους. Αυτό που η κοινωνία απαιτεί από εμάς: να παντρευτούμε, να κάνουμε μία οικογένεια, να ζήσουμε αρμονικά μέσα σε συμβάσεις που δεχόμαστε, αρνούμενοι την πραγματικότητα, η οποία μπορεί μόνο να περιγραφθεί με όρους δυστυχίας, ψυχολογικών προβλημάτων και παραδοχής μιας μίζερης κατάστασης.

Η ξαδέλφη της γυναίκας του Γιώργου είναι ο εαυτός της. Αυτό τον ευχάριστο άνθρωπο θέλει ο Γιώργος να τον αποσιωπήσει, να τον αλλάξει πρόσκαιρα και να σερβίρει την Ελισσάβετ στη θέση της Βέτας, την θεούσα στη θέση της γλεντζού και της «έξω καρδιάς». Αυτή δέχεται αυτό το παιχνίδι για λίγες μόνο μέρες. Μπορεί όμως να διακρίνει τις αρετές του Κυριάκου και να βρει σε αυτόν έναν άνθρωπο που θα μπορούσε να αγαπήσει, να μείνει μαζί του και να ζήσει ευτυχισμένη.

Ο Κυριάκος παρουσιάζεται σαν ένας άνθρωπος μίζερος, κακομοίρης, οπισθοδρομικός, σε εμάς όμως μιλά διαφορετικά. Αλλάζει πολύ γρήγορα, όχι γιατί κάποιος, ο Γιώργος, το επιβάλλει, αλλά επειδή το θέλει, όπως θα αποδειχθεί αργότερα. Του αρέσει η Ελισσάβετ/Βέτα, όπως αποδείχνεται αργότερα κυρίως με το δεύτερο πρόσωπό της, όπως είναι στην πραγματικότητα. Αποφασίζει να αλλάξει εντελώς τη ζωή του και κάνει τη μεγάλη ανατροπή.

Τέλος, η κόρη του Γιώργου και της Μαρίας, η Ηλία, είναι το σημείο αναφοράς της οικογενειακής δυστυχίας. Δέχεται πιέσεις από τη μάνα της και τον πατέρα της, ιδίως από τον πρώτο, για να μην είναι ο εαυτός της, αλλά κάποιος άλλος άνθρωπος αυτός που θέλουν να δείξουν παρά έξω, η βιτρίνα του σπιτιού τους, ραγισμένη και πρόχειρα κολλημένη για να φαίνεται όμορφη και ωραία, έτσι όπως απαιτεί η μικροαστική κοινωνία, εκμηδενίζοντας, ουσιαστικά, τον άνθρωπο. Στο τέλος αντιδρά και διεκδικεί την ταυτότητά της, το φύλο της, την ηλικία της.

Μένει ο πατέρας της Βέτας, παραμελημένος στο χωριό, χωρίς καμία επαφή με την κόρη του, εμφανίζεται ξαφνικά και βάζει κάποια πράγματα στη θέση τους. Είναι αυτός που με την ήπια δύναμη του αρχηγού της οικογένειας, σακατεμένος από τη λησμονιά της κοινωνίας, διεκδικεί το λόγο του, ορίζει κάποια πράγματα, δείχνει ένα δρόμο, ορίζει κάποιες καταστάσεις, δεν μπορεί να επιβληθεί, αν και θα το ήθελε πολύ, είναι το σώμα του πατέρα που τοτεμικά τρώγεται. Δρομολογεί όμως κάποιες καταστάσεις και κάνει πιο εύκολη την τελική ανατροπή.

Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥΣ

Μετά την περιγραφή των χαρακτήρων ας πάμε στην ανάλυση και στην απόδοσή τους. Θα ξεκινήσουμε από το Γιώργο. Αυτός διεκδικεί το ρόλο του πατέρα-αφέντη, όμως ούτε μία στιγμή δε διεκδικεί ουσιαστικά το ρόλο του. Η φωνή του δεν επιβάλλει, αλλά ικετεύει για αυτή την επιβολή. Πέφτει στην αντίδραση της υστερίας, δείχνοντας τον αδύναμο χαρακτήρα του, κουβαλάει στον ώμο του το βάρος της βίας των παλιότερων γενιών χωρίς να μπορεί να το αντέξει. Θέλει να επιβληθεί στην κόρη του, όμως δεν μπορεί γιατί, ουσιαστικά, δεν τη γνωρίζει, κερδίζει στα σημεία, όχι όμως τη μάχη.

Η Μαρία είναι η αντιπολιτευτική δύναμη. Ανέχεται τον άντρα της, υποκύπτει, θέλει όμως να αντιδράσει και να φέρει τα πράγματα σε μία δημοκρατική πολιτική και σε μία λογική ενός ήρεμου ανθρώπου, όμως είναι κατώτερη των περιστάσεων. Η Βέτα είναι η δύναμη της αμφισβήτησης της μέσης γενιάς, ασυμβίβαστη, όμορφη και ανεξάρτητη. Θέλει όμως ένα δεσμό και, αφού τα έχει δοκιμάσει όλα, έχει αρνηθεί την πατρική εξουσία και έχει απογαλακτιστεί, μπορεί να δει με καθαρό μάτι την «πραγματικότητα» και να καταλάβει τι γίνεται, να ανακαλύψει πράγματα πίσω από τις βιτρίνες και να βρει διαμάντια σε ένα αδιάφορο ψυχικό τοπίο. Είναι έτοιμη για τη μεγάλη ανατροπή.

Ο Κυριάκος έχει ζήσει την υποταγή και την έχει βιώσει, μπορεί να καταλάβει τι είναι ο άλλος, να δει την ψυχή του ανθρώπου, όχι σα θεολόγος, αλλά σα μελετητής της ανθρώπινης ψυχής. Θέλει να κάνει την υπέρβασή του και αφήνεται να τον καθοδηγήσουν εκεί όπου και αυτός θέλει να πάει, του αρέσει η Βέτα και τη διεκδικεί με τον πιο ορμητικό και ήρεμο, συγχρόνως, τρόπο. Η Ηλία, δέχεται, ουσιαστικά όμως απορρίπτει κάθε μορφή εξουσίας, από τον πατέρα και τη μητέρα, είναι το σώμα όπου η βία εγγράφεται. Ξεσπά, κατά καιρούς, αλλάζει ριζικά όταν αυτή θέλει, η ανατροπή της έρχεται μαζί με αυτή του Κυριάκου, στο τέλος του έργου.

Ο ρόλος του πατέρα κρατά ένα ίσο. Είναι η εκδήλωση της βίας, η οποία δεν εκδηλώνεται, είναι άφατη, θα ήθελε όμως να εκδηλωθεί και, για αυτό το λόγο, είναι πιο έντονη, εκκωφαντική σε τέτοιο βαθμό που δίνει χώρο στην ανατροπή, η οποία, όμως, θα διατηρήσει την τάξη στην κοινωνία, σε παραδοσιακό επίπεδο.

ΟΙ ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΕΣ

Η Χριστίνα Νασιάδου κρατά το επίπεδο εκεί που πρέπει, δεν είναι ούτε υπερβολική ούτε υποτονική, εκφράζεται σωστά και εγγράφει τις δράσεις και τις αντιδράσεις. Η Βάσω Δήμογλου είναι η δύναμη που εκφράζεται ήρεμα και δίνει χώρο στις ανατροπές, θελκτική και ώριμη, ξέρει τι θέλει και επιστρέφει στην παλιά τάξη, ξέροντας τι κάνει, υποστηρίζει το ρόλο της με συνέπεια και ωριμότητα. Ο Κυριάκος Κατέχης δεν έχει αυτή τη δύναμη να διεκδικήσει αυτό που ο ρόλος του απαιτεί να κάνει δικό του, είναι άτολμος, αλλά κινείται καλά μέσα στο χώρο. Ο Γιώργος Τούλης ξεκινά με μία αρνητική εμφάνιση, κάνει το Ρόμα, αλλά αλλάζει και γίνεται ένας άνθρωπος που δείχνει δύο διαφορετικά πρόσωπα, τη συντήρηση και την αλλαγή, υποστηρίζοντας τη δεύτερη όλο και περισσότερο και όλο και πιο συνετά. Η Βενετία Ψωμιάδου, ως Ηλίας, είναι αυτό που δρομολογεί την αλλαγή. Ο Γιάννης Μαλλούχος είναι η ήρεμη δύναμη, δείχνει ένα άλλο πρόσωπο, μία πολύ ουσιαστική υποκριτική, διαφορετική από αυτές που μέχρι τώρα έχει παρουσιάσει.

Το κωμικό βρίσκεται μέσα στην αμφισβήτηση που είναι παντού. Στην εξουσία του Γιώργου, της Μαρίας, του πατέρα της Βέτας. Ο Κυριάκος, η Βέτα και η Ηλία εκφράζουν την αμφισβήτηση, ο πρώτος με τρόπο που βαθμιαία εκδηλώνεται όλο και περισσότερο για να φύγει από το παραδοσιακό και να πάει στο προοδευτικό. Το τέλος όμως που τα βάζει όλα στη θέση τους είναι ενοχλητικό.  Η ανατροπή που έγινε, τι έφερε; Τι άλλαξε; Ποιο είναι το καινούργιο; Νίκησε ο Κυριάκος, η Βέτα και η Ηλία και με ποιο τρόπο; Σε γενικές γραμμές μία παράσταση που δε σε κουράζει, βγάζει γέλιο και είναι ευχάριστη.

Ο ΚΟΥΜΠΩΜΕΝΟΣ

Κείμενο: Domenico Strillone
Σκηνοθεσία: Κυριάκος Κατέχης
Βοηθός σκηνοθέτης: Ανδρέας Γεβρεξούδης
Διανομή: Χριστίνα Νασιάδου (Μαρία), Κυριάκος Κατέχης (Γιώργος), Βάσω Δήμογλου (Ελισσάβετ), Βενετία Ψωμιάδου (Ηλίας), Γιώργος Τούλης (Κυριάκος). Guest: Γιάννης Μαλλούχος
Παραστάσεις: κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή,
από Παρασκευή 13 Οκτωβρίου μέχρι και Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2017
ΘΕΑΤΡΟ ΑΡΑΤΟΣ
Μοσκώφ 12 με Φράγκων
Τιμές εισιτηρίων: 10 ευρώ και 5 ευρώ (μειωμένο)
Κρατήσεις στα τηλέφωνα: 6977 767 015 & 6944 962 881.

• Κριτικές ταινιών