ΟΙ ΔΙΔΥΜΑΝΕΣ

Σεπ 04, 2024 Θέατρο 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ

Η ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ

Οι Διδυμάνες: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Τα Μερκούρεια, το 2024, έκλεισαν με την παράσταση «Οι Διδυμάνες», από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας. Θεωρώ ότι ήταν η δεύτερη παράσταση που άξιζε να την δεις και, πολύ περισσότερο, να γράψεις μια κριτική. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας, Καλλιόπη Σίμου, αναφέρει: «Με μεγάλη χαρά συμμετέχουμε και φέτος με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας και την παράσταση «Οι Διδυμάνες» στα Μερκούρεια. Έναν θεσμό που διοργανώνεται τρεις δεκαετίες πια κα φέρνει κοντά τα περιφερειακά θέατρα της χώρας μας. Ευχαριστούμε θερμά τον δήμαρχο Νεάπολης-Συκεών, Σίμο Δανιηλίδη, που συνεχίζει να στηρίζει αυτή την ελπιδοφόρα συνάντηση τόσων καλλιτεχνών που εργάζονται με αγάπη και γενναιοδωρία για την σκηνική τέχνη. Είναι μια σημαντική ενθάρρυνση για την άνθιση και διάδοση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, έξω και πέρα από τα μεγάλα αστικά κέντρα». Η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗ.ΠΕ.Θ. Βέροιας έχει αναλάβει την σκηνοθεσία και την κινησιολογία αυτής της παράστασης.

Οι Διδυμάνες: Το έργο

Η μουσική παράσταση, «Οι Διδυμάνες», βασίζεται στο ομώνυμο διήγημα του Σπύρου Μπογδάνου (Συλλογή διηγημάτων «Η Δέπαινα»). Αυτό είναι βασισμένο σε μια αληθινή ιστορία του 19^ου αιώνα , από την περιοχή Μαγαζιά των Παξών. Η αληθινή αυτή ιστορία είναι συγκινητική και συνταρακτική. Χωρίς φανφάρες και υπερβολές, ακούγεται στην παράσταση από τα πρόσωπα δύο γυναικών. Αυτές έχουν καθαρθεί πια μετά το πέρας της ιστορίας. Μπορούν πλέον να μιλήσουν για το τι συνέβη στις ζωές τους και για το πώς απέκτησαν το όνομα Διδυμάνες.

Ισότιμος συνομιλητής τους, σε όλη την διάρκεια της παράστασης, είναι ένας χορός γυναικών. Αυτός επίσης θυμάται, αναρωτιέται, πενθεί και γιορτάζει μαζί τους, καθώς η ιστορία ξετυλίγεται. Το έργο εμπεριέχει επτά πρωτότυπες πολυφωνικές επεξεργασίες ελληνικών παραδοσιακών τραγουδιών. Τα τραγούδια που επιλέχθηκαν -και τα οποία έχουν υποστεί πολλές επεμβάσεις, προκειμένου να λειτουργήσουν ως νέος, σύγχρονος ήχος μέσα στο έργο- προέρχονται κατά κύριο λόγο από την Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, επίσης από τις περιοχές των Παξών και της Κρήτης. Χαρίζουν ένα ηχόχρωμα και μια αίσθηση που παραπέμπει σε χορικά αρχαίας τραγωδίας.

Οι Διδυμάνες: Οι δομές

Βλέποντας την παράσταση τίθεται το ερώτημα: Είναι θέατρο ή ένα έργο ενός ωδείου; Ένας φίλος, ηθοποιός και θεατρικός σκηνοθέτης μου είπε ότι είναι δουλειά ενός ωδείου. Έμεινα έκπληκτος που δεν κατάφερε να δει τις θεατρικές δομές σε μια μουσική παράσταση, αυτές που μας αναγκάζουν να δούμε την παράσταση «Οι Διδυμάνες» ως μια ολοκληρωμένη και υψηλής αισθητικής θεατρική παράσταση. Έχει υπόθεση, κίνηση, αφήγηση, στοιχεία που ακουμπούν από τη μία στην αρχαία ελληνική τραγωδία και από την άλλη στην παράδοση της χώρας μας. Αυτό θα προσπαθήσω να αναπτύξω σε αυτό το κριτικό σημείωμα.

Η ιστορία ξεκινά με τον γάμο ενός άντρα και μιας γυναίκας που αγαπιούνται. Το ζευγάρι είναι αγαπημένο, αλλά δεν μπορεί να κάνει παιδιά. Σε μεγάλη ηλικία ο άντρας γνωρίζει μια νεαρή εργάτρια, την ερωτεύεται και κάνει ένα παιδί μαζί της. Η γυναίκα του αναγνωρίζει ότι αυτό ερχόταν από την ανάγκη του να έχει ένα παιδί και του δίνει διαζύγιο, χωρίς αυτός να το ζητήσει, για να ζήσει αξιοπρεπώς την ζωή του με τα παιδιά του. Κάνει και ένα δεύτερο παιδί, όμως μετά από λίγο πεθαίνει. Μετά την κηδεία η πρώην σύζυγος πάει στην δεύτερη γυναίκα του, την καλεί στο αρχοντικό σπίτι της, για να μείνει εκεί και να μεγαλώσουν μαζί τα παιδιά της. Είναι πλέον οι δίδυμες μάνες, οι Διδυμάνες.

Οι Διδυμάνες: Ο σκηνικός χώρος

Η ιστορία είναι συγκινητική. Η παράσταση θα μπορούσε να αρκεστεί σε αυτή την συγκινητική ιστορία και να κάνει επιτυχία. Η Δήμητρα Τρυπάνη και η Καλλιόπη Σίμου πρέπει να συνεργάστηκαν άψογα και ανέβασαν μια αρχαία ελληνική τραγωδία, με νέο κείμενο (context). Οι ηθοποιοί δεν βγήκαν από τα παρασκήνια. Ήρθαν από την έξοδο του ανοιχτού θεάτρου Μάνος Κατράκης, στις Συκιές, έφτασαν στην σκηνή του, και πήραν την θέση τους. Ο χορός, οι δύο κορυφαίες και οι μουσικοί. Με αυτό τον τρόπο όλος ο χώρος έγινε η σκηνή του θεάτρου, με προέκτασή του τις κερκίδες, ένα κάλεσμα στους θεατές να ενταχθούν σε αυτή την παράσταση και, μπρεχτικά, να εμπλακούν.

Οι μουσικοί συμμετέχουν στον χορό και απομακρύνονται από αυτόν μόνο όταν θα πρέπει να παίξουν τα όργανά τους. Οι κινήσεις όλων είναι μετρημένες και συμμετρικές. Ο χορός ταυτίζεται με την ελληνική κοινωνία, ακόμα ένα στοιχείο που θέλει να εντάξει τον θεατή μέσα στην παράσταση. Οι δύο κορυφαίες διηγούνται την ιστορία, πότε σε πρώτο και πότε σε τρίτο πρόσωπο. Με άλλα λόγια, υπάρχει αυτή η εναλλαγή του εξωαφηγηματικού και ενδοαφηγηματικού προσώπου που δίνει ρυθμό στην παράσταση «Οι Διδυμάνες». Θεωρώ ότι ήταν λάθος η συμμετοχή της δεύτερης κορυφαίας, της εργάτριας, και στον χορό. Η θέση της ήταν δίπλα στην πρώτη κορυφαία, στην αρχόντισσα, αφού ήταν τα δύο σημεία που ορίζουν το αφηγηματικό διάνυσμα.

Οι Διδυμάνες: Η ισορροπία

Σε όλη την παράσταση βλέπουμε μια κοινωνία που λειτουργεί αρμονικά. Ο πατέρας της πλούσιας γυναίκας δεν την καταπιέζει. Δεν θέλει να επιβάλλει την άποψή του για τον γάμο της, όπως συνηθιζόταν στην Ελλάδα. Ούτε ο άντρας της είναι δυνάστης, δεν την κατακρίνει επειδή δεν μπορεί να κάνει παιδιά. Κατ’επέκταση και αυτή αναγνωρίζει την ορμή του για να έχει ένα παιδί και τον διευκολύνει έτσι ώστε να ζήσει αξιοπρεπώς την καινούργια ζωή του. Όταν πεθαίνει είναι αυτονόητο ότι υιοθετεί τα παιδιά του και συμβιώνει με την δεύτερη γυναίκα του. Η ιδιοκτησία, με την έννοια έχω μια γυναίκα, έχω ένα παιδί κ.λπ., εδώ δεν υπάρχει. Το «έχω» έχει γίνει «έχουμε». Η ζωή συνεχίζεται και ζει σε πλήρη αρμονία η μεγάλη οικογένεια, οι δύο γυναίκες και τα παιδιά, από την οποία λείπει ο άντρα που και οι δύο αγάπησαν. Το πατριαρχικό στοιχείο υπάρχει, αλλά συμβιώνει αρμονικά με το μητριαρχικό.

Έχουμε ένα δυνατό στοιχείο. Αυτό είναι ο έρωτας. Υπάρχει μια εξέλιξη: πρώτα έχουμε τον έρωτα ως μια λιμπιντική ανάγκη, αλλά αυτός εξελίσσεται σε βαθειά αγάπη. Η παράσταση «Οι Διδυμάνες» αποδίδουν εξαίσια μια ισορροπημένη κοινωνία, ένα τρίο που δεν είναι ερωτικό, αλλά αγαπησιάρικο, ένα παράδειγμα μια αρμονικής και καλής συμβίωσης σε μια κοινωνία. Μόνο που αυτή η κοινωνία δεν υπήρξε και δεν υπάρχει. Η αφήγηση σε αυτή την παράσταση είναι ουτοπική. Η ουτοπία της, μπορεί να μην βλέπει τον τόπο, ου-τόπος, αλλά είναι μια πρόταση για μια κοινωνία που πλησιάζει αυτό που λέμε πρωτόγονη κομμουνιστική κοινωνία, έτσι όπως την συναντούμε σε «πρωτόγονες» κοινωνίες, έτσι όπως την ξέρουμε από τα κείμενα του Μόργκαν (βλ. Henry Lewis Morgan «Η αρχαία κοινωνία», εκδ. Αναγνωστίδη), της Λούξεμπουργκ (βλ. Ρόζα Λούξεμπουργκ, «Η πρωτόγονη κομμουνιστική κοινωνία», εκδ. Κοροντζής), περισσότερο, και του Ένγκελς (βλ. Φρίντριχ Ένγκελς «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους», εκδ. Σύγχρονη Εποχή), λιγότερο. Όλο αυτό όμως σε ένα σύγχρονο πλαίσιο.

Οι Διδυμάνες: Τα χαρακτηριστικά

Ο Σπύρος Μπογδάνος μας προτείνει μια τέτοια κοινωνία. Η Δήμητρα Τρυπάνη και η Καλλιόπη Σίμου την αναπαριστούν με απόλυτο σεβασμό δίνοντας σάρκα και οστά σε αυτή την πρόταση. Οι τεχνικοί φώτισαν λειτουργικά τον σκηνικό χώρο. Ο ήχος ακουγόταν όπως έπρεπε, χωρίς υπερβολές. Οι ηθοποιοί είχαν την κίνηση που ταιριάζει σε αυτό το κείμενο: πλήρης ισορροπία των κινήσεων, σύνθεση μιας εικόνας που από μόνη της αφηγείται, βοηθά και στηρίζει τον αφηγηματικό λόγο. Οι μουσικοί ήταν άψογοι στο να συνοδεύουν τον λόγο και, κάποιες φορές, να του δίνουν την ένταση-έμφαση που χρειαζόταν για να δημιουργηθεί ο ρυθμός. Οι δύο κορυφαίες ξεδίπλωναν τον λόγο μαζί, έχτιζαν μια παράσταση, σε αγαστή συνεργασία με τους υπόλοιπους, και μας έδωσαν την εικόνα μιας ιδεατής κοινωνίας.

ΟΙ ΔΙΔΥΜΑΝΕΣ

Συγγραφέας: Σπύρος Μπογδάνος

Σκηνοθεσία: Καλλιόπη Σίμου

Βοηθός σκηνοθέτης: Γιώργος Παπαδόπουλος

Διασκευή κειμένου: Δήμητρα Τρυπάνη

Κινησιολογία: Καλλιόπη Σίμου

Βοηθός χορογράφος: Γιώργος Παπαδόπουλος

Μουσική σύνθεση και διδασκαλία: Δήμητρα Τρυπάνη

Σκηνικά: Ιωάννα Στεφανοπούλου

Βοηθός σκηνογράφος: Ελένη Τσίλη

Κοστούμια: Ιωάννα Στεφανοπούλου

Βοηθός ενδυματολόγος: Ελένη Τσίλη

Φωτισμοί: Γιώργος Βέγκος

Ήχος: Αλέξανδρος Καροτσέρης

Βοηθός μουσικής διδασκαλίας: Ζωή Μάντζου

Φωτογραφίες-καλλιτεχνική επιμέλεια προγράμματος: Τάσος Θώμογλου

Εικαστικό αφίσας: Ιωάννα Στεφανοπούλου

Βίντεο-μοντάζ: Παύλος Τσανακτσίδης

Ηθοποιοί: Μαρία Αηδονίδου, Άννα-Μαρία Ακριτίδου, Φωτεινή Γεωργουδάκη, Αίθρα-Γεωργία Γραμματικού, Φωτεινή Κανελλίδου, Αναστάσιος Κετίκογλου, Ηλέκτρα Κόντογλου, Ανθή Κυρτσόγλου, Ζωή Μάντζου, Έφη Μούζη, Όλγα Παπαδοπούλου, Μάγδα Πένσου, Σάνυ Σερεμέτα, Καλλιόπη Σίμου, Ηλιάνα Τσίλη, Αλεξία Φωτιάδου

Μουσικοί: Ανθή Κυρτσόγλου (βιολί), Άννα-Μαρία Ακριτίδου (τσέλο), Αναστάσιος Κετίκογλου (κρουστά)

Παραγωγή: ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας

Θέατρο: Ανοιχτό Θέατρο Μάνος Κατράκης, Συκιές, Θεσσαλονίκη

Ημερομηνία παράστασης: 1/9/2024.

Επιστροφή στον εισαγωγικό σημείωμα-ευρετήριο άρθρων

Διαβάστε για τα Μερκούρεια

Δείτε τα βίντεο που έχουμε δημιουργήσει