ΟΘΕΛΛΟΣ

Απρ 26, 2019 Θέατρο 0

«ΜΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ»

του Χάρη Φραγκούλη -Θέατρο Τέχνης (οδό Πεσμαζόγλου)

του Νίκου Θωμόπουλου

Ο Οθέλλος είναι μια από τις τέσσερις «τραγωδίες του αίματος». Οι υπόλοιπες τρεις είναι «Ο Βασιλιάς Λήρ», «Μάκβεθ» και «Άμλετ». Εικάζεται ότι ο Οθέλλος γράφτηκε από τον Ουΐλιαμ Σαίξπηρ το 1604 στην εποχή της ωριμότητας του σπουδαίου αυτού συγγραφέα προβάλλοντας μία ψυχολογική ανατομία της ανθρώπινης φύσης και δίκαια θεωρήθηκε ως η πιο διαυγής παρουσίαση της ερωτικής ζήλιας που αποτυπώνεται διαχρονικά στην ιστορία του παγκόσμιου θεάτρου. Ο Μαύρος, όπως λέγεται αλλιώς ο Οθέλλος, κουβαλάει το μίασμα της μειονεξίας λόγω όχι μόνο του χρώματος του δέρματος αλλά και του «ακαθάρτου» αίματός του ως ξένο σώμα στο Δουκάτο της Βενετίας της εποχής του που τον ανέχεται όσο υπηρετεί πιστά τα στρατιωτικά και πολιτικά του συμφέροντα.  

Όταν «γεύεται» τη σάρκα μιας καθαρόαιμης βενετσιάνας, της Δυσδαιμόνας, πέφτει εύκολα θύμα της παγίδας του δολοπλόκου Ιάγου αλλά και της ανασφάλειάς του, λόγω της σαρκικής ενοχής που το βασανίζει. Με τραγική κατάληξη  την άδικη τιμωρία της Δυσδαιμόνας που κατηγορείται από τον άντρα της -και ολιγόπιστο Οθέλλο- με ψεύτικες αποδείξεις ότι τον απάτησε με το νέο κι όμορφο υπολοχαγό Κάσσιο, περήφανο και γενναίο στρατιωτικό με ακέραιο ήθος και επιστήθιο φίλο του Ιάγου. Ο Ιάγος, παντρεμένος με την Αιμιλία, που είναι υπηρέτρια της Δυσδαιμόνας, μισεί θανάσιμα τον Οθέλλο, που είναι ανταγωνιστής του, φιλοδοξώντας να τον καταστρέψει παίρνοντας τη θέση του στην ιεραρχία της εξουσίας. Το χρήμα, η φιλοδοξία, και ο αμείλικτος ανταγωνισμός εισβάλλουν έτσι κυριαρχικά στο «θέατρο» που παίζουν με το ρόλο που υποδύονται οι άνθρωποι κάθε εποχής στην πραγματική τους ζωή σα να είναι σε μία αιώνια πρόβα της δικής τους παράστασης.

Ο Χάρης Φραγκούλης που είναι κι ένας ταλαντούχος ηθοποιός της νέας γενιάς, σκηνοθετεί την ομάδα Kursk, σαν παιδί  που μπαίνει με φόρα σ΄ένα σπίτι όπου όλα μπορούν να συμβούν, όπως έχει δηλώσει δημόσια, και αντιμετωπίζει τον Οθέλλο σαν αυτός να τα ξέρει όλα και συγχρόνως σα να μην ξέρει τίποτα.

Με το βάρος αυτό του τρόμου που προκαλεί το άγνωστο η ιστορία που παρακολουθούμε μοιάζει να δραπετεύει από την πραγματικότητα, παρά να την αναφέρει κάποιος για να την αφηγηθεί. Έτσι βλέπουμε μια πειραματική απόπειρα με εμβόλιμες ειρωνικές ατάκες που λένε οι ηθοποιοί που δεν υπάρχουν ούτε εντάσσονται ομαλά στο Σαιξπηρικό κείμενο του Οθέλλου με σκοπό να δείξουν ότι η πραγματική ζωή συνεχίζεται παρατηρώντας  σκωπτικά τα οδυνηρά συμβάντα του έργου ώστε να μη μείνει στο θεατή μόνο η ζοφερή αίσθηση που αφήνει ο «Οθέλλος».

Παρατήρησα επίσης ότι αποσιωπάται το αίσθημα της μειονεξίας που βαραίνει τον Οθέλλο, στοιχείο που δικαιολογεί τις συμπεριφορές του στην πλοκή του έργου. Η συγκεκριμένη ομάδα χρησιμοποιεί στις παραστάσεις της -και στον Οθέλλο- τη μέθοδο του σωματικού θεάτρου, με την κινησιολογική διάλεκτο κάθε ρόλου να ερμηνεύει σε αρμονική αλληλεπίδραση, με το λόγο του κάθε χαρακτήρα με τις λέξεις και τα νοήματα να δονούν την κίνηση των σωμάτων περιγράφοντας το ρόλο χωρίς να αναιρούν την δύναμη και την αξία του κειμένου. Αυτό το στοιχείο λειτούργησε υποστηρικτικά απογειώνοντας κυρίως τις ερωτικές σκηνές Οθέλλου-Δυσδαιμόνας αν εξαιρέσει κανείς την έντονη σωματική επαφή από θέση ισχύος του Ιάγου με τους αντρικούς χαρακτήρες που χρησιμοποιεί ως υποχείριό του, υπονοώντας ενδόμυχα ένα είδος σαδιστικής σεξουαλικής συνεύρεσης.

Ο Άγγελος Παπαδημητρίου (Μπαρμπάντο) απέδωσε με έντεχνο κυνισμό και φινέτσα τις ευαισθησίες στην όλη του παρουσία κόντρα στην τραγωδία που εξελίσσεται μπροστά του. Ο Ροδρίγος (Μιχάλης Τιτόπουλος) αποτύπωσε την απαραίτητη φαιδρότητα και τα κωμικοτραγικά χρώματα του πολυδιάστατου και απαιτητικού του ρόλου ως υπηρέτη και συνένοχο του Ιάγου, στα ύπουλα σχέδιά του. Ο Οθέλλος (Γιάννης Παπαδόπουλος) υπερασπίστηκε εύστοχα τον ευκολόπιστο και ερωτευμένο «μαύρο» μισθοφόρο του σε όλες τις δράσεις, και μάλιστα χωρίς το γερό πάτημα της δυναμικής του ρόλου που υπαγορεύει το κείμενο του Σαίξπηρ. Η Δυσδαιμόνα της Σοφίας Κόκκαλη απέδωσε την απόλυτη αγνότητα και καθαρότητα του έρωτά της, προσωποποιώντας ιδανικά το δίκιο του αδύναμου, παραμένοντας μέχρι το τέλος και παραδίνοντας ψύχραιμα τον εαυτό της στον επερχόμενο θάνατο από τα χέρια του Οθέλλου με τον ανάλογο αισθησιασμό, στωϊκά πιστή στον άντρα που αγάπησε μέσα από τις σωματικές δράσεις, σε κάθε ερωτική συνεύρεση με τον Οθέλλο.

Η Κατερίνα Λούβαρη και η Ασπασία Μαρία Αλεξίου φωτίζουν στο λόγο τους την υποταγμένη πλευρά της γυναικείας φύσης, σχολιάζοντας την αδικία που βιώνουν από τα βίαια κυριαρχικά πάθη της αντρικής εξουσίας. Η μουσική του Κορνήλιου Σελαμσή δίνει ένα ταιριαστό ρυθμό ενός ψυχολογικού θρίλερ στα δρώμενα του έργου. Η εμπλοκή του όμως ταυτόχρονα στην παράσταση ως ρόλος μου φάνηκε συγκεχυμένη χωρίς ισχυρό λόγο ύπαρξης. Ο Αντρέας Κωνσταντίνου (Κάσσιος) απέδωσε με χαμηλούς τόνους το χαρακτήρα του τίμιου άντρα, αξιωματικού, που θυσιάζεται ως εξιλαστήριο θύμα της συκοφαντίας του Ιάγου και μαζί με την Δυσδαιμόνα προσωποποιεί ένα σπάνιο υπόδειγμα ηθικής σ΄ένα περιβάλλον ακραίας παρακμής των ανθρώπινων αξιών. Τέλος, ο Ιάγος του Αντρέα Κοντόπουλου δεν πείθει πάντα ό,τι παίζει μέσα στη σκηνική διάδραση, σε σχέση με τους υπόλοιπους χαρακτήρες.

Το σκηνικό και τα κοστούμια της Μαρίας Πανουργιά συμβολοποιούν τα πάθη των ηρώων του έργου με μια δόση υπερβολής στη χρήση των σκηνικών αντικειμένων -λεμόνια, σιντριβάνι- που αποκτούν καίριες και πολλαπλές σημασίες μιας παράστασης, έκθετη πάντως σε αμφισβητήσεις που αφορούν στην αποδόμηση του σαιξπηρικού κειμένου από τη συγκεκριμένη, «πειραγμένη» σκηνοθεσία, αποδίδοντας την αίσθηση του φετιχισμού και του εξαγνισμού.

ΟΘΕΛΛΟΣ

Συγγραφέας: Ουίλιαμ Σαίξπηρ

Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης

Σκηνοθεσία: Χάρης Φραγκούλης

Βοηθός σκηνοθέτης: Ασπασία-Μαρία Αλεξίου

Β΄ βοηθός σκηνοθέτης: Κορίνα Άννα Γκουγκούλη

Σκηνικά-κοστούμια: Μαρία Πανουργιά

Βοηθός σκηνογράφου: Φωτεινή Ιατρού

Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής

Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος

Φωτισμοί: Ελίζα Αλεξανδροπούλου

Βοηθός φωτίστριας: Τζάνος Μάζης

Hair styling: Talkin’ Heads

Οργάνωση παραγωγής: Ερωτόκριτος Κοτσιλίνης

Φωτογραφίες: Εβίτα Σκουρλέτη

Παίζουν: Ασπασια-Μαρία Αλεξίου, Σοφία Κόκκαλη, Ανδρέας Κοντόπουλος, Ανδρέας Κωνσταντίνου, Κατερίνα Λούβαρη-Φασόη, Άγγελος Παπαδημητρίου, Γιάννης Παπαδόπουλος, Κορνήλιος Σελαμσής, Μιχάλης Τιτόπουλος

Θέατρο: Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν (οδό Πεσμαζόγλου).

• Θεατρικές παραστάσεις, Θεατρικοί συγγραφείς