ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΚΛΕ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ

Ιούν 10, 2023 Κινηματογράφος 0

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ

Συνέδριο ΟΚΛΕ οι ταινίες: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Αναφέρουμε αναλυτικά τις πέντε ταινίες που θα προβληθούν πριν

το 36^ο Συνέδριο της Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδας,

στο Κιλκίς και στη Θεσσαλονίκη. Οι ταινίες

σχετίζονται με το μακεδονικό τοπίο, το οποίο είναι το θέμα του συνεδρίου.

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΚΛΕ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ: ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ

Η πρώτη ταινία του Τάκη Κανελλόπουλου είναι ο «Μακεδονικός γάμος». Συγχρόνως είναι η πρώτη ταινία-ντοκιμαντέρ που παρουσιάστηκε σε κινηματογραφικό φεστιβάλ στην Ελλάδα. Μετά την προβολή του «Μακεδονικού γάμου» μπορούμε να μιλάμε για το ντοκιμαντέρ ως κινηματογραφικό είδος.

Μπορεί να έχουν περάσει 63 χρόνια από την πρώτη προβολή του, η αξία του δεν έχει χάσει έστω κάτι το ελάχιστο. Αντίθετα, συνεχίζει να εμπνέει τους κινηματογραφιστές και να μας γοητεύει με τη φόρμα και το μήνυμα που εκπέμπει. Το ενδιαφέρον του Κανελλόπουλου για τον ελληνικό πολιτισμό και ιστορία είναι πραγματικό. Αγαπάει αυτό που υπάρχει και κάνει επιστημονική και καλλιτεχνική εργασία.

Βλέπει την τελετουργία του γάμου με τη ματιά ενός ανθρωπολόγου και του καλλιτέχνη. Στην ταινία υπάρχουν δύο κείμενα. Αυτό του μελετητή-ανθρωπολόγου που αναλύει την παράδοση και δεν τη βλέπει σαν κάτι το εξωτικό, αλλά σαν ένα ζωντανό οργανισμό από τον οποίο έχουμε να πάρουμε πολλά. Κατόπιν ως καλλιτέχνης μεταφράζει αυτό το επιστημονικό κείμενο και το μετουσιώνει σε μια γλαφυρή αφήγηση.

“Συνέδριο ΟΚΛΕ οι ταινίες: Η κοινωνία διέπεται

από νόμους στους οποίους

ο ρομαντισμός δεν έχει καμία θέση. “

Η μικρού μήκους αυτή ταινία, όπως και οι άλλες του Τάκη Κανελλόπουλου, βλέπει με καθαρή ματιά την ανθρώπινη ψυχή. Βλέπουν τις χαρές και τις οδύνες, παρατηρούν αυτό το θείο δράμα που είναι ο αγώνας του ανθρώπου για επιβίωση. Ο σκηνοθέτης δημιουργεί μια ελεγεία που μιλά με ποιητικό τρόπο για την ελληνική ψυχή διαχρονικά.

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΚΛΕ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ: Η ΕΚΔΡΟΜΗ

Έξι χρόνια μετά τον «Μακεδονικό γάμο», ο Τάκης Κανελλόπουλος δημιουργεί ένα άλλο ποιητικό έργο. Το 1966 βγαίνει η «Εκδρομή». Η Λίλη Παπαγιάννη, μετά από τις ταινίες του Φίνου, μας αποκαλύπτει το ερμηνευτικό ταλέντο της. Ο Νίκος Μαμαγκάκης «ντύνει» μουσικά την ταινία με αυτό το «φόρεμα» που τονίζει την ποιητική αλληγορία της.

Το 1941 η Ελλάδα πολεμάει με τη Γερμανία, στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ειρήνη προτιμά να μείνει σε μία κωμόπολη, κοντά στα σύνορα, όπου πολεμά ο άντρας της. Γνωρίζει και έχει ερωτική σχέση με τον Στράτο, που υπηρετεί στο λόχο του άντρα της. Όταν ο άντρας της τραυματίζεται ο Στράτος την πείθει να φύγουν.

“Συνέδριο ΟΚΛΕ οι ταινίες: Συνέδριο ΟΚΛΕ οι ταινίες:

Η ταινία είναι αφιερωμένη στη μνήμη

του Τάκη Κανελλόπουλου.”

Το πάθος για έρωτα είναι πιο δυνατό από το μίσος που τροφοδοτεί έναν πόλεμο. Προτείνει έναν άλλο τρόπο ζωής. Δεν είναι όμως δυνατόν αυτή η λογική -η αφήγηση της αγάπης- να νικήσει. Η κοινωνία διέπεται από νόμους στους οποίους ο ρομαντισμός δεν έχει καμία θέση. Ακόμη, το πάντρεμα αυτών των δύο λογικών δεν είναι δυνατό να γίνει.

Ο Τάκης Κανελλόπουλος μας το δείχνει με τον πιο γλαφυρό τρόπο. Το ερωτικό πάθος οδηγεί τους εραστές σε παραβατική συμπεριφορά, όσον αφορά στο κοινωνικό στάτους. Θα πρέπει να τιμωρηθούν επειδή τόλμησαν να πιστέψουν στον έρωτά τους. Αυτή η τιμωρία είναι η λογική που κρατά τον άνθρωπο δέσμιο σε ένα παράλογο και απάνθρωπο καθεστώς, όπως αυτό του πολέμου και της μεταξικής δικτατορίας. Η ποιητικότητα του Κανελλόπουλου μας ωθεί να προεκτείνουμε αυτή την αφήγηση στο σήμερα και να δούμε αλλιώς τον κόσμο μας.

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΚΛΕ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ: ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΔΡΟΜΟΣ

Τρία διαφορετικά επεισόδια αφηγούνται τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν τρεις άντρες, στο πλέον κρίσιμο σημείο της ζωής τους. Στην πρώτη ιστορία, «Χαρώνειο νόμισμα», ένας αρχαιολόγος (Δημήτρης Καταλειφός) ξεκινά να συναντήσει τους φίλους του φαντάρου-αυτόχειρα γιου του (Κώστας Καζανάς). Ένα χρόνο μετά το τραγικό περιστατικό ανακαλύπτει σε ανασκαφή έναν ελληνιστικό τάφο, στην περιοχή των Φιλίππων.

Στη δεύτερη ιστορία, «Η τελευταία νανόχηνα», ο γερο-φύλακας (Θανάσης Βέγγος) του βιότοπου στο Δέλτα του Έβρου ξεναγεί δύο ορνιθολόγους στην περιοχή. Εκτελεί χωρίς δεύτερη σκέψη έναν λαθροκυνηγό που ευθύνεται για το φόνο της τελευταίας νανοχήνας.

“Συνέδριο ΟΚΛΕ οι ταινίες: τα σημάδια του

υπάρχουν διάσπαρτα σε πολλά ποιήματα

και πεζά του συγγραφέα.”

Στην τρίτη ιστορία, με τίτλο «Βιετνάμ», ένας ιδιοκτήτης (Γιώργος Αρμένης) μεγάλης επιχείρησης προσπαθεί μάταια να ξεχάσει τον καημό του εξαιτίας του χωρισμού με τη γυναίκα του. Διασκεδάζει σε ένα σκυλάδικο της επαρχίας. Αφού μεθύσει και σπάσει τα πάντα μέσα στο μαγαζί, θα το αγοράσει για να το καταστρέψει. Στο τέλος χορεύει στο χωράφι με τη συνοδεία της τοπικής μπάντας.

Η ταινία είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Τάκη Κανελλόπουλου. Ο τίτλος «Όλα είναι δρόμος» είναι του ποιητή Γιάννη Τζανετάκη. Ο Παντελής Βούλγαρης και σε αυτή την ταινία κάνει μια ηθογραφία όπου πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν τα ουσιαστικά στοιχεία των χαρακτήρων. Αφήνει να εννοηθεί η σύνδεσή τους με τους χαρακτήρες των ανθρώπων που ζουν στην ελληνική κοινωνία. Μια αναγωγή που είναι σχετικά δύσκολη.

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΚΛΕ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ: ΟΣΑ ΕΙΠΑΜΕ ΠΑΛΙΑ ΙΣΧΥΟΥΝ

(ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΒΟΔΕΝΑ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΜΕΣΚΟΥ)

Ο Μάρκος Μέσκος είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές της μεταεμφυλιακής γενιάς. Στα ποιήματά του κρύβονται νοήματα που θα μας μιλήσουν για την ήττα της αριστεράς μετά τον εμφύλιο, για την έκπτωση δημοκρατίας και ανθρωπισμού από τις κυβερνήσεις από ακολούθησαν. Το σενάριο βασίστηκε στην ιδέα του Θάνου Λαμπρόπουλου και η σκηνοθεσία είναι της Πηγής Δημητρακοπούλου.

Διαβάζουμε το «γενέθλιο τραύμα» του ποιητή, ο βίαιος ευνουχισμός και ο απάνθρωπος χαρακτήρας των εξουσιών όταν παραφρονούν και επιβάλουν στους ανθρώπους. Το τραύμα αυτό θα το συμπυκνώναμε σε δυο στίχους. Ο ένας, βρίσκεται στο ποίημα με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Μουγκό» από τη συλλογή «Μαυροβούνι»: «Η μάνα μου δεν ξέρει ελληνικά/καμία γλώσσα του κόσμου δεν μιλεί». Ο άλλος βρίσκεται στη συλλογή «Στον ίσκιο της γης»: «θ’ ανταμώσουμε πάλι στη στάχτη./μακεδονίτικα πουλιά λαλούν μακεδονίτικα». Ο Μέσκος μιλά για τη γλώσσα των ντόπιων που τη μιλούσαν χαμηλόφωνα.

Αυτό το τραύμα οδηγεί σε ένα άλλο. Σε αυτό που τα σημάδια του υπάρχουν διάσπαρτα σε πολλά ποιήματα και πεζά του συγγραφέα. Δεν είναι άλλο από το δράμα της ηττημένης, μετεμφυλιακής αριστεράς. Κυρίως το δράμα εκείνου του αιρετικού κομματιού της αριστεράς που δεν βολευόταν στο στενό κομματικό σακάκι της επίσημης γραμμής και της σταλινικής πειθαρχίας. Το δράμα εκείνων των ανθρώπων που θεωρούνταν «προδότες για την Σπάρτη και για τους είλωτες Σπαρτιάτες», όπως έλεγε ο Άρης Αλεξάνδρου.

“Συνέδριο ΟΚΛΕ οι ταινίες: γίνεται

γονιός του γονιού του.”

Ο Μέσκος ανήκει στη γενιά που υπάρχει η σέχτα των πολιτικά ύποπτων της δεκαετίας του’60! Αριστεροί, ίσως όμως όχι και τόσο «κανονικά» αριστεροί. Με τις ιδιοτροπίες του ο καθένας, αλλά και με τους κοινούς γεωμετρικούς τόπους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπήρξαν πραγματικά κάτι σαν ένα εξωγήινο είδος ανθρώπων μέσα στην ισοπεδωτική κλίση των ημερών: Την ομοφωνία της νικηφόρας δεξιάς και την ισοσκελή ομοφωνία της ηττημένης αριστεράς, όπως αναφέρει ο Μαρκίδης.

Η ταινία μας μεταφέρει σε αυτό το ιδεολογικό τοπίο. Μας αφήνει να προβληματιστούμε και να βγάλουμε τα δικά μας συμπεράσματα. Ακολουθώντας την διαλεκτική χτίζει τη φιλμική δομή της και μας τη δωρίζει.

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΚΛΕ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ: DIGGER

Η αντιπαλότητα του γιου με τον πατέρα είναι η αφορμή να βρει ο καθένας τον εαυτό του. Ο γιος βρίσκει σε ένα βουνό τον πατέρα του που δεν έχει δώσει σημάδια ζωής. Πολλά τα ερωτήματα, απαντήσεις πειστικές δεν υπάρχουν. Αυτές όμως είναι αναγκαίες για να δομηθεί η ταυτότητα του γιού, τώρα που έχει φύγει από την εφηβεία.

Βλέπουμε το ασυμβίβαστο χαρακτήρα του πατέρα, την εμμονή στη δική του λογική, τη σύγκρουση με το γιο του. Όμως, κάπου εκεί θα ανακαλύψουμε την αλήθεια του πατέρα όταν θέλει να προστατέψει τον τόπο του. Βάζει φραγμό στον «εκσυγχρονισμό», όπως στρεβλά κάποιες εταιρείες τον εννοούν.

Ο γιος μπαίνει στη λογική του πατέρα του για να βγει αμέσως αφού του προκαλεί τρόμο. Το ένας εναντίον όλων, δεν είναι κάτι που εύκολα κάποιος μπορεί να το διαχειριστεί. Όμως αυτή η διαδρομή του το βοηθά να καταλάβει δύο πράγματα: Τον χαρακτήρα του πατέρα του και που βρίσκεται η αλήθεια του. Αυτή τη στιγμή ορθώνεται μπροστά του το οικοδόμημα που είναι η στάση ζωής του πατέρα του.

Τα γκρεμίζει όλα και φτιάχνει από την αρχή τον κόσμο τους, υιοθετώντας τον πατέρα του. Περνά στην ενηλικίωση και γίνεται γονιός του γονιού του, άνθρωπος που μπορεί να δει πλέον τον κόσμο με τη δική του ματιά. Ενήλικας που είναι έτοιμος να προσπαθήσει να φτιάξει το δικό του κόσμο. Ελπίζουμε καλύτερο από αυτόν.

Ο Τζώρτζης Γρηγοράκης γράφει και σκηνοθετεί αυτό το αριστούργημα. Το αφήνει παρακαταθήκη στη γενιά του. Δείχνει την ωριμότητά του, παρά το νεαρό της ηλικίας του. Ανοίγει ένα δρόμο στον ελληνικό κινηματογράφο που υπόσχεται πολλά.

Διαβάστε το πρόγραμμα του Συνεδρίου της ΟΚΛΕ

Διαβάστε τα κινηματογραφικά νέα που έχουμε δημοσιεύσει

Δείτε τα βίντεο που έχουμε δημιουργήσει