ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΙΧΑΛΗ ΑΓΡΑΦΙΩΤΗ: Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΗΤΑΝ Η ΤΑΦΟΠΛΑΚΑ

Μαρ 20, 2021 Κινηματογράφος 0

Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΗΤΑΝ Η ΤΑΦΟΠΛΑΚΑ

Ο Μιχάλης Αγραφιώτης συζητά με το Γιάννη Φραγκούλη

Φίλοι, εδώ και πολλά χρόνια, με το Μιχάλη Αγραφιώτη έχουμε κάνει πολλές κουβέντες σχετικά με τον κινηματογράφο, τη θεωρία, την ιστορία του. Ήρθε η ώρα να καταγράψουμε μία συνομιλία με θέμα τα προβλήματα του κινηματογράφου, έτσι όπως αυτά παρουσιάζονται στην εποχή μας και, πιο συγκεκριμένα, τον τελευταίο καιρό της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας. Μία κουβέντα που επεκτάθηκε στην παραγωγή που ετοιμάζει, ως σκηνοθέτης και παραγωγός, ο Μιχάλης Αγραφιώτης, με την τρίτη ιδιότητά του, πέρα από αυτές του θεωρητικού και ιστορικού του κινηματογράφου.  

Να μιλήσουμε για τα προβλήματα του ελληνικού κινηματογράφου και, μάλιστα, για τα τρέχοντα προβλήματά του. Είσαι ένας άνθρωπος πολιτικοποιημένος, εκτός από σκηνοθέτης έχεις ασχοληθεί με τη θεωρία, έχεις σπουδάσει κινηματογράφο, ασχολείσαι και έντονα με τον πολιτικό λόγο. Πως προσδιορίζεις τα προβλήματα του ελληνικού κινηματογράφου λίγο πριν από την επιδημία;

Η κατάσταση που έφερε η πανδημία ήταν η ταφόπλακα των καταστάσεων που ζούσαμε στον κινηματογράφο. Έχουμε ένα συνδυασμό πολλών πραγμάτων, από τη μία μεριά έχουμε μία πολυετή οικονομική κρίση, η χώρα μας έχει μπει στην περιπέτεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από το 2009, με τις επιτροπείες, τα μνημόνια, τις περικοπές. Όπως γνωρίζουμε, στις οικονομικές κρίσεις και στις περικοπές πρώτα αυτός που χτυπιέται είναι ο πολιτισμός. Είναι αυτό το νεοφιλελεύθερο πνεύμα της μιας λογιστικής λογικής στην οικονομία που επικεντρώνει στα δημοσιονομικά και αφήνει απέξω τον άνθρωπο και μένει απέξω ο άνθρωπος και ο πολιτισμός, ο οποίος είναι συνδεδεμένος με το ανθρώπινο στοιχείο, επειδή δε θεωρείται τόσο σημαντικός όσο η επίτευξη αυτών των δημοσιονομικών, είναι μία αντιλογιστική λογική, που λέμε. Αυτή η πολυετή οικονομική κρίση που έχουμε τη συνδυάζουμε με τη συνεχιζόμενη κατάσταση με την πανδημία…

Όταν είπες ότι είναι ταφόπλακα, τι εννοούσες;

Ήδη είμαστε σε μία πολύ άσχημη κατάσταση. Ήδη η οικονομική κρίση είχε χτυπήσει τον κινηματογράφο και γενικότερα τον πολιτισμό.

Τώρα ποια ήταν η χαριστική βολή, κατά την άποψή σου;

Αυτή η κατάσταση της πανδημίας, οι απαγορεύσεις γυρισμάτων, παραδείγματος χάριν. Απαγορεύσεις που μπορούν να αρθούν μετά από ειδική άδεια από την πολιτική προστασία, την οποία δεν μπορείς να πάρεις πολύ εύκολα από αυτήν, εκτός και αν είσαι κάποιος, τυχαία αναφέρομαι σε κάποια τυχαία γεγονότα, των ημερών αυτών. Μετά έχουμε καθυστερήσεις στη διοίκηση, εκκρεμούν αποφάσεις για παραγωγή ταινιών, έχουμε κάποιες διαδικασίες διοικητικές, οι οποίες μπορεί να αναστέλλονται, να ματαιώνονται, ακόμα…

Φαντάζομαι ότι κάνεις μία αντιδιαστολή με κάποιο φορτηγό που τραγούδαγαν, αυτό δεν εννοείς;

Ναι, θα μπορούσαμε. Είχαμε και ένα φορτηγό, βέβαια.

Δηλαδή το θέμα είναι και ταξικό: άλλοι μπορούν να προβάλλονται και να διασκεδάζουν και άλλοι καθόλου.

Θα μπορούσαμε να το πούμε και αυτό. Αλλά, κοίταξε, πέρα από αυτό το ταξικό είναι και μία απουσία διάθεσης διαλόγου, διαβούλευσης, από την από την πλευρά του κράτους, των υπηρεσιών, των αρχών, να γίνει ένας ανοιχτός και ειλικρινής διάλογος και να ακούσει η άλλη πλευρά ακριβώς τι συμβαίνει.

Να σε ρωτήσω τώρα κάτι που είναι πάρα πολύ απλό και πολύ καθημερινό. Ένας άνθρωπος για να ζήσει θα πρέπει να πληρώσει το νοίκι, το ρεύμα του, να ψωνίσει για να φάει κ.ο.κ. Ένας σκηνοθέτης, ένας ηθοποιός, ένας τεχνικός κινηματογράφου πως ζει στις μέρες μας;

Έλα, ντε, πως ζει; Μία πάρα πολύ ωραία ερώτηση. Για αυτή την περίοδο που διανύουμε από πέρυσι, έχει προβλέψει η πολιτεία κάποια επιδόματα, τα οποία είναι μία μεγάλη ιστορία, με την έννοια ότι και ως χρηματικό ποσό είναι πολύ μικρό, αλλά, από εκεί και πέρα, είναι κάποια κριτήρια που θα πρέπει κάποιος να έχει για να μπει σε αυτό το καθεστώς των επιδομάτων. Η κατάσταση είναι πολύ άσχημη. Ειλικρινά, πολλοί άνθρωποι μπορεί να φτάνουν στα όρια της επιβίωσης.

Είναι άνθρωποι, θα πρέπει να πούμε, που θέλουν να δουλέψουν, πληρούν τις προϋποθέσεις να δουλέψουν, αλλά δεν τους αφήνουν και, παρόλα αυτά, δεν παίρνουν και τα λεφτά για να μπορέσουν να ζήσουν.

Δε μιλάμε μόνο για τον κινηματογράφο, έτσι, μιλάμε και για το θέατρο, πόσα θέατρα τόσο καιρό είναι κλειστά και πόσες ειδικότητες απασχολούνται στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Οι μουσικοί, ακόμα. Συνήθως όταν αναφερόμαστε σε αυτό το θέμα έχουμε στο μυαλό μας το πρώτο πρόσωπο, τη φίρμα. Πίσω από αυτή είναι ένα σωρό ειδικότητες που απασχολούνται.

Έχουν γίνει όμως κάποιες προβολές και θεατρικές και κινηματογραφικές, on line. Αυτό το γεγονός σε «γεμίζει», μπορείς να πεις ότι ξεκινάμε, έχει κυλήσει η πέτρα;

Είναι κάποιοι τρόποι… Ο ίδιος ο κόσμος της τέχνης προσπαθεί να βρει ένα τρόπο, να ανοίξει μία τρύπα σε αυτό τον τοίχο, μία διέξοδο σε αυτό το αδιέξοδο. Προφανώς είναι κάτι που δεν αντικαθιστά ούτε την παράσταση ούτε τη συναυλία, ούτε από τη μεριά την καλλιτεχνική ούτε και από την οικονομική, τη βιοποριστική. Είναι κάποιοι τρόποι που οι ίδιοι οι άνθρωποι, οι δημιουργοί προσπαθούν να σκεφτούν, να μηχανευτούν. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει στις περιόδους κρίσεων. Στα τελευταία χρόνια, της μεγάλης, της πολυετής οικονομικής κρίσης, συναντώμαι κάποιους τρόπους που βρίσκουν οι ίδιοι οι δημιουργοί. Αυτές είναι οι κινήσεις από τα κάτω.

Να πούμε όμως ότι, επειδή και οι δύο μας ασχολούμαστε με τη θεωρία και την ιστορία του κινηματογράφου, η εμπειρία μας λέει ότι σε περιόδους κρίσεις παράγονται πράγματα και μάλιστα, μερικές φορές, κάποια καλά, όπως η ταινία «Παρόντες», του Γιώργου Αυγερόπουλου, το 2021.

Φυσικά παράγονται. Να πούμε από την καλλιτεχνική μεριά -και αν θέλεις να μιλήσουμε πάλι για την κατάσταση της πανδημίας- δεν ξέρω κατά πόσο οι συνθήκες της επιδημίας, της καραντίνας, του εγκλεισμού, του lock down, σε ποιο βαθμό μπορούν να εμπνεύσουν τους κινηματογραφιστές. Το λέω με την έννοια ότι ο κινηματογράφος, από τη φύση του, είναι ταξιδιάρικος. Δεν ξέρω κατά πόσο μπορούμε να έχουμε ταινίες με θέμα τη μοναξιά και την απομόνωση…

Είχαμε κάποιες ταινίες που είχαν παραχθεί στο σπίτι, ήταν «σπιτικές», ας το πούμε έτσι.

Είδαμε, ναι.

Θα δούμε στο Φεστιβάλ της Δράμας, του 2022, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και, πολύ περισσότερο στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, του 2022, το οποίο για πρώτη φορά είναι σε δύο μέρη, ένα τον Μάρτιο και το άλλο τέλη Ιουνίου αρχές Ιουλίου 2021, πόσο αυτή η κατάσταση τους έχει απασχολήσει.

Είδαμε, σε αυτό το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, μία αρκετά ενδιαφέρουσα ιταλο-ισπανική παραγωγή, με αφηγήσεις ανθρώπων, μέσα στην καραντίνα. Είναι ένα θέμα, όμως δεν ξέρω κατά πόσο αυτό το θέμα μπορεί να γενικευτεί.

Ξέρω ότι είχες μία ενασχόληση πριν να ασχοληθείς με τον κινηματογράφο, με τη μουσική ροκ…

Μία μικρή, συνεχίζουμε να ακούμε μουσική…

Για την οποία δεν έχουμε μιλήσει ποτέ, κάποια στιγμή θα πρέπει να μιλήσουμε και για αυτό…

Κάποια στιγμή θα μιλήσουμε για τη μουσική. Θα πρέπει να μου υποσχεθείς ότι κάποια στιγμή θα κάνουμε αυτή την κουβέντα.

Στο υπόσχομαι. Γιατί μου αρέσει ο τρόπος που συζητάμε, οπότε αυτός θα είναι ένας παράπλευρός τρόπος για να μιλήσουμε για τον κινηματογράφο, έτσι;

Ναι, έτσι.

Μία τελευταία ερώτηση. Ετοιμάζεις κάποια παραγωγή, έχεις κάτι στο μυαλό σου;

Ναι, ετοιμάζουμε. Ένα μουσικό ντοκιμαντέρ. Δουλεύουμε πάνω σε ένα ντοκιμαντέρ για το θρυλικό hard rock συγκρότημα της δεκαετίας του 1980, εδώ στη Θεσσαλονίκη, τους Βαβέλ. Ένα συγκρότημα που άφησε εποχή στην πόλη και έχει μία πολύ ενδιαφέρουσα πορεία, πέρα από τη πλευρά της prox σκηνής της δεκαετίας του 1980 στη Θεσσαλονίκη, δουλεύουμε πάνω σε αυτή την ταινία…

Πότε θα είναι έτοιμη;

Έχουμε πολλές καθυστερήσεις λόγω της πανδημίας, όπως λέγαμε πριν. Ελπίζω του χρόνου να τη δούμε…

Στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και ελπίζουμε να τη δούμε  στους φυσικούς χώρους του Φεστιβάλ…

Ακριβώς, ελπίζουμε να τη δούμε στο φυσικό χώρο, να πάμε στο Φεστιβάλ. Ακριβώς.

Σε ευχαριστώ πολύ για αυτή την ενδιαφέρουσα κουβέντα.

Η συνέντευξη αυτή μεταδόθηκε στη ραδιοφωνική εκπομπή Cine Fabula, στο ραδιοφωνικό σταθμό Flash 99,4, την Τετάρτη 17 Μαρτίου 2021. Μπορείτε να την ακούσετε εδώ.

• Συνεντεύξεις