Η ΘΥΣΙΑ

Φεβ 13, 2025 Κινηματογράφος 0

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ SOLARIS

Η ΤΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ

Η θυσία: γράφει ο Γιάννης Ιωαννίδης

Η Κινηματογραφική Λέσχη Solaris συνεχίζει και τελειώνει το πολύ μικρό αφιέρωμα στον ρώσικο κινηματογράφο. Προβάλλει την Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2025, στις 9.00 μμ, στο κινηματοθέατρο Αθήναιον, Βασ. Όλγας 35, στην Θεσσαλονίκη, την τελευταία ταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι, «Η θυσία», 1986, 149΄. Μετά την προβολή της ταινίας θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό που θα συντονίσει ο Γιάννης Φραγκούλης, θεωρητικός του κινηματογράφου, και θα εισηγηθεί το θέμα ο Αλέξανδρος Σταματουλάκης, συγγραφέας και δημοσιογράφος.

Η θυσία: Η ταινία

Τα γενέθλια του Αλεξάντερ, ενός δημοσιογράφου, συγγραφέα, κριτικού θεάτρου και λογοτεχνίας που ζει με την οικογένειά του σ’ένα σπίτι στη μέση του πουθενά σημαδεύονται από την είδηση πως επίκειται πυρηνικός πόλεμος. Εκείνος κυριευμένος από τον φόβο προσεύχεται για πρώτη φορά στη ζωή του και υπόσχεται στον Θεό ότι θα θυσιάσει ό,τι είναι πολύτιμο γι’αυτόν προκειμένου να σωθεί η ανθρωπότητα από την ολοκληρωτική αυτή καταστροφή. Όταν ξυπνάει την επόμενη μέρα, συνειδητοποιεί ότι όλα είναι όπως πριν. Ο Θεός έχει δεχτεί την προσφορά του και εκείνος τηρώντας την υπόσχεσή του πραγματοποιεί τη θυσία του. Καίει το σπίτι του, εγκαταλείπει την οικογένειά του, στερείται το παιδί του και βυθίζεται στη σιωπή και την τρέλα.

Μέσα από το κύκνειο άσμα του ο Ταρκόφσκι δείχνει τον δρόμο που σύμφωνα μ’εκείνον μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στην πνευματική ανάταση και στην κατάκτηση της απόλυτης αλήθειας. Ο Αλεξάντερ οπλίζεται με πίστη και απαρνείται όλα όσα αγαπά. Κι έτσι λυτρώνεται από τα πάθη του. Όπως σημειώνει ο σκηνοθέτης στο βιβλίο του «Σμιλεύοντας το χρόνο» (εκδόσεις Νεφέλη, 1987):

«Είναι φανερό ότι η υλική πρόοδος του ανθρώπου δεν συμβάδισε με την πνευματική του εξέλιξη. Φτάσαμε σ’ένα σημείο όπου δεν μπορούμε πια να τιθασεύσουμε τα υλικά μας επιτεύγματα και να τα χρησιμοποιήσουμε για το καλό μας. Δημιουργήσαμε έναν πολιτισμό που απειλεί να εξολοθρεύσει την ανθρωπότητα. Απέναντι σε καταστροφή τέτοιας κλίμακας το μόνο που πρέπει να τεθεί, κατά τη γνώμη μου, είναι η προσωπική ευθύνη του ατόμου και η προθυμία του για θυσία, χωρίς την οποία παύει να λογίζεται ως πνευματικό ον.

Η θυσία: Το πνεύμα

Εννοώ το πνεύμα θυσίας που πρέπει να αποτελεί ουσιαστικό και φυσικό τρόπο ζωής σχεδόν κάθε ανθρώπινου όντος κι όχι κάτι που θεωρείται ατυχία ή τιμωρία, την οποία επιβάλλουν εξωτερικοί παράγοντες. Εννοώ το πνεύμα θυσίας που εκφράζεται με την εκούσια υπηρεσία του άλλου, κάτι που επωμίζεται κανείς φυσικά, θεωρώντας ότι είναι η μόνη εφικτή μορφή ύπαρξης. […] Ο σύνδεσμος ανάμεσα στη συμπεριφορά του ανθρώπου και στη μοίρα του έχει διαλυθεί. Επειδή έχει εθιστεί πιστεύει ότι τίποτα δεν εξαρτάται απ’αυτόν και ότι η προσωπική του εμπειρία δεν επηρεάζει το μέλλον, κι έτσι κατέληξε στο κίβδηλο και θανάσιμο συμπέρασμα ότι δεν παίζει κανένα ρόλο στη διαμόρφωση της μοίρας του».

Μόνο όταν αναλάβει ο καθένας την ευθύνη που του αναλογεί θα επέλθει η ισορροπία στον κόσμο. Ακριβώς αυτό πράττει ο ήρωας της ταινίας. «Μια ζωή το περίμενα αυτό. Όλη μου η ζωή υπήρξε μια ατελείωτη αναμονή». Αυτά είναι τα λόγια του μόλις ακούει για τον επικείμενο πόλεμο. Συνειδητοποιεί επιτέλους ποιο δρόμο πρέπει ν’ακολουθήσει στη ζωή του και αντιδρά για ν’αποτρέψει τον όλεθρο.

Η θυσία: Η παρακαταθήκη του

Η τελευταία ταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι είναι η παρακαταθήκη του στον χώρο του πνεύματος, στον κινηματογράφο, στην τέχνη, στις πνευματικές αναζητήσεις. Θα έλεγε κανείς ότι σε αυτή την ταινία ο σκηνοθέτης της συμπυκνώνει όλα όσα είχε αναλύσει και συνθέσει στις προηγούμενες ταινίες του. Το ήξερε ότι ήταν η τελευταία του ταινία, αφού η ασθένειά του ήταν σε προχωρημένο βαθμό, ήθελε να αφήσει -και ως κινηματογραφικό κείμενο- όλα είχε γράψει στο «Σμιλεύοντας τον χρόνο» και στο «Μαρτυρολόγιο». Βλέπουμε μπροστά μας αυτόν τον πνευματικό κόσμο που είχε οραματιστεί ο Αντρέι Ταρκόφσκι, αυτόν που δεν ήταν μεταφυσικός, θεολογικός ή υλιστικός, αλλά μια σύνθεση όλων αυτών, άρα «παράξενος» για όλους όσους βάζουν ταμπέλες και «κουτάκια» στις δημιουργίες των ανθρώπων. Αυτός είναι ο λόγος που και μετά θάνατον ο Ταρκόφσκι είναι παρεξηγημένος, οι μεν σοβιετικοί τον κατηγόρησαν ως οπαδό της μεταφυσικής οι δε εκκλησιαστικοί κύκλοι ως βαθιά θρησκευόμενο. Αυτός όμως δεν ήταν τίποτε από όλα αυτά, απλά ήταν ένας δημιουργός που αναζητούσε την ανθρώπινη ουσία, χωρίς να ακολουθεί προδιαγεγραμμένη πορεία.

Στην συζήτηση που θα ακολουθήσει θα μιλήσει ο Αλέξανδρος Σταματουλάκης, συγγραφέας και δημοσιογράφος, θα συντονίσει ο Γιάννης Φραγκούλης, θεωρητικός του κινηματογράφου, θα διαβαστούν αποσπάσματα από το δύο προαναφερόμενα βιβλία του Αντρέι Ταρκόφσκι. Μαζί με το κοινό θα κοινωνήσουμε το μήνυμα της ταινίας, θα προβληματιστούμε για να δημιουργήσουμε, σε μεταγενέστερο χρόνο, το δικό μας κείμενο με αφορμή αυτό της ταινίας.

Η θυσία: Ο επίλογος

Αυτή η κινηματογραφική βραδιά θα είναι αφιερωμένη στον πρόσφατα εκλιπόντα, τον Θόδωρο Αδαμόπουλο, για 40 χρόνια διευθυντή της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, στην Αθήνα, τον στυλοβάτη της ελληνικής κινηματογραφίας, τον άνθρωπο που δημιούργησε τον χώρο όπου πολύς κόσμος προβληματίστηκε, ψυχαγωγήθηκε και έμαθε κινηματογράφο. Σε αυτόν που έκανε την Ταινιοθήκη της Ελλάδας να είναι όντως ταινιοθήκη, μουσείο και χώρος εκπαίδευσης, βιβλιοθήκη, για τον κινηματογράφο, να ξεχωρίζει από άλλες «ταινιοθήκες». Ελπίζουμε να ακολουθήσουν άλλοι τον δρόμο που αυτός χάραξε, εμείς το κάνουμε ως ταπεινοί μαθητές του.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Η ΘΥΣΙΑ

Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι

Έτος παραγωγής: 1986

Διάρκεια: 149΄

Χώρος προβολής: Κινηματοθέατρο Αθήναιον

(Βασ. Όλγας 35, Θεσσαλονίκη, στάση ΟΑΣΘ Φάληρο, σταθμός μετρό Ευκλείδης)

Ημέρα προβολής: Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2025

Ώρα προβολής: 9.00 μμ.

Περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά της ταινίας δείτε εδώ.

Διαβάστε για την δραστηριότητα της Κινηματογραφικής Λέσχης Solaris

Η επιστροφή