ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ; ΑΑ03 ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ

Μάι 07, 2014 Κινηματογράφος 0

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ; ΓΙΑΝΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ

Η ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ

Η κινηματογραφική μηχανή λήψης είναι συνέχεια της φωτογραφικής μηχανής. Το αντικείμενο που βρίσκεται μπροστά από το φακό σχηματίζει το είδωλό του στο φιλμ το οποίο βρίσκεται σε μια καθορισμένη και σταθερή απόσταση από το φακό, στην τεχνολογία πριν την ψηφιακή εποχή, στο bite στη σύγχρονή μας τεχνολογία. Στα πρώτα βήματα της φωτογραφικής μηχανής είχαμε ένα ερμητικό κλειστό κουτί (το οποίο το έλεγαν camera obscura, δηλαδή σκοτεινό θάλαμο) σε αυτό δεν μπορούσε να περάσει το φως παρά μόνο μέσα από μια πολύ μικρή τρύπα και σε μια απόσταση (η οποία προσδιορίζεται απ’τους νόμους της οπτικής) σχηματίζονταν το είδωλό του αντεστραμμένο, δηλαδή με την κορυφή προς τα κάτω. Στην αρχή χρειαζόταν αρκετά λεπτά για να σχηματιστεί μια εικόνα στο υλικό όπου μπορούσε να εμφανιστεί, αρχικά σε γυαλί και μετά σε χαρτί. Η εικόνα στην αρχή ήταν θολή για δύο λόγους κυρίως: Κατ’αρχήν επειδή έμπαινε φως που δημιουργούσε σκιές δίπλα από το είδωλο και, κατά δεύτερο λόγο, επειδή ήταν δύσκολο να κρατηθεί η μηχανή ακίνητη ή το μοντέλο (συνήθως κάποιο πρόσωπο) ακίνητο τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα (περίπου 20 λεπτά).

Αν και η αποτύπωση του ειδώλου ήταν γνωστή από παλαιότερους χρόνους (υπάρχουν αναφορές σε παραστάσεις με είδωλα σε σπήλαια στην Αρχαία Ελλάδα, ο μεγάλος ζωγράφος Λεονάρντο ντα Βίντσι χρησιμοποίησε αυτή την τεχνική για να ζωγραφίζει) μόλις το 1822ο Νικηφόρος Νίψε (1765-1833) πέτυχε να φτιάξει το πρώτο μεταβλητό διάφραγμα, δηλαδή μια μικρή τρύπα (διάφραγμα) που να αυξομειώνεται, και έκανε τις πρώτες του φωτογραφίες που τις τύπωσε σε ένα χαρτί. Σώζεται η φωτογραφία από ένα τοπίο, τραβηγμένη από το παράθυρο του εργαστηρίου του, το 1826, για την οποία χρειάστηκαν οχτώ ώρες λήψης. Στο 1829 ο Νίψε θα συναντήσει το Λουί Ζακ Νταγκέρ, μέτριο ζωγράφο, αλλά καλό επιχειρηματία. Ζουν και οι δύο τους στο Παρίσι, στη Γαλλία. Αμέσως μετά το θάνατο του Νίψε, ο Νταγκέρ συνεχίζει τα πειράματά του και κατορθώνει να φτιάξει μια μηχανή που να αποτυπώνει το είδωλο σε πολύ λιγότερο χρονικό διάστημα. Στο 1835 ο Νταγκέρ βελτιώνει τη μέθοδό του και στις 7 Ιανουαρίου 1839 γίνεται η πρώτη ανακοίνωση στην γαλλική Ακαδημία Επιστημών, η επίσημη όμως ανακοίνωση έγινε στις 19 Αυγούστου 1839, ημερομηνία που θεωρείται τυπικά σαν η επίσημη αναγγελία της φωτογραφικής εφεύρεσης. Η μέθοδος του Νταγκέρ θα ονομαστεί δαγκεροτυπία.

Μία από τις φωτογραφίες του Νικηφόρου Νίψε.

Η φωτογραφία πλέον αποτυπώνεται σε γυαλί, σταδιακά το γυαλί θα αντικατασταθεί από πιο εύχρηστα υλικά για να φτάσουμε τελικά στο χαρτί. Θα περάσουν 56 χρόνια για να μπορέσουμε να έχουμε την πρώτη κινηματογραφική μηχανή λήψης. Η πρώτη δυσκολία ήταν η προώθηση του φιλμ. Κατ’αρχήν βρέθηκε ο απλός τρόπος προώθησης που είναι τα «δοντάκια», οι τρύπες που υπάρχουν δεξιά και αριστερά στο φιλμ. Αν και η κινηματογραφική αποτύπωση «δανείστηκε» τις τεχνικές από τη φωτογραφία, η φωτογραφία δανείστηκε το φιλμ από την κινηματογραφική μηχανή, έτσι όπως το ξέρουμε σήμερα, ευέλικτο, σχεδόν σαν πλαστικό.

Το 1895, στις 28 Δεκεμβρίου, είναι η ημερομηνία γέννησης του κινηματογράφου: οι αδελφοί Λυμιέρ, στο Γκραν Καφέ, στο Παρίσι, παρουσιάζουν την εφεύρεσή τους, την πρώτη ταινία με εισιτήριο στο κοινό. Πριν από αυτή την ημερομηνία έχουμε πολλές προσπάθειες να αποδοθεί η κίνηση. Ο Ίντγουιρντ Μάιμπριτζ, στο 1880, στην Αγγλία, κάνει ένα πείραμα που αποτυπώνει σε διαδοχικές λήψεις ένα άλογο σε καλπασμό. Η πρώτη έννοια της κίνησης είναι γεγονός. Περίπου την ίδια εποχή, στη Γαλλία, ο Ετιέν Μαρέ προσπαθεί να συλλάβει το πέταγμα ενός πουλιού με μια φωτογραφική μηχανή που έμοιαζε με τουφέκι, μια κατασκευή που ήταν μια απλοποιημένη μηχανή παρόμοια με αυτή του Γιάνσεν (1873), το λεγόμενο «φωτογραφικό ρεβόλβερ», στο οποίο ο φακός ήταν στην άκρη της κάνης και η φωτογραφική πλάκα εκεί όπου θα έμπαιναν τα πυρομαχικά, ο Γιάνσεν μπορούσε με αυτό να τραβά φωτογραφίες από πολύ μακρινές αποστάσεις.

Η ιστορική φωτογραφία του αλόγου που καλπάζει, φαίνεται, σε ένα καρέ, ότι είναι στον αέρα.

Πολλοί ήταν αυτοί που ήθελαν να αποτυπώσουν πρώτοι μια κινούμενη εικόνα, όμως ξεχώρισαν οι αδελφοί Λυμιέρ, στη Γαλλία, και ο Τόμας Άλβα Έντισον, στην Αμερική. Ο Έντισον καταφέρνει να αποτυπώσει και να δείξει πρώτος μια αλληλουχία εικόνων, αλλά όμως με τη μηχανή του δεν μπορούσε να δει παρά μόνο ένας θεατής την κινηματογραφική του ταινία, διάρκειας λίγων λεπτών. Πριν να προχωρήσουμε, θα πρέπει να πούμε ότι το κινηματογραφικό φιλμ αποτελείται από μικρές εικόνες που τις ονομάζουμε καρέ, μικρότερες από αυτές του φωτογραφικού φιλμ (όπως μπορούμε να τις δούμε στο αρνητικό), αλλά η κίνηση της κινηματογραφικής μηχανής προβολής μας δίνει την εντύπωση της συνεχιζόμενης κίνησης, σα να μην υπήρχε κανένα κενό ανάμεσα στα καρέ. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται μετείκασμα. Αυτό το φαινόμενο είναι μια βιολογική διαδικασία σύμφωνα με την οποία η εικόνα παραμένει στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού μας για ελάχιστο χρονικό διάστημα, ένα δέκατο (1/10) του δευτερολέπτου και μετά από την παύση της αιτίας που έδωσε την εικόνα (π.χ. η προβολή μιας εικόνας). Το κενό ανάμεσα στα καρέ δε γίνεται αντιληπτό διότι η μηχανή προβολής κινεί το κινηματογραφικό φιλμ με τέτοια ταχύτητα που αυτό το κενό περνά μπροστά από το μάτι μας ακριβώς 1/10 του δευτερολέπτου, έτσι ώστε το είδωλο της προηγούμενης εικόνας υπάρχει στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού μας τόσο χρονικό διάστημα (1/10 του δευτερολέπτου) όσο χρειάζεται για να έρθει η επόμενη εικόνα. Η συνεχής κίνηση των εικόνων που αποδίδει η κινηματογραφική μηχανή είναι, όπως βλέπουμε, μια ουτοπία.

Η “Έξοδος από το εργοστάσιο”, μια από τις πρώτες ταινίες των αδελφών Λυμιέρ.

Οι ταινίες λοιπόν που ο Έντισον πρόβαλε πριν τους Λυμιέρ ήταν για ένα μόνο θεατή. Επειδή όμως ο κινηματογράφος ορίζεται ως η μαζική προβολή ταινιών, δηλαδή σε κοινό που έχει έρθει για να τις δει για αυτό το σκοπό, η 28 Δεκεμβρίου 1895 θεωρείται και επισήμως η ημερομηνία γέννησης του κινηματογράφου.

Οι κινηματογραφικές μηχανές λήψης και προβολής βασίζονται στην ίδια διαδικασία. Το φιλμ στην κινηματογραφική μηχανή λήψης βρίσκεται σε ένα μεταλλικό καλά κλειστό κουτί, έτσι ώστε να μην περνά φως, εκτίθεται στο φως τόσο όσο χρειάζεται για να αποτυπωθεί η φωτογραφία στιγμιαία, έτσι έχουμε μια σμίκρυνση, δηλαδή την αποτύπωση αυτού που βρίσκεται μπροστά από το φακό σε πολύ μικρότερες διαστάσεις, διότι ο φακός που βρίσκεται μπροστά από τη μηχανή λήψης έχει τη δυνατότητα να κάνει την εικόνα πιο μικρή. Αντίθετα στην κινηματογραφική μηχανή προβολής ο φακός μεγεθύνει την εικόνα έτσι ώστε να προβάλλεται σε μια μεγάλη οθόνη. Οι πρώτες ταινίες, μέχρι τη δεκαετία του 1960, ήταν ασπρόμαυρες, οι φακοί αποτύπωναν αυτό που «έβλεπαν» ακολουθώντας τους νόμους της οπτικής, δηλαδή το μέγεθος του ειδώλου του αντικειμένου είχε σχέση με την απόσταση φακού-αντικειμένου και την απόσταση φακού-φιλμ (μέσα στην κινηματογραφική μηχανή λήψης). Όταν εφευρέθηκε το έγχρωμο φιλμ οι φακοί διόρθωναν και τις χρωματικές αποδόσεις για να επιτευχθεί μια πιστή απόδοση του πρωτοτύπου.

Έτσι έχει γεννηθεί ο κινηματογράφος, όχι όμως η κινηματογραφική τέχνη. Από τους Λυμιέρ και τον Έντισον έχουμε την εφεύρεση της μηχανικής υποστήριξης, πως, δηλαδή, θα μπορούσε να γίνει δυνατή η αποτύπωση (λήψη) και η προβολή μιας σειράς εικόνων ενωμένων σε ένα φιλμ. Θα δούμε πως αυτή η τεχνική έγινε τέχνη.

Περιεχόμενα