ΤΟ ΦΩΣ ΠΥΚΝΩΝΕΙ

Φεβ 24, 2016 Κινηματογράφος 0

Έχουν ολοκληρωθεί τα γυρίσματα της ταινίας ντοκιμαντέρ «Το Φως Πυκνώνει», της Λυδίας Κώνστα. Το μοντάζ έχει τελειώσει και όλα είναι έτοιμα για την προβολή της στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, κατ’αρχήν. Το θέμα της είναι το ψυχικό τραύμα στον πόλεμο και τον εγκλεισμό. Η έρευνα για την ταινία εστιάζει στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη γερμανική κατοχή.

Ο Χέλμουτ ήταν ασυρματιστής στη Βέρμαχτ. Η κόρη του, η Δωροθέα, είναι παντρεμένη με Έλληνα, ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Η επιστροφή του απ’το πεδίο του πολέμου και η φροντίδα των ετοιμοθάνατων εγκλείστων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπως και οι συζητήσεις για τα δεινά του πολέμου και της κατοχής με το σύζυγο της κόρης του και το περιβάλλον του στην Ελλάδα ήταν η αφορμή για την έρευνα της ταινίας. Μία επίσκεψη στην Ελλάδα του, τότε, στρατιώτη της Βέρμαχτ, μετά από πολλά χρόνια απ’τη λήξη του πολέμου, ήταν ικανή για να δρομολογηθεί η έρευνά του για τα τεκταινόμενα εκείνης της εποχής, για τη συμμετοχή του, για τις φριχτές πράξεις κάποιων στρατιωτών του γερμανικού στρατού.

Η συνομιλία της κόρης με τον πατέρα είναι η αρχή της αφήγησης αυτής της ταινίας ντοκιμαντέρ. Ακολουθεί η έρευνα κάποιων καλλιτεχνών που εστιάζει στο τι ακριβώς έγινε, ποιος είναι ο αντίκτυπος αυτών των πράξεων, αν η τέχνη μπορεί να θεραπεύσει το ψυχολογικό τραύμα και πως. Η ταινία θα τελειώσει με τη βιωματική συνάντηση των καλλιτεχνών και τη συνάντησή τους με το Χέλμουτ, στη Θεσσαλονίκη. Τρεις γενιές ανθρώπων, Ελλήνων και Γερμανών, συνομιλούν, με πλατφόρμα την κινηματογραφική αφήγηση.

Τι μπορεί να θεραπευτεί και πως; Μέχρι που φτάνει η δύναμη της Τέχνης; Μπορούμε να βάλουμε όλους τους ανθρώπους σε ένα «τσουβάλι» και αδιάκριτα να χαρακτηρίζουμε άλλους «καλούς» και άλλους «κακούς»; Η ταινία αφήνει το θεατή να σχηματίσει τη δική του άποψη, μέσα απ’τις αντιπαραθέσεις του λόγου και την αναφορά στα καλλιτεχνικά δημιουργήματα. Με αυτό τον τρόπο ο καθένας θα μετατραπεί σε αναγνώστη του κειμένου και αναδημιουργό ενός άλλου κειμένου, αυτή τη φορά τόσο προσωπικού όσο και κοινωνικού, σε κάποια σημεία. Το κινηματογραφικό κείμενο επεκτείνεται στο παρόν και «γράφει» στο σύγχρονο ελληνικό τοπίο όπου μία άλλη μορφή βίας παράγεται μπροστά μάτια μας, το δράμα των προσφύγων, αυτή τη φορά με ασυνείδητο τρόπο, μετά τη θέαση της ταινίας.

Η ταινία είναι επίκαιρη, βάζει το θέμα σε μία άλλη βάση, ξεπερνά την επιφανειακή αντιπαράθεση σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, μπαίνει στην ουσία του θέματος, βρίσκει την ανθρώπινη ψυχή και βλέπει το θείο δράμα της. Το πάθος και ο πόνος του ανθρώπου είναι η πληγή της κοινωνίας, τόσο της ελληνικής όσο και της γερμανικής. Μπορούμε να μάθουμε απ’το παρελθόν για να δομήσουμε ένα καλύτερο αύριο; Είναι δυνατόν να φτιάξουμε την ελληνογερμανική φιλία σε στέρεες βάσεις; Μπορεί η τέχνη να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τις αναστολές, τις ψυχολογικές εντάσεις, το φόβο για να κάνουμε μία γέφυρα μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών, στο πλαίσιο της ενιαίας Ευρώπης; Σε αυτά -αλλά και σε άλλα- ερωτήματα προσπαθεί να απαντήσει αυτή η ταινία. Ο θεατής είναι αυτός που θα διαμορφώσει το τελικό κείμενο, μετά τη μεταθέαση.

Την ταινία σκηνοθετεί η Λυδία Κώνστα, στη φωτογραφία είναι ο Χάρης Πάλλας, στο μοντάζ η Αναστασία Χριστοφορίδου, στον ήχο ο Τάσος Καραδέδας και στη μουσική ο Χρήστος Νάτσιος BIV,  έρευνα Γιάννης Φραγκούλης (ψυχολογική προσέγγιση) και Δωροθέα Λουφάκη Σαρφ. Εμφανίζονται οι καλλιτέχνες τη δημιουργία των οποίων παρακολουθούμε: η Χρυσούλα Κεχαγιόγλου, ο Δημήτρης Καραγεώργος, ο π. Παύλος Καστανάρας, η Μαρία Λαγού, ο Χρήστος Κυριαζίδης, η Δήμητρα Μπαϊρακτάρη, η Σοφία Παλαμπουγιούκη, ο Ingo Dunnebier και ο Αλέξανδρος Μιχαήλ.

Για το τραύμα του πολέμου διάβασε εδώ

Για το αν η τέχνη  μπορεί να θεραπεύσει το τραύμα διάβασε εδώ

Κώστας Γιαννόπουλος

• Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης