ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΝΤΡΕΑ ΜΑΡΙΑΝΟΥ

Σεπ 11, 2018 Κινηματογράφος 0

ΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΗΜΑ

Ο Αντρέας Μαριανός συζητά με το Γιάννη Φραγκούλη

Η τελευταία ταινία του Αντρέα Μαριανού, «Το τηλεφώνημα», θα προβληθεί στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας. Με αφορμή αυτή την προβολή κάναμε μία συζήτηση με το σκηνοθέτη της, η οποία επεκτάθηκε, μοιραία, και σε άλλα πεδία, ένα εκ των οποίων είναι η κόντρα του με το καλλιτεχνικό διευθυντή αυτού του Φεστιβάλ. Κρατάμε ίσες αποστάσεις από τις δύο μεριές, με την ελπίδα να επέλθει κάποτε η γαλήνη μεταξύ τους, κάτι που θα ωφελούσε τον κινηματογραφικό χώρο. Η προσπάθειά μας, με αρχή αυτή τη συνέντευξη και την επόμενη που ακολουθεί, είναι να καταγράψουμε τα δρώμενα στο χώρο της ταινίας μικρού μήκους, με αφορμή το Φεστιβάλ της Δράμας.

Μιλήστε μας για την ταινία σας, περιγράψτε μας την αφήγησή της;

Καθημερινά γύρω μας συντελούνται εγκλήματα, απέναντι στην Ιστορία και στην υπόσταση του ανθρώπου. Σιωπούμε γιατί θεωρούμε πως το κακό θα σταματήσει στην πόρτα του διπλανού. Η ενασχόληση με το μικρόκοσμο μας δε μας επιτρέπει να επεκταθούμε. Η σιωπή είναι συνενοχή, όσο και αν ελπιίουμε να αντιμετωπισθούμε διαφορετικά.

Ο τίτλος, «Το τηλεφώνημα», πως προέκυψε;

Είναι ο τίτλος του διηγήματος από το οποίο προήλθε η ταινία.

Μετά από πολλές ταινίες μικρού μήκους κάνατε μία ταινία μεγάλου μήκους, την «Ειμαρμένη», γιατί επιστρέψατε στην ταινία μικρού μήκους;

Πάντα είχα την πεποίθηση ότι το μήκος δεν κάνει τον κινηματογραφιστή. Όσο πλήρες έργο δύναται να είναι μία ταινία μεγάλου μήκους, αντίστοιχα και στις μικρές διάρκειες κρύβονται παρόμοιες δυνατότητες. Η μικρού μήκους ταινία είναι, τελικά, το αγαπημένο μου είδος. Για τους ίδιους λόγους που ήταν και πριν τριάντα χρόνια. Είναι απαιτητική στο σενάριο, μιας και πρέπει να είσαι ιδιαίτερα οικονόμος με το χρόνο. Δύνασαι να ανταπεξέλθεις στην εκτέλεση εν αντιθέσει με τη μεγάλου μήκους ταινία που δε μπορείς μόνος να την επωμισθείς. Η διεκπεραίωση θα απαιτήσει επίσης λιγότερο χρόνο, οπότε δύνασαι το όραμα να το δεις πραγματωμένο σε σύντομο χρόνο. Στην «Παρέα των λούστρων», θυμάμαι, 35 μέρες μετά το τελείωμα του σεναρίου, τυπώναμε ζερό. Τελειώνοντας την «Ειμαρμένη» κανείς εκ των αρμοδίων δεν έδειξε να συγκινείται. Έπρεπε να ξανακάνω ταινία, αν ήθελα να συνεχίσω να αναπνέω. Μόνο μία μικρού μήκους ταινία θα μπορούσε να γίνει, λοιπόν.

Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τις συνθήκες παραγωγής, τις δυσκολίες που βρήκατε, πως τις αντιμετωπίσατε;

Μέχρι τα τώρα, ό,τι παρουσίασα, 11 μικρού μήκους, ένα μεγάλου μήκους ντοκυμανταίρ και μια φιξιόν μεγάλου μήκους, δεν μπορώ να πω πως ευτύχησαν ελάχιστων προϋπολογισμών. Συνήθως με τα 900 σημερινά ευρώ του κρατικού βραβείου -μείον φόροι και κρατήσεις- εξωφλούσαμε εργαστήρια της προηγούμενης, ώστε να έχουμε πίστωση για την επόμενη! Με εκείνα που οι ευλογημένοι του κέντρου ξοδεύουν για τους καφέδες τους, θα γύρναγα μία αξιοπρεπή ταινία, δίχως να ζητιανεύω κάθε φορά τη συμμετοχή των προθύμων συνεργατών μου, που πρέπει να το σημειώσω αυτό, αν δεν υπήρχαν δε θα υπήρχα. Σα σκηνοθέτης υπάρχω επειδή κάποιοι επαγγελματίες κινηματογραφιστές εκτιμούν, υποθέτω, τη γραφή ή κάτι από το χαρακτήρα μου (είθε νάναι και τα δυο μαζί αλλά πως να ξέρεις; Οι άλλοι ξέρουν!) και προσφέρονται κάθε φορά να μπουν στην περιπέτεια, επιτρέποντας μου να πλησιάσω όσο περισσότερο γίνεται το όραμα -οφείλω υπόκλιση στο μεγαλείο που κάθε φορά αποκαλύπτουν αυτοί οι αφανείς ήρωες.

Κοντά σε αυτούς πρέπει να το μνημονεύσω, οφείλω στα παλιά χρόνια του φιλμ, πολλά, στο Γιώργο Στάμου που είχε τη cinemagic, του Φίνου το παλιό μαγαζί, που πάντα με υποδεχόταν σαν τον καλύτερο πελάτη και ποτέ δε μου ζήτησε να εξωφλήσω την προηγούμενη ταινία πριν αρχίσω την επόμενη. Τέτοιοι άνθρωποι στο χώρο μας πλέον δεν υπάρχουν, μαζί με το ήθος που ένεκα των καιρών και του εκσυγχρονισμού εκλείπει. Συνθήκες παραγωγής ποτέ δε συνάντησα. Το Κέντρο δε θέλησε να μου δώσει την ευκαιρία να δοκιμασθώ με έναν προϋπολογισμό, παρ’ότι οι ταινίες μου, θέλω να πιστεύω, ότι δεν αποπνέουν φτώχεια, στην παραγωγή ή την αισθητική τους.

Πως δουλέψατε με τους ηθοποιούς, ποια ήταν η διδασκαλία σας σε αυτούς;

Ο ηθοποιός είναι το σπουδαιότερο εργαλείο του σκηνοθέτη, μαζί με το φακό και το μοντάζ. Όπως κάνεις στην προεργασία τη διεργασία για να ανακαλύψεις το φακό κάθε σκηνής και της ταινίας ολόκληρης, έτσι και ο ηθοποιός σε κάθε ταινία, απαιτεί το σχεδιασμό και τη διαχείρισή του. Αυτή, απ’όλες μου τις ταινίες είχε μία ιδιαιτερότητα με ροπή προς την απλότητα. Το απλό είναι πάντα το πιο κατάλληλο μα και το πιο σύνθετο. Η ταινία σχεδιάστηκε, αποφασίσθηκε και οργανώθηκε μέσα σε ένα βράδυ και τις δυο επόμενες ημέρες γυρίσθηκε. Έπρεπε, πρώτα απ’όλα, να πολεμήσω το φόβο και την ανασφάλειά τους που προερχόταν από την ταχύτητα των πραγμάτων. Ήταν τέσσερεις διαφορετικοί χαρακτήρες και ο καθένας τους χρειαζόταν διαφορετική δουλειά. Επιμερίσθηκε στον ηθελημένα σύντομο χρόνο μας και το αποτέλεσμα το έχετε. Υπάρχει μια συνέχεια -και ελπίζω συνέπεια- στη συνεργασία μου με τους ηθοποιούς, ως προς τις απαιτήσεις και το φορμάρισμα της εργασίας μας. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που σε μία πορεία κοντά σαράντα χρόνων, δεν καλύπτουν ενός χεριού τα δάκτυλα, τα πήγαμε περίφημα. Σκοπεύω να συνεχίσω αυτή την αναζήτηση, ο ηθοποιός είναι έρωτας.

Η ταινία ξεκινά την πορεία της από το Φεστιβάλ της Δράμας. Μετά από πολλά χρόνια στη Δράμα, τι αισθήματα έχετε από αυτή την επιστροφή;

Όταν πεθάνω, παρακαλώ να σημειώσετε όπως κάμνει η ευαισθησία σας για το Βαγγέλη ή άλλα παιδιά, το άθλιο μπούλινγκ που μου κάνει πάνω από τριάντα χρόνια ο δήθεν διευθυντής αυτού του φεστιβάλ, Αντώνης Παπαδόπουλος. Είναι προσωπική η καταγγελία και θα εξηγηθώ όσο πιο σύντομα μπορώ. Ο Αντώνης Παπαδόπουλος έχει μετατρέψει εδώ και 30 ακριβώς χρόνια, με την ανεξήγητη σιωπή της πολιτείας, ασχέτως κυβερνήσεων, το Φεστιβάλ της Δράμας σε ενός ανδρός αρχή και προσωπικό του τσιφλίκι. Χρησιμοποιεί την εξουσία που του παρέχει η θέση προκειμένου να αναδείξει ή να εξαφανίσει κινηματογραφιστές. Προσωπικά, και δεν είμαι ο μόνος, έχω διωχθεί με κάθε τρόπο, αυτό το ανδρείκελο αυτό που η ζήλεια του για τις επιδόσεις των συναδέλφων του και η τυφλή του σκοπιμότητα κυριαρχεί. Φέτος έμαθα, με τεράστια έκπληξη, ότι έκοψε την ταινία του Ιορδάνη Ανανιάδη!!! Προφανώς εκμεταλλευόμενος την ασχετίλα που υπάρχει γύρω μας, ειδάλλως ο Ανανιάδης αντιμετωπίζεται τουλάχιστο με σεβασμό, για πολλούς λόγους που οι μυημένοι αντιλαμβάνονται εύκολα. Είναι ένας αλήτης με γραβάτα ο Αντώνης Παπαδόπουλος και κάποτε θάπρεπε η κεντρική εξουσία να μας εξηγήσει τι σοι γλείψιμο έχει πέσει και 30 χρόνια είναι ο μόνος προϊστάμενος οργανισμού που δεν έχει αγγιχτεί. Αν μόνη της η υποστήριξη του ΚΚΕ στο πρόσωπο του αρκεί για τέτοιο αίσχος τότε αφ’ενός μεν το κόμμα πρέπει να ντρεπεται -αλλά έδειξε να μην έχει συστολές σε χειρότερα, στη διάρκεια της ιστορίας- και αφ’ετέρου θα μας αναγκάσει να ρωτήσουμε «ποιος κυβερνά αυτή τη χώρα;». Όσο το φέσι της Δράμας συνεχίζεται στην ίδια ρότα των πρώτων ευτελισμένων που συμμετείχαν, απρόθυμα θα ανεβαίνω και με χαρά θα με συνθλίβουν. Αν θέλουμε ελάχιστη πρόοδο στα κινηματογραφικά μας πράγματα, αυτό το μόρφωμα πρέπει να εξαφανισθεί όπως πρωτοϋπήρξε. Αλλά έχουμε ήδη μπει στην εποχή των αντουανέτων, οπότε ελπίδα δε θα βρούμε καμία.

Έχοντας δει σχεδόν όλες τις ταινίες σας, σχηματίζω την εντύπωση ότι έχετε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις συμπεριφορές των ανθρώπων και εστιάζετε σε αυτές, μάλιστα όταν οι άνθρωποι δοκιμάζονται. Συμφωνείτε; Θα θέλατε να αναπτύξετε αυτή την προβληματική;

Πράγματι έτσι είναι. Είμαι ανθρωπόφιλος παρ ότι δεν έχω καμία εμπιστοσύνη στη μάζα. Η στιγμή που ο άνθρωπος δοκιμάζεται είναι εκείνη που αναδεικνύει την ψυχούλα ή την ψυχάρα του. Άρα, έχει κινηματογραφικό ενδιαφέρον. Τον κατακρίνω για τη μικρότητά του, θάπρεπε νάχει υψηλά ιδανικά ο άνθρωπος! Και αναδεικνύω ότι η εποχή στερείται ιδανικών, κατά παραγγελία μιας εξουσίας που σκοπεύει στην ομογενοποίηση των πάντων.

Η σκηνοθετική σας ματιά από ποιες ταινίες, αφηγήσεις και αισθητικά «προϊόντα» είναι επηρεασμένη;

Αυτό θα έλεγα ότι είναι μέλημα δικό σας να εντοπίσετε. Η αισθητική μου άποψη -που βρίσκεται σε κατ’ευθείαν σύγκρουση με όσα διετύπωσε η πάλαι ποτέ ακαδημία της ΕΣΣΔ- είναι πιστεύω καθαρή σε όλο το μέχρι τώρα μικρό μου έργο.

Μετά τη Δράμα, το «Τηλεφώνημα» ποια πορεία έχετε σχεδιάσει να ακολουθήσει;

Όπως γνωρίζετε η συμμετοχή σε κάποιο αξιόλογο φεστιβάλ έχει ένα κόστος. Και η λογική είναι να στείλεις σε πολλά, για να σε πάρει ένα. Δε δύναμαι να καλύψω τέτοια προσπάθεια. Με αυτά τα χρήματα, λογικά, θα κάνω μία επόμενη ταινία. Αυτή άλλωστε είναι η μοίρα όλων των προηγούμενων ταινιών μου, πλην της πρώτης που ευτύχησε διακρίσεων και προβολών σε αρκετά φεστιβάλ, μέχρι που το Κέντρο έχασε την κόπια, προφανώς γιατί χάλαγα τα σχέδια της προώθησης κάποιων πιο «δικών» τους. Έκτοτε καμία ταινία μου δεν πέρασε τα σύνορα ει μη μόνο μέσω της ιντερνετικής οδού. Η ίδια μοίρα φαντάζομαι περιμένει και αυτή την ταινία.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Έχω καταθέσει στο Κέντρο Κινηματογράφου το σενάριο για μια επόμενη ταινια, « Είναι μία κούκλα». Εδώ και δύο χρόνια περιμένω απάντηση. Ένα ντοκυμανταίρ για τον Πάρι Τακόπουλο- μία σημαντική μορφή των γραμμάτων μας που τεχνηέντως παραγκωνίζεται επειδή και μόνο δε φρόντισε να υιοθετηθεί από κάποιο κόμμα ώστε να απολαύσει τα δημοκρατικά κομφόρ. Ελπίζω να παρουσιασθεί στο Φεστιβαλ Ντοκυμανταίρ Θεσσαλονίκης της ερχόμενης χρονιάς. Επίσης φέτος θα ανασύρω σε αναθεωρημένες σκηνοθεσίες δυο θεατρικούς μονολόγους που πολύ αγάπησα. «Το κοντραμπάσο», του Πατρικ Ζισκιντ και το «Μην περιμένετε το γιατρό απόψε», του Λουί Φενρτινάντ Σελίν.

Υπάρχει στο νου σας η επιστροφή στην ταινία μεγάλου μήκους;

Είπα και πιο πάνω, το μήκος δεν κάνει τον παππά. Και μικρές και μεγάλες σε διάρκεια ταινίες θα συνεχίσω να γυρίζω προκειμένου να αναπνέω. Δεν ελπίζω σε κάποια διάκριση η αναγνώριση από την εξουσία που αντιμάχομαι διάγων βίο μακρυά της, ουτως ή άλλως.

• Συνεντεύξεις