ΔΥΟ ΠΡΟΒΟΛΕΣ

Μαρ 09, 2025 Κινηματογράφος 0

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ SOLARIS

IF ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ

Δύο προβολές: γράφει ο Κώστας Πετρόπουλος

Η Κινηματογραφική Λέσχη Solaris συνεχίζει τις προβολές της στο κινηματοθέατρο Αθήναιον, Βασ. Όλγας 35, στην Θεσσαλονίκη. Την Τετάρτη 12 Μαρτίου 2025 προβάλλει δύο ταινίες. Το «If», του Λίντσεϊ Άντερσον, στις 7.00 μμ και τον «Άγνωστο κώδικα», του Μίκαελ Χάνεκε, στις 9.00 μμ. Μετά την κάθε προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό που θα συντονίσει ο Γιάννης Φραγκούλης, ο οποίος θα προλογίσει τις ταινίες.

Δύο προβολές: If

Με την προβολή της ταινίας «If», συζητά το φλέγον θέμα της επικαιρότητας. Την Τετάρτη 12 Μαρτίου 2025, στις 7.00 μμ, θα προβάλλει την ταινία του Λίντσεϊ Άντερσον, «If» (1968), που σήμερα είναι πιο επίκαιρη απ’ότι ήταν στην εποχή της αφού τα αιτήματα της νέας γενιάς, εκείνης της εποχής, παραμένουν τα ίδια και έχουν προστεθεί και άλλα σε αυτά τα θέματα, ελευθερία, σεβασμός στις ανθρώπινες αξίες και δημοκρατία, όπως στοιχειώδη ασφάλεια στην ζωή και στην εργασία, στοιχειώδης σεβασμός στον άνθρωπο.

Αν η ταινία «Οιδίπους τύραννος» (1967), του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, προείδε το κεντρικό αίτημα του Μάη του ΄68, αυτό της απόλαυσης, και το μετέφρασε σε θέμα πολιτικό και ηθικών αξιών για τον άνθρωπο, το «If» έκανε την πιο πιστή και φανταστική, συγχρόνως, αποτύπωση των αντιεξουσιαστικών αντιδράσεων της νεολαίας -και όχι μόνο- που έλαβαν χώρα παγκοσμίως τον Μάη του 1968.

Η «Επαναστατημένη γενιά», ελληνικός τίτλος, ο πρωτότυπος «If», είναι η βρετανική, τραγική ταινία του 1968. Την παραγωγή και την σκηνοθεσία υπογράφει ο Λίντσεϊ Άντερσον, η ταινία σατιρίζει τη ζωή στα δημόσια σχολεία της Βρετανίας. Είναι γνωστή για την απεικόνιση μιας άγριας εξέγερσης σε ένα φανταστικό οικοτροφείο αγοριών. Η ταινία κρίθηκε ακατάλληλη. Γυρίστηκε κατά τη διάρκεια των διαμαρτυριών στην Γαλλία το Μάη του 1968 από έναν σκηνοθέτη ο οποίος ήταν στενά συνδεδεμένος με την αντικουλτούρα της δεκαετίας του 1960.

Δύο προβολές: Η νέα γενιά

Στην ταινία πρωταγωνιστεί ο Μάλκολμ ΜακΝτάουελ, έπαιξε τρία χρόνια αργότερα στο «Κουρδιστό πορτοκάλι», του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, εδώ στον πρώτο του ρόλο στην οθόνη. Πραγματοποιεί την πρώτη εμφάνιση του ως Μικ Τράβις, που ήταν ένας χαρακτήρας καθημερινού ανθρώπου στις ταινίες του Άντερσον. Το «If» κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών, το 1969, και ήταν υποψήφιο για BAFTA καλύτερης σκηνοθεσίας, την ίδια χρονιά. Το 1999, το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (BFI) την κατέταξε ως τη 12^η σπουδαιότερη βρετανική ταινία του 20^ού αιώνα. Το 2004, το περιοδικό «Total Film» την αξιολόγησε ως την 16^η καλύτερη βρετανική ταινία όλων των εποχών.

Το 2025 αυτά τα θέματα που θίγει η ταινία είναι ακόμη πιο επίκαιρα. Η νέα γενιά έχει παραλάβει και θα πρέπει να διαχειριστεί έναν κόσμο που έχει δημιουργηθεί από παλιότερες γενιές. Αυτός δεν της στερεί μόνο την απόλαυση, δεν την καταπιέζει μόνο, ηθικά και νομοτελειακά, την έχει καταδικάσει να ζει σε μια συνθήκη υποδούλωσης και φτώχιας, αναβιώνοντας έναν νέο μεσαίωνα, και τα τελευταία χρόνια, απροκάλυπτα και χωρίς ντροπή, την σκοτώνει. Επίκαιρο παράδειγμα το δυστύχημα των Τεμπών. Και, ω του θαύματος, έγινε το αυτονόητο: η νεολαία εκφράσθηκε αυθόρμητα και πολιτικά, κατέβηκε στους δρόμους, απαίτησε να πάρει την ζωή της πίσω, στα χέρια της.

Δύο προβολές: Άγνωστος κώδικας

Αυτό είναι το θέμα που θα μας απασχολήσει στην συζήτηση, μετά την προβολή της ταινίας. Ποιος είναι ο χαρακτήρας του νεολαιίστικου κινήματος στις μέρες μας, στην Ελλάδα; Ποια είναι τα αιτήματά τους; Είναι όντως απολίτικοι; Κατά πόσο είναι απελπισμένοι; Θέλουν να φτιάξουν την ζωή τους διαφορετικά, αλλά τι τους εμποδίζει; Όλα αυτά τα ερωτήματα -και άλλα που θα τεθούν από τους θεατές- θα είναι το θέμα της συζήτησης με το κοινό που θα συντονίσει ο Γιάννης Φραγκούλης. θεωρητικός του κινηματογράφου και διευθύνων της Λέσχης, με ομιλητή . Είναι το ελάχιστο χρέος μας, να αναφερθούμε σε αυτό το θέμα, εμπλουτίζοντας, έστω και λίγο, αυτό το θέμα της μνήμης και της διεκδίκησης που εγείρει η τραγωδία στα Τέμπη. Από την θέση μας, στο κοινωνικό πεδίο, ευχόμαστε την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2025 να αδειάσουν τα σπίτια και να γεμίσουν οι δρόμοι με την διεκδίκηση για μια ανθρώπινη ζωή στην πραγματικότητα.

Ο «Άγνωστος κώδικας» (2000) είναι μια πολύ καλή ταινία σπασμένης αφήγησης, που κάθε σκηνή της διαχωρίζεται από την επόμενη με μια μαύρη σύντομη εικόνα. Όταν βλέπεις την ταινία σκέφτεσαι: Να επιτέλους ένας σκηνοθέτης που κατάλαβε σε βάθος τα διδάγματα του Γκοντάρ, μα προχωρεί και χαράζει τον δικό του δρόμο. Η θρυμματισμένη αφήγηση περιλαμβάνει -τμηματικά- την παρακολούθηση πολλών ισοβαρών προσώπων. Πρόσωπα σε κρίση και αναζήτηση: Γάλλοι, Ρουμάνοι, μαύροι Αφρικανοί μετανάστες στη Γαλλία, Άραβες στο Παρίσι ή Κοσοβάροι. Ένα ανακάτεμα, ένα μπέρδεμα, ο καθένας προσπαθεί να βρει τη θέση και το ρόλο του, στην πατρίδα ή στον τόπο όπου μετανάστευσε, αλλά δεν είναι καθόλου εύκολο. Ο Χάνεκε δεν κάνει εκπτώσεις στην οξύτητα της ματιάς του, δεν εξιδανικεύει τίποτε, ούτε υποκύπτει σε μια σκοπιά πολιτικής ορθότητας ή προκατασκευασμένης «προοδευτικότητας». Οι άνθρωποι είναι και καλοί και μέτριοι, και προβληματικοί και καλοπροαίρετοι ταυτόχρονα, αντιφατικοί, γκρίζοι, ούτε αμιγώς άσπροι, ούτε μαύροι, ούτε απλά αθώοι, ούτε κακοί.

Δύο προβολές: Ανθρωπιστικό βλέμμα

Υιοθετώντας μια μοντέρνα, παγερή, πολυπρισματική αισθητική φόρμα, ο Χάνεκε στοχάζεται με διεισδυτικότητα, με διαυγές και όχι δακρύβρεχτο ή ωραιοποιημένο ύφος. Άλλοτε χρησιμοποιεί μεγάλα πλάνα με την κάμερα στο χέρι, άλλοτε φωτογραφίες και άλλοτε σύντομα πλάνα, όλα με στόχο να εξυπηρετήσουν το παρατηρητικό -και στην ουσία διακριτικά ανθρωπιστικό- βλέμμα του, Γιατί «άγνωστος κώδικας»; Διότι κάθε χαρακτήρας, κάθε πρόσωπο που παρελαύνει από την ταινία έχει τον δικό του κώδικα έκφρασης και επικοινωνίας και μάλιστα, κατά το μάλλον ή ήττον, άγνωστο στους άλλους. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε πολυφωνία μεν, ασυνεννοησία δε. Μια πολυπρόσωπη και πολύγλωσση Βαβέλ. Το ζητούμενο, στο μυαλό του Μίκαελ Χάνεκε, είναι πιθανά η επικοινωνία και η συνεννόηση, μα αντιλαμβανόμαστε πως αποτελούν μια δύσκολη άσκηση και μια δυσεπίλυτη εξίσωση.

Ο Μίκαελ Χάνεκε είναι ίσως ο πιο σημαντικός ευρωπαίος δημιουργός (auteur) εν ζωή. Αυτός είναι ο λόγος που έχουμε βάλει σε «αντιπαράθεση» τον Χάνεκε με τον Μπέργκμαν. Ο λόγος και των δύο είναι ουμανιστικός, βλέπει βαθιά την ψυχή του ανθρώπου, ερευνά τα αίτια των δεινών του. Ειδικά στην εποχή μας τα πάθη του ανθρώπου είναι πολλά, διάφορα και δύσκολο να τα διακρίνεις σε όλη την έκτασή τους. Το βλέμμα του Χάνεκε περνά από την επιφάνεια της ανθρώπινης φύσης και μπαίνει στον πυρήνα της ανθρώπινης ψυχής. Δεν απαντά, με άμεσο τρόπο, στα «γιατί», αλλά αφήνει τον θεατή να βρει μόνος του την απάντησή του. Δημιουργεί έτσι ένα ολόκληρο σύμπαν εννοιών και αντιλήψεων. Μετά την προβολή της ταινίας ο θεατής δημιουργεί το δικό του κείμενο, το μετακείμενο, όπως αναφέρει η κινηματογραφική θεωρία. Αυτή είναι η ιδιαίτερη απόλαυση να βλέπεις τις ταινίες του Αυστριακού δημιουργού.

Μετά την προβολή της ταινίας θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό όσον αφορά στα θέματα που η ταινία εγείρει. Το θέμα θα εισηγηθεί ο Γιάννης Φραγκούλης, κριτικός και θεωρητικός του κινηματογράφου, ο οποίος θα συντονίσει την συζήτηση που θα ακολουθήσει με το κοινό.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ταινία: «If»

Έτος παραγωγής: 1968

Διάρκεια: 111΄

Σκηνοθέτης: Λίντσεϊ Άντερσον

Χώρος: Κινηματοθέατρο Αθήναιον

(Βασ. Όλγας 35, Θεσσαλονίκη

στάση ΟΑΣΘ Φάληρο, σταθμός μετρό Ευκλείδης)

Ημέρα: Τετάρτη 12/3/2025

Ώρα προβολής: 7.00 μμ

Ταινία: «Άγνωστος κώδικας»

Σκηνοθέτης: Μίκαελ Χάνεκε